Κι Εσύ, Λαέ Βασανισμένε...

17/5/2015: Απαράδεκτο κείμενο, το ξαναδιαβάζω και ντρέπομαι. Πολύ λάθος ήταν η ανάγνωσή μου τότε για τους ανθρώπους των βουνών, πάρα πολύ λάθος... Σήμερα θα το ξανάγραφα διαφορετικά. 


... μην ξεχνάς τη Βιρμανία (ή Μιανμάρ ή Μπούρμα).


Υπάρχει μια τρύπα στον παγκόσμιο χάρτη, έκτασης περίπου 680.000 τετρ. χιλιομέτρων. Είναι προικισμένη με εύφορο έδαφος (κάποτε γνωστή ως “ο ορυζώνας της Ασίας”) και με άφθονους φυσικούς πόρους (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ορυκτά, πολύτιμους λίθους, υψηλής ποιότητας ξυλεία, βουνά και δάση μοναδικής φυσικής ομορφιάς), μιλάμε πραγματικά για μια από τις πιο πλούσιες χώρες της Ασίας – κι όμως η πλειονότητα του πληθυσμού παλεύει να τα βγάλει πέρα με ένα δολάριο την ημέρα ή και λιγότερα. Το 1987 είχε συμπεριληφθεί από τον ΟΗΕ στη θλιβερή λίστα των 10 λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών του πλανήτη, αν και σήμερα έχει βελτιωθεί το στάτους της: θεωρείται απλώς μία από τις 10 λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της Ασίας. Πώς να μην είναι, τη στιγμή που η κυβέρνηση διαθέτει το 50% με 60% των κρατικών δαπανών για το στρατό; Ενώ για την εκπαίδευση και την υγεία διαθέτει ποσοστά που μοιάζουν με τα εκλογικά αποτελέσματα των Οικολόγων του Βεργή (όχι του Τρεμόπουλου); Ζούνε άνθρωποι σ' αυτήν την τρύπα, οι οποίοι δεν είναι ούτε καλύτεροι ούτε χειρότεροι από σένα κι από μένα• είναι απλώς άτυχοι, τους έλαχε να γεννηθούν στη Βιρμανία.


Τρύπα στη γεωγραφία, Βιρμανία μπλουζ

Στην τρύπα αυτή υπάρχουν ελάχιστες πρεσβείες δυτικών χωρών. Πρώην βρετανική αποικία που ανεξαρτητοποιήθηκε το 1948, η χώρα κλείστηκε στον εαυτό της από το 1962 και μετά, λόγω των ξενοφοβικών πολιτικών απομονωτισμού που ακολούθησαν οι στρατιωτικές κυβερνήσεις της. Όλος ο κόσμος συγκλονίστηκε το 2008 με το πέρασμα του κυκλώνα Ναργκίς από τη χώρα, αλλά και με την εγκληματική απροθυμία της κυβέρνησης να επιτρέψει την είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας• ακόμα και σήμερα, κανείς δεν ξέρει πόσα από τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα των ημερών εκείνων θα επιβίωναν, αρκεί να είχαν έγκαιρα διάσωση, τροφή και περίθαλψη. Η βιρμανική κυβέρνηση όμως δίσταζε να δεχθεί ξένους παρατηρητές, γιατί θα μπορούσαν να καταγράψουν την κάπως διασταλτική ερμηνεία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα.

