Μαύρη Ζωή Που Κάνουμε Εμείς Οι Μαύροι Κάππα

Έχω μια πολύτιμη πληροφορία! Έμαθα τι λέει το τραγούδι από τα Γιαπωνέζικα Παραμύθια με το μαύρο παιδάκι! Που το παρακολουθούσαμε στην ΕΡΤ πιτσιρίκια και μας μαύριζε την ψυχή.





Λοιπόν, υπάρχουν τέσσερις παραλλαγές του τραγουδιού, η κάθε μια για μία από τις τέσσερις (γιαπωνέζικες) εποχές του χρόνου: λουλούδι (άνοιξη), τζίτζικας (καλοκαίρι), λιμπελούλα (φθινόπωρο), χιόνι (χειμώνας). Το τραγούδι του χιονιού λέει τα εξής:

Το μαύρο παιδάκι λέγεται Κάππα. Είναι μάλλον αγόρι (αλλά μπορεί να είναι και κορίτσι). Είναι ολομόναχος και δεν έχει φίλους. Έφτασε ο χειμώνας, έπεσε το χιόνι, όλοι μαζεύονται γύρω από το τζάκι κι ο Κάππα δεν έχει κανέναν. Ακούει μια φωνή να τον καλεί και να του υπόσχεται ότι θα βρει φίλους στη Μαγική Χώρα, εκεί όπου λουλούδια πλέουν στα ποτάμια. Δρόμο παίρνει δρόμο αφήνει, φτάνει στη Μαγική Χώρα, όμως ούτε εκεί κάνει φίλους. Τα 'χει χαμένα και δεν ξέρει πώς να γυρίσει σπίτι του.

Μα τι τραγούδια είναι αυτά που λένε οι Γιαπωνέζοι στα παιδάκια;!


Η Αυτοδικηγορία

Αστεία που είναι η ζωή ώρες-ώρες... Δείτε ένα ωραίο που βρήκα:

Ο Gordon Marino είναι καθηγητής στο κολλέγιο St. Olaf (στη Μινεσότα). Τη δεκαετία του ’80, όταν ήταν σπουδαστής, μελετούσε την ηθική φιλοσοφία του Κίρκεγκορ, ήθελε μάλιστα να πάει έναν χρόνο στη Δανία, να μάθει τη γλώσσα και να τον διαβάσει στο πρωτότυπο. Ο Κίρκεγκορ ήταν ένας θερμός χριστιανός, ο οποίος έλεγε ότι στη ζωή, πρέπει ο καθένας να δώσει τη μάχη εναντίον του Εχθρού.

Ποιος είναι ο Εχθρός; Ο Εωσφόρος, ο Σατανάς, ο 666;

Όχι, έλεγε ο Κίρκεγκορ: ο εαυτός μας. Ο καθένας μας είναι ο χειρότερος εχθρός του εαυτού του. Όχι ότι η «σάρκα» ή το «σώμα» αντιστρατεύεται το «πνεύμα» ή την «ψυχή», καμία σχέση, δεν σκεφτόταν με τέτοιους όρους ο Κίρκεγκορ. Αλλά από την άποψη ότι όλοι κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας. Τα βολεύουμε μέσα μας, κάνουμε διασταλτικές ερμηνείες και εκπτώσεις, ώστε να αποφεύγουμε την πράξη και το ρίσκο. Αυτοδικηγορούμε.

Ας επιστρέψουμε όμως στον Gordon Marino. Τη δεκαετία του ’80, έκανε αίτηση για υποτροφία Fullbright προκειμένου να πάει στη Δανία. Ήταν παράλληλα απασχολημένος και με το αμερικάνικο αντιπολεμικό κίνημα, λόγω της επέμβασης στη Νικαράγουα. Πάνω εκεί, σκεφτόταν την άρνηση πληρωμής φόρων ως πράξη αντίστασης. Όμως ένας φίλος του τον πληροφόρησε ότι αν προχωρούσε σε άρνηση πληρωμής φόρων, ξέχνα την υποτροφία Fullbright. Τον παρηγόρησε και μια άλλη φίλη από ψυχαναλυτική σκοπιά, ότι πίσω από την άρνηση πληρωμής φόρων κρυβόταν ο φόβος της επιτυχίας, τάσεις αυτοκαταστροφής, πιθανώς και αίσθηση μεγαλείου. Τελικά τα βόλεψε μέσα του μέχρι που «ο εύκολος δρόμος έγινε ο σωστός δρόμος», πλήρωσε τους φόρους του, πήρε την υποτροφία και πήγε στη Δανία. Ο ίδιος περιγράφει την εμπειρία του εδώ.