Των ποιων;

Η φράση αποτελεί ανέκδοτο. Απώλεσε κάθε ελπίδα για μια αξιοπρεπή ζωή, εσύ που έτυχε να γεννηθείς στη Βιρμανία. Στην παιδική σου ηλικία, για παράδειγμα, είναι πιθανό να απαχθείς προκειμένου να γίνεις, με το ζόρι, ένας από τους 400.000 στρατιώτες της χώρας – εκτός φυσικά αν οδηγηθείς σε κάποιο από τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας για παιδιά, που έχει χτίσει η κυβέρνηση.
Ακόμα όμως κι αν καταφέρεις να ενηλικιωθείς κανονικά, πάλι κινδυνεύεις να βρεθείς σε κάποιο τέτοιο στρατόπεδο – η κυβέρνηση έχει φροντίσει για όλους τους πολίτες της, άντρες και γυναίκες, νέους και ηλικιωμένους. Και στα χαριτωμένα αυτά στρατόπεδα, η ανυπακοή τιμωρείται πάντα, συχνά με μια ποικιλία βασανιστηρίων που κάνουν την εκτέλεση να φαντάζει ελκυστική.
Αν θελήσεις να πεις τον πόνο σου, θα το βρεις λιγουλάκι δύσκολο: η οποιαδήποτε κριτική στο καθεστώς είναι αυστηρά απαγορευμένη, ενώ οτιδήποτε τυπώνεται και κυκλοφορεί, περνάει πρώτα από τη λογοκρισία της κυβέρνησης. Αν είσαι ένας από τους ελάχιστους βιρμανούς με πρόσβαση στο internet, θα ανακαλύψεις ότι είναι αδύνατον να επισκευτείς συγκεκριμένα websites, καλύτερα όμως να μην ανακατεύεσαι με τέτοια πράγματα: μπορεί να θεωρηθείς παράνομος, απλώς και μόνο με το να έχεις στην κατοχή σου Η/Υ. Ακόμα και τηλέφωνο. Ακόμα και φαξ. Ακόμα και ραδιόφωνο. Οι Αρχές φροντίζουν να εισβάλουν τακτικά σε σπίτια υπόπτων για να εντοπίσουν τέτοιες ανατρεπτικές συσκευές.
Τίποτα απ' αυτά όμως δε συγκρίνεται με την ατυχία να γεννηθείς εθνική μειονότητα μέσα στη Βιρμανία, μουσουλμάνος ή χριστιανός ή Καρέν ή σε κάποια από τις περίπου 20 μη βιρμανικές φυλές της χώρας. Οι τακτικές εκφοβισμού και γενοκτονίας που χρησιμοποιεί ο στρατός απέναντι σ' αυτές τις μειονότητες πληρούν τον ορισμό του “ειδεχθούς”.

Αν δε σε σκοτώσει ο κυκλώνας Ναργκίς, θα σε αποτελειώσει η κυβέρνηση



Η Συμμορία
Οι λέξεις δε βοηθούν. Ο όρος “στρατιωτικό καθεστώς” είναι αρκετά ήπιος, ο όρος “χούντα” έχει αποδυναμωθεί από τη συχνή χρήση του. Πολύ πιο ακριβής περιγραφή της βιρμανικής κυβέρνησης θα ήταν: “ληστρική συμμορία ημιπαρανοϊκών σφετεριστών, υπόλογων για κάθε έγκλημα κατά της ζωής και της προσωπικότητας”. Περί αυτού πρόκειται.
Μιλάμε για ένα καθεστώς που διατηρεί δεσμούς με επιχειρηματίες ανακατεμένους στο διεθνές εμπόριο όπλων, ναρκωτικών και στο ξέπλυμα χρήματος. Το ίδιο το καθεστώς είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός οπίου στον πλανήτη. Το ότι πρόκειται περί απροκάλυπτης συμμορίας κι όχι περί εθνικής κυβέρνησης, έστω και σκληρής, φάνηκε το 1990. Τότε έγιναν οι πρώτες εκλογές στη χώρα και η αντιχουντική Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία σάρωσε. Ηγέτιδα της Ένωσης ήταν η Aung San Suu Kyi (περιέργως προφέρεται Αν Σαν Σου Τσι), μια χαρισματική γυναίκα που άφησε την οικογένεια και την εργασία της στην Αγγλία, και γύρισε πίσω στην πατρίδα της για να ηγηθεί του δημοκρατικού κινήματος. Κανονικά, την επομένη των εκλογών θα έπρεπε να γινόταν πρωθυπουργός, όμως η συμμορία αρνήθηκε να παραχωρήσει την εξουσία. Τόσο απλά. Χωρίς καμία πρόφαση, καμία αιτιολόγηση, έστω και για τα μάτια του κόσμου. Η ίδια η Σου Τσι, που εξελίχθηκε σε συμβολική μορφή για το δημοκρατικό κίνημα του βιρμανικού λαού, παραμένει υπό κατ' οίκον περιορισμό επί 14 από τα 20 τελευταία χρόνια.

Η συμμορία (ο κύριος στα αριστερά, ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ, είναι ο μόνος σ' αυτήν τη φωτογραφία που δε θα καίγεται αιωνίως στην Κόλαση)



Το μεγάλο στοίχημα όμως για τον βιρμανικό λαό χάθηκε τον Σεπτέμβρη του 2007. Τότε εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου βγήκαν στους δρόμους κάθε μεγάλης πόλης, με πρωτοπόρους τους βουδιστές μοναχούς, και διαδήλωσαν ζητώντας δημοκρατία. Όλη η χώρα ξεσηκώθηκε. Η κυβερνητική συμμορία βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο, αφού οι διαδηλώσεις ήταν τόσο μαζικές και αποφασιστικές, ώστε μόνο πνίγοντάς τις στο αίμα θα μπορούσε να τις καταπνίξει.

Κι αυτό ακριβώς έκανε. Με τον πιο ωμό και ανάλγητο τρόπο.

Το 2007 ήταν η χρονιά που η παγκόσμια κοινότητα ανακάλυψε με τραγικό τρόπο τη Βιρμανία. Οι φωτογραφίες, οι μαρτυρίες και τα βίντεο που κυκλοφόρησαν ήταν τόσο αποκρουστικά, που σοκαρίστηκε όλος ο πλανήτης. Δε θέλω να κουράσω με περισσότερες λεπτομέρειες, εξάλλου μπορείς εύκολα να τις βρεις στα links του τέλους, ίσως όμως η αιματηρή θυσία του βιρμανικού λαού να μην πήγε εντελώς χαμένη. Η ενημέρωση και οι διεθνείς πρωτοβουλίες που ξεκίνησαν για τα εγκλήματα της βιρμανικής χούντας, δημιούργησαν μια σταθερή πίεση την οποία η συμμορία δεν μπορεί πλέον να παραβλέψει τόσο εύκολα. Ας είναι κι αυτή η ανάρτηση ένα ακόμα μικρό λιθαράκι στο οικοδόμημα που μια μέρα θα πέσει και θα τσακίσει τα κεφάλια των συμμοριτών. Αμήν.

Κάποιοι μοναχοί κάνουν παρασκηνιακές μπίζνες με το ελληνικό Δημόσιο, κάποιοι άλλοι μοναχοί ρισκάρουν τη ζωή τους διαδηλώνοντας για ελευθερία και δημοκρατία




Ήρωας


Φωτογραφία βραβευμένη με Pulitzer: ο ιάπωνας φωτορεπόρτερ Kenji Nagai πέφτει τραυματισμένος. Λίγο αργότερα, ο στρατιώτης θα τον δολοφονήσει εν ψυχρώ