Αν το καλοσκεφτείτε, είναι βαθειά ειρωνικό: κάποιος κορόιδεψε τον εαυτό του προκειμένου να μελετήσει έναν συγγραφέα ο οποίος έλεγε ακριβώς ότι κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας. Τουλάχιστον ο G. Marino είναι ειλικρινής και το παραδέχεται. Κάτι είναι κι αυτό.

Ακόμα όμως και η ίδια η πράξη της ακαδημαϊκής ανάλυσης... ο Κίρκεγκορ έλεγε ότι δεν είναι ο σκοπός να αναλύετε και να μελετάτε τα γραπτά μου, να τα κάνετε ακαδημαϊκό αντικείμενο. Μια πράξη τιμιότητας προς τον εαυτό σου, πληρώνοντας και το όποιο τίμημα φέρει η ζωή (έτσι πάνε συνήθως αυτά, δεν είναι ποτέ ανώδυνα), σε κάνει πολύ μεγαλύτερο ειδικό για τον Κίρκεγκορ, παρά η ανάλυση των γραπτών του. Το να γνωρίζεις εγκεφαλικά, διανοητικά, ότι στα 50 km/h βάζουμε τρίτη, δεν σε κάνει οδηγό.

Captain Beefheart, H Πέμπτη Εντολή της Κιθάρας: If you're guilty of thinking, you're out. If your brain is part of the process, you're missing it. You should play like a drowning man, struggling to reach shore. 

Κίρκεγκορ: Οι πάπιες πηγαίνουν, με τον κουνιστό, κωμικό τρόπο που περπατάνε, στην παπιοεκκλησία για να ακούσουν το παπιοκήρυγμα από τον παπιοπάστορα. Ο παπιοπάστορας τούς λέει ότι ο Θεός προίκισε τις πάπιες με υπέροχα φτερά, ώστε να είναι ελεύθερες, να πετάνε και να πηγαίνουν παντού στον κόσμο. Στο τέλος οι πάπιες λένε μεταξύ τους: "Μα τι υπέροχο κήρυγμα! Τι έμπνευση και σοφία!", και παίρνουν τον δρόμο της επιστροφής περπατώντας με τον κουνιστό, κωμικό τρόπο που περπατάνε οι πάπιες

Τι Έχει Μέσα Το Κουτί;

Ένας μικρός προβληματισμός με αφορμή μια κουβέντα στου Σαραντάκου. Το θέμα ήταν σχετικά με τον Θεό, την αθεΐα, τους άθεους, τους πιστούς κ.λπ. Ας αρχίσουμε όμως με τον Richard Dawkins. Ο οποίος κάπου έλεγε ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων, αυτοί που πιστεύουν στην προέλευση της ζωής με βάση κάποια ανώτερη διάνοια (Θεός, Ευφυής Σχεδιασμός κ.λπ.) κι αυτοί που δέχονται την επιστημονική ερμηνεία της εξέλιξης μέσω φυσικής επιλογής. Λοιπόν, πιστεύω κι εγώ ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων, όχι όμως αυτές που λέει ο Dawkins. Κάποιες άλλες! Το ξέρω αυτό... κοιτώντας γύρω μου, όλους τους ανθρώπους που συναντώ και που συνάντησα στη ζωή μου. Θα προσπαθήσω να το δείξω με μια μεταφορά:

Όπως όλος ο κόσμος, χρησιμοποιώ κι εγώ Η/Υ. Όπως όλος ο κόσμος, στέλνω κι εγώ e-mail, ψάχνω στο ίντερνετ, γράφω στο Word. Όπως όλος κόσμος, έτσι κι εγώ ξέρω ελάχιστα για το περιεχόμενο του κουτιού – όχι, όχι, δεν είναι η σωστή έκφραση:

Ούτε καν με απασχολεί τι έχει μέσα το κουτί, ούτε που περνάει από το μυαλό μου.

Θέλω απλώς να πατάω το κουμπί και να κάνω αυτά που ξέρω να κάνω. Όπως όλος ο κόσμος. Αν με ρωτήσεις σχετικά, φυσικά και πιστεύω εις ένα Μάδερμπορντ, και εις ένα Σκληρό Δίσκο, και εις έναν Επεξεργαστή, δι’ ου τα πάντα εγένετο, δεν τα έχω δει ποτέ όμως τα πιστεύω, καμιά αντίρρηση. Παραβλέπεις όμως ότι ασχολήθηκα με αυτές τις αόρατες οντότητες μόνο και μόνο τώρα, που με ρώτησες, ακριβώς επειδή με ρώτησες! Στη συνηθισμένη μου αλληλεπίδραση με το μηχάνημα, δεν αφιερώνω ούτε ένα δευτερόλεπτο να σκεφτώ τι έχει μέσα το κουτί. Ο πατέρας μου έλεγε: «Μη μου λες, δε με νοιάζει. Δείξε μου πώς να στέλνω e-mail, πώς να γράφω στο Word, και δεν πα να ‘χει και μικρά ανθρωπάκια μέσα ο Η/Υ, ούτε που με ενδιαφέρει». Όπως όλος ο κόσμος. Όπως σχεδόν όλος ο κόσμος...