Η Αποικία
Ποιος είναι όμως ο βασικός υπαίτιος γι' αυτό το απάνθρωπο καθεστώς; Ποιος στηρίζει τη συμμορία των εγκληματιών; Ποιος τη χρειάζεται και τη βοηθάει; Η απάντηση είναι εύκολη, απλώς ψάξε να βρεις ποια ήταν η μόνη χώρα (μαζί με Ρωσία και Ινδία) που θεώρησε το μακελειό του 2007 ως “εσωτερική υπόθεση της Βιρμανίας” και αρνήθηκε να καταδικάσει τη συμμορία. Ακριβώς: η κομμουνιστική πλην όμως καπιταλιστική Κίνα, που διάφορα μπορεί να είναι αλλά πάντως δημοκρατία ΔΕΝ είναι, αποτελεί τον βασικό οικονομικό και εμπορικό εταίρο της συμμορίας, καθώς και τον κύριο προμηθευτή στρατιωτικού υλικού. Ο καλύτερος φίλος του χειρότερου καθεστώτος.
Το φυσικό αέριο που παράγεται στη Βιρμανία απορροφάται, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, από την Κίνα και συγκεκριμένα από την PetroChina, μια εταιρεία με αμαρτωλό παρελθόν, καθότι συνεργάστηκε και με την κυβέρνηση του Σουδάν κατά τη γενοκτονία του Νταρφούρ. Η Κίνα απορροφά επίσης και το μεγαλύτερο μέρος της βιρμανικής πετρελαϊκής παραγωγής. Κατασκευάζει δρόμους και αγωγούς μέσα στο έδαφος της Βιρμανίας και λιμάνια στα παράλιά της, για να έχει πρόσβαση στα περίπου 2.000 μίλια ακτογραμμής της για το πετρέλαιο που εισάγει από τον Περσικό Κόλπο. Με τη σύμπραξη της συμμορίας, ληστεύει επίσης και τη θαλάσσια παραγωγή της Βιρμανίας, τα ορυκτά, τους πολύτιμους λίθους και τα τροπικά της δάση.
Δραστηριοποιούνται και πολλές δυτικές εταιρείες στο βιρμανικό έδαφος, η χώρα είναι ιδιαίτερα πλούσια. Στα links του τέλους μπορείς να βρεις τη σχετική βρώμικη λίστα, καθώς και να διαβάσεις π.χ. για τα κατορθώματα της Total (αγοράστηκε κατόπιν από τη Chevron). Υπάρχει όμως μια σημαντική διαφορά: τόσο σε επίπεδο κυβερνήσεων όσο και σε επίπεδο απλού κόσμου, η Δύση καταδίκασε τη συμμορία. Λιγότερο ή περισσότερο απρόθυμα, πάντως την καταδίκασε. ΟΗΕ, ΗΠΑ, ΕΕ, Καναδάς και Αυστραλία έλαβαν τουλάχιστον ορισμένα μέτρα κατά των εγκληματιών, προσπάθησαν και προσπαθούν ακόμα να τους πιέσουν. Η Κίνα όμως συνεχίζει να τους στηρίζει, τα συμφέροντα της χώρας στη Βιρμανία είναι τεράστια.
Το 2005 δημοσιεύτηκε μια περίεργη είδηση: αστυνομικές μονάδες της Κίνας πέρασαν τα σύνορα των δύο χωρών προκειμένου να επανακτήσουν κάποια οχήματα που διάφοροι κινέζοι αξιωματούχοι έχασαν στον τζόγο, σε ένα χωριό-καζίνο της Βιρμανίας. Η είδηση ακούγεται ακόμα και αστεία, όμως κρύβει πολλά περισσότερα από αυτά που φαίνονται εκ πρώτης όψεως. Όταν η Κίνα αντιμετωπίζει έτσι τη γειτονική Βιρμανία, αυτό δείχνει ότι τη θεωρεί δικό της χωράφι, προτεκτοράτο, αποικία, κάτι τέτοιο τέλος πάντων. Ο αγώνας του βιρμανικού λαού είναι πολύ άνισος. Δεν έχουν απέναντί τους μόνο την κυβερνητική συμμορία και τον στρατό, αλλά και τα τεράστια συμφέροντα της Κίνας στη χώρα τους.

Live your myth in Burma

Οι "Τρομοκράτες" Και Οι Γραφικοί Ορεσίβιοι
Τα Ιμαλάια σβήνουν στη Νοτιοανατολική Ασία και δημιουργούν εκτεταμένες οροσειρές που απλώνονται σε έξι χώρες (Βιρμανία, Λάος, Ταϊλάνδη, Νότια Κίνα, Μαλαισία, Βιετνάμ). Στις ζούγκλες αυτών των βουνών ζουν μερικά εκατομμύρια μικροκτηνοτρόφων, μικροκαλλιεργητών και μικροκυνηγών, που τυπικά ανήκουν σε κάποιο κράτος, στην πράξη όμως οι μόνοι νόμοι που τους δεσμεύουν είναι οι νόμοι της ζούγκλας. Κι αν θα τους φάνε τ' άγρια θηρία, θα τους γράψει και η Ιστορία, πως τους φάγανε τα ζώα κι όχι η μπόρα του αιώνα. Υπάρχουν πολλές φυλές τέτοιων ορεσίβιων, οι Μονγκ έγιναν πρόσφατα γνωστοί από την ταινία του Κλιντ Ίστγουντ, η πιο πολυπληθής όμως πρέπει να είναι οι Καρέν.

Κοντόσωμοι ανιμιστές που κάνουν σκληρή ζωή πάνω στα βουνά, έχουν μάθει εδώ και αιώνες να βρίσκουν τροφή και υλικά στο δάσος, να κάνουν μικρής κλίμακας εμπόριο με τις κοντινές πόλεις, καθώς και να καλλιεργούν το παραδοσιακό πολυφάρμακο της Ασίας, το όπιο. Θα μπορούσαμε ως ένα σημείο να τους παρομοιάσουμε με τους δικούς μας γύφτους, είναι όμως πολύ πιο καθαροί σωματικά κι έχουν πολύ πιο απονήρευτη σκέψη από τους οικείους γύφτους – εκτός αν πρόκειται για τα περίπου 3,5 εκατομμύρια Καρέν της Βιρμανίας, που ο πόλεμος με την κυβερνητική συμμορία τούς έχει πονηρέψει αναγκαστικά.

Ούτως ή άλλως η συμμορία της Βιρμανίας είναι σε πόλεμο με τους πολίτες, στις μειονότητες όμως επιφυλάσσει deluxe πακέτο υπηρεσιών. Εδώ και 60 χρόνια, οι Καρέν (καθώς και οι υπόλοιπες φυλές των βουνών, οι χριστιανοί, οι μουσουλμάνοι κ.α.) έχουν υποφέρει τα πάνδεινα από τον στρατό. Εκτελέσεις, βασανιστήρια, εκτοπίσεις ολόκληρων πληθυσμών, ξεθεμελιώσεις χωριών, καταναγκαστική εργασία, καταναγκαστική στρατολόγηση και άλλα, μέτρα ενταγμένα στο σχέδιο γενοκτονίας της συμμορίας. Δεν τους φάγανε τα ζώα αλλά η μπόρα του αιώνα. Αναγκαστικά κάποιοι από αυτούς εξοπλίστηκαν, συγκρότησαν στρατό και προσπαθούν όσο μπορούν να αμυνθούν με τακτικές ανταρτοπόλεμου, με σαμποτάζ και δολιοφθορές.