Διότι υπάρχει μια ισχνή κατηγορία ανθρώπων που ενδιαφέρονται: οι τεχνικοί, οι χάκερς, οι πιτσιρικάδες που ασχολούνται παθιασμένα κ.λπ. Για αυτούς είναι σημαντικό ότι ο Η/Υ έχει μέσα μάδερμπορντ και σκληρό δίσκο, όχι λέιζερ ή τεχνολογία πλάσματος ή μικρά ανθρωπάκια. Εμείς οι υπόλοιποι, οι κοινοί θνητοί, μπορεί τυπικά να συμφωνούμε μαζί τους, όμως δεν την έχουμε βρει σημαντική αυτή τη γνώση – κι αυτό είναι κάτι που μας ενώνει με τους παλαβούς, οι οποίοι πιστεύουν σε τεχνολογία πλάσματος ή μικρά ανθρωπάκια. Αντίθετα, η γνώση που όλοι εμείς έχουμε βρει σημαντική είναι π.χ. πώς να βάζεις φωτογραφίες σε e-mail, πώς να ψάχνεις καλύτερα στο ίντερνετ, πώς να αλλάζεις το διάστιχο στα κείμενα του Word. Αυτά πράγματι μας ενδιαφέρουν. Είναι κι αυτό κάτι που μας ενώνει με τους παραπάνω παλαβούς. Στις συνηθισμένες συνεδρίες μας με το μηχάνημα, όλοι εμείς, λογικοί και παλαβοί, θέλουμε απλώς να πατάμε το κουμπί και να κάνουμε ό,τι ξέρουμε να κάνουμε.

Λοιπόν, αντικαταστήστε στην παραπάνω μεταφορά όπου:
Υπολογιστής --> Ζωή ή κόσμος
Επεξεργαστής & μάδερμπορντ --> Επιστημονική ή θεολογική αφήγηση για τη ζωή και τον κόσμο
Απλοί χρήστες --> Απλοί πιστοί ή απλοί άθεοι
Τεχνικοί & χάκερς --> Ιερατείο, διανοούμενοι της θρησκείας & διανοούμενοι της αθεΐας

Αυτή η θεώρηση λοιπόν ενώνει τον Richard Dawkins με τον Πειραιώς Σεραφείμ. Διότι και οι δύο νοιάζονται για την προέλευση του κόσμου ή της ζωής, το μυαλό τους πηγαίνει πολύ συχνά εκεί, το θεωρούν τρομερά σημαντικό. Απλά έχουν ριζικά διαφορετικές αφηγήσεις μεταξύ τους. Όμως όλοι εμείς, οι κοινοί πιστοί ή κοινοί άθεοι, ούτε καν το σκεφτόμαστε. Τυπικά μπορεί να συμφωνούμε με τον έναν ή τον άλλον όμως, εκ των πραγμάτων, πρόκειται για μια γνώση την οποία δεν έχουμε βρει σημαντική. Σε αντίθεση με τον Πειραιώς Σεραφείμ. Και τον Richard Dawkins.

Ο Max Weber κάνει μια παρατήρηση στην Κοινωνιολογία της Θρησκείας, νομίζω, πολύ εύστοχη. Ότι έχει μεγάλη διαφορά η έννοια της σωτηρίας που έτεινε ιστορικά να αναπτύσσει η ιντελιγκέντσια από την λαϊκή έννοια της σωτηρίας: “The needs of intellectualism are mostly philosophical, they are the needs of the human mind as it is driven to reflect on ethical and religious questions, driven not by material need but by an inner need to understand the world as a meaningful cosmos”.

Οι μορφωμένοι διανοούμενοι της μεσαίας τάξης (που δεν αγωνιούν για το νοίκι και τους λογαριασμούς) θέλουν να κατανοήσουν τη ζωή, το σύμπαν και τα πάντα. Οι ευρείες λαϊκές μάζες (που αγωνιούν για το νοίκι και τους λογαριασμούς) δεν ενδιαφέρονται να κατανοήσουν. Δεν το ‘χουν βρει σημαντικό να μάθουν τι έχει μέσα το κουτί! Έχουν άλλα ζόρια. Γι’ αυτό και στη θρησκεία τείνουν να παίρνουν την κατεστημένη έννοια της σωτηρίας και να την κάνουν πολύ πιο υλική, εγκόσμια, ανταποδοτική.