Ας πάμε όμως μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα πιο πέρα, στη γειτονική Ταϊλάνδη. Κάπου 400.000 Καρέν ζούνε στα βουνά του ταϊλανδικού Βορρά, η μεταχείριση όμως που είχαν επί δεκαετίες, τόσο σε κυβερνητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο απλού κόσμου, υπήρξε εντελώς διαφορετική. Δεν βρήκαν απέναντί τους το στρατό ή την αστυνομία. Οι κυβερνήσεις της χώρας τούς άφησαν να κάνουν την παραδοσιακή ζωή τους, αρκεί να μην καλλιεργούνε όπιο και να μην αποψιλώνουν τα δάση (οι φυλές των βουνών κόβουν συνέχεια δέντρα για να δημιουργήσουν χωράφια, να πάρουν δομικά υλικά και καυσόξυλα, κανονική ακρίδα των δασών). Και προκειμένου να τους διευκολύνουν ώστε να αντικαταστήσουν το όπιο με καφέ, λουλούδια και λαχανικά, τους έφτιαξαν βοτανικούς κήπους, τους προσέφεραν θέσεις εργασίας και οργάνωσαν γεωπονικά προγράμματα επιμόρφωσης. Πρόσφατα η κυβέρνηση κατασκεύασε από ένα φωτοβολταϊκό σε κάθε χωριό Καρέν, ώστε να έχουν φως και τα βράδια. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι έφτιαξε σχολεία, νοσοκομεία και δρόμους στις περιοχές τους, προσφέροντας τη δυνατότητα σε όσους Καρέν το επιθυμούν να ενταχθούν στην ταϊλανδική κοινωνία, με πλήρη δικαιώματα ταϊλανδού πολίτη.
Όμως κι ο απλός Ταϊλανδός αντιμετώπισε τους Καρέν με πνεύμα συνεργασίας. Εμπορεύεται μαζί τους, δουλεύει μαζί τους, στέλνει τα παιδιά του εκδρομή με το σχολείο στα χωριά τους, σέβεται τα έθιμα και τις αντιλήψεις τους, τους προστατεύει και τους βοηθάει – ή, στη χειρότερη περίπτωση, τους αφήνει στην ησυχία τους. Πάντως σήμερα υπάρχουν ακόμα και μικτά χωριά Καρέν – Ταϊλανδών, καθώς και μικτοί γάμοι. Τις τελευταίες δεκαετίες και με την άνοδο του τουρισμού, τα χωριά των Καρέν έγιναν ένα ακόμα αξιοθέατο από τα πολλά της χώρας, για όσους τουρίστες θέλουν να πάρουν μια γεύση σχετικά πρωτόγονης ζωής. Καμία σχέση με όπλα και ανταρτοπόλεμο: οι Καρέν της Ταϊλάνδης είναι καλόκαρδοι ορεσίβιοι, ντυμένοι με χαρακτηριστικά πολύχρωμα ρούχα, που κάνουν την παραδοσιακή ζωή τους επάνω στο βουνό και πλέκουν παρδαλά βραχιολάκια για τους τουρίστες.

Καρέν της Βιρμανίας: κάποτε εδώ υπήρχε ένα χωριό με οικογένειες, καλλιέργειες, κότες και γουρούνια, παιδιά, ηλικιωμένους κ.λπ. Και μετά πέρασε ο στρατός



Καρέν της Ταϊλάνδης: απλοί, καλόκαρδοι άνθρωποι των βουνών



Καρέν της Βιρμανίας: αν δε δολοφονηθείς, θα βασανιστείς και θα υποφέρεις στα χέρια του στρατού. Δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά, δεν πρόκειται για κάποιες στρατιωτικές μονάδες εκτός ελέγχου - είναι κανονικό σχέδιο εξόντωσης, οργανωμένο από την ίδια τη συμμορία



Καρέν της Ταϊλάνδης: ατραξιόν για τους τουρίστες



Καρέν της Βιρμανίας: ξύλο, ομαδικοί βιασμοί και βασανιστήρια στις γυναίκες, για να μάθουν τη χαρά της ζωής. Όλα αυτά σχεδόν στην ημερήσια διάταξη


Καρέν της Ταϊλάνδης: φιλήσυχοι μικροαγρότες που μπορούν ακόμα και να ενταχθούν στην ταϊλανδική κοινωνία, όσοι το επιθυμούν



Καρέν της Βιρμανίας: ήρωας




Καρέν της Ταϊλάνδης: κοσμούν τη χώρα με την παρουσία τους




Καρέν της Βιρμανίας: ο στρατός θα σε δολοφονήσει, και θα ακρωτηριάσει το πτώμα σου, και θα το κάνει μπροστά στην οικογένειά σου, και μετά θα περιποιηθεί και την οικογένειά σου




Καρέν της Ταϊλάνδης


Εντάξει, το παραδέχομαι, έκανα πονηριά, έβαλα στο τέλος τα παιδάκια για να σε συγκινήσω. Το μήνυμα όμως που θέλω να περάσω είναι ότι πρόκειται για ανθρώπους, όχι για σκουπίδια. Αν τους προτείνεις χέρι συνεργασίας, θα γίνουν γραφικοί ορεσίβιοι, τουριστική ατραξιόν, φιλήσυχοι μικροαγρότες, ένα ακόμα πετράδι που κοσμεί τη χώρα σου και την πλουτίζει με την παρουσία τους. Αν τους αντιτείνεις το στρατό, θα γίνουν αντάρτες και “τρομοκράτες”. Αυτή όμως είναι η διαφορά της ανθρωπιάς από την κτηνωδία. Της Ταϊλάνδης από τη Βιρμανία.


Σχέδιο Εξόδου Από Την Κρίση
Τώρα που η Ελλάδα εισέρχεται σε μια δύσκολη περίοδο και της επιβάλλονται σκληρά οικονομικά μέτρα, το μπλόγκ προσφέρει φάρμακο για την αγωνία και την ανασφάλεια, σχέδιο εξόδου από την κρίση: μέμνησθω Βιρμανία. Σου κόβουν τον 13ο και τον 14ο; Σου μειώνουν τη σύνταξη; Θυμίσου ότι στη Βιρμανία ένα στα τρία παιδιά υποσιτίζεται και η πλειονότητα του πληθυσμού παλεύει να τα βγάλει πέρα με ένα δολάριο την ημέρα. Δηλώνεις το καρτοκινητό σου και σε σταματά η αστυνομία για έλεγχο επειδή έχεις μακριά μαλλιά; Θυμίσου ότι στη Βιρμανία η αστυνομία εισβάλλει τη νύχτα σπίτι σου και σου προσφέρει δωρέαν κούρεμα και ξύρισμα. Ή σε στέλνει σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Ή απλώς σε δολοφονεί. Αναγκάζεσαι να κάνεις δεύτερη και τρίτη δουλειά για να τα βγάλεις πέρα; Στη Βιρμανία αναγκάζεσαι να διασχίσεις τις ζούγκλες των βουνών για να διαφύγεις στη γειτονική Ταϊλάνδη – και μιλάμε για ζούγκλες, ε; Με τίγρεις, λεοπαρδάλεις και κόμπρες. Με ναρκοθετημένα σύνορα και με στρατιωτικά περίπολα που αν σε δουν, σε πυροβολούν χωρίς δισταγμό.

Κι όμως, θα μπορούσε να είναι μια νορμάλ χώρα. Ο κόσμος εκεί θα μπορούσε να ζει ανθρώπινα, αν δεν υπήρχε η συμμορία των στρατηγών που, με τη στήριξη κυρίως της Κίνας, λυμαίνονται τον πλούτο και καταπιέζουν το λαό της χώρας. Είσαι τυχερός που γεννήθηκες στην Ευρώπη κι όχι σ' αυτήν την τρύπα του χάρτη που ονομάζεται Βιρμανία. Μην την ξεχνάς.



Δες - Διάβασε:

- Οι φυλακές της Βιρμανίας στο Google Map. Κάθε λιμάνι και καημός, κάθε γωνιά και φυλακή.

- Βίντεο παρουσίαση της Σου Τσι από το BBC

- Φωτογραφίες της καθημερινής Βιρμανίας από τα παιδιά του thai.gr

- Η βρώμικη λίστα εταιρειών που στηρίζουν ή νομιμοποιούν το καθεστώς της Βιρμανίας

- Τα κατορθώματα του στρατού στους Καρέν, στους βιρμανούς πολίτες κ.λπ