Το ίδιο ακριβώς ισχύει και στον αθεϊσμό, δηλαδή την απόρριψη της κατεστημένης εκκλησίας ή θρησκείας. Ο οποίος πρέπει να υπήρχε από τα αρχαία χρόνια ακόμα: «Είπεν άφρων εν καρδία αυτού, ουκ έστι Θεός». Η παρατήρηση που κάνει εδώ ο Weber είναι ότι έχει μεγάλη διαφορά ο αθεϊσμός της ιντελιγκέντσιας από τον κατωταξικό αθεϊσμό: ο μορφωμένος διανοούμενος απορρίπτει την κατεστημένη θρησκεία πάνω σε μια εναλλακτική αφήγηση για τον κόσμο ή τη ζωή• ο αγρότης, εργάτης, μικροτεχνίτης, υπηρέτης, πωλητής του δρόμου κ.λπ. απορρίπτει τη θρησκεία επειδή βιώνει έναν κόσμο άδικο, ενώ η εκκλησία τείνει να του περιγράφει έναν κόσμο με εγγενή μηχανισμό δικαιοσύνης. Όσο για το τι έχει μέσα το κουτί... συνήθως ούτε που τον ενδιαφέρει.

Πώς συνεχίζει ο παραπάνω Ψαλμός, θυμάστε; «Διεφθάρησαν και εβδελύχθησαν εις τα έργα, ουκ έστι πράττων αγαθόν». Όχι «ουκ έστι κοινωνιοβιολόγος» ή «ουκ έστι επιστημονική ερμηνεία της φύσης του κόσμου, της προέλευσης της ζωής κ.λπ.». Δεν ενδιαφέρουν αυτά τον κατωταξικό αθεϊσμό! Η κάτω τάξη (εννοώντας τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων), από τα αρχαία χρόνια ακόμα, απέρριπτε την κατεστημένη θρησκεία χωρίς κάποια εναλλακτική αφήγηση, επιστημονική ή φιλοσοφική ή οτιδήποτε, για τον κόσμο και τη ζωή – όχι, όχι, κάτι ακόμα ισχυρότερο:

Χωρίς καν να περνάει απ’ το μυαλό της ότι χρειάζεται μια τέτοια αφήγηση! 

Τους περνάνε όμως απ' το μυαλό άλλα πράγματα. Όπως παρατηρούσε ο Weber για κάποιους άθεους γερμανούς εργάτες της εποχής του: “Rejection of the belief in god was motivated, not by scientific arguments, but by their difficulty in reconciling the idea of providence with the injustice and imperfection of the social order”.

Αντιπαραβάλετέ το αυτό με τη μαρτυρία του Ντάγκλας Άνταμς για τον δικό του αθεϊσμό (την αναφέρει ο Dawkins στο The God Delusion), δείτε πόσο ριζικά διαφορετική είναι. Ο Ντάγκλας Άνταμς, σε κάθε πρότασή του, εκφράζει αυτήν τη μεσοταξική ανάγκη να κατανοήσω, να βρω κάποιο εναλλακτικό μοντέλο, να μάθω τι έχει μέσα το κουτί (οι υπογραμμίσεις δικές μου):

I was extremely doubtful about the idea of god, but I just didn't know enough about anything to have a good working model of any other explanation for, well, life, the universe, and everything to put in its place. But I kept at it, and I kept reading and I kept thinking. Sometime around my early thirties I stumbled upon evolutionary biology, particularly in the form of Richard Dawkins's books The Selfish Gene and then The Blind Watchmaker, and suddenly … it all fell into place. It was a concept of such stunning simplicity, but it gave rise, naturally, to all of the infinite and baffling complexity of life

Ούτε ο ίδιος συνειδητοποιεί πόσο μειοψηφία είναι στους συν-άθεούς του. Όπως κι οι ιερείς και οι θεολόγοι και οι άλλοι επαγγελματίες ή διανοούμενοι της θρησκείας συνήθως δεν συνειδητοποιούν πόσο μειοψηφία είναι στους συν-πιστούς τους. Όσο μειοψηφία είναι οι χάκερς και οι τεχνικοί των Η/Υ στο σύμπαν των κοινών χρηστών.

Λοιπόν ο απλός άνθρωπος, πιστός ή άθεος, απλά δέχεται τον κόσμο όπως τον βρίσκει! Τον απασχολούν, φυσικά, πολλά πράγματα – να βγάλω δίπλωμα, να γράψει καλά το παιδί στις εξετάσεις, να κυνηγήσω τους οφειλέτες, να αποφύγω τους πιστωτές, να μ’ αγαπήσει η Μαρία, να πέσει η κυβέρνηση, τέτοια πράγματα. Όμως, τι έχει μέσα το κουτί... ούτε που το σκέφτεται, ούτε που τον ενδιαφέρει.

Σε αντίθεση με τον Richard Dawkins. Και τον Πειραιώς Σεραφείμ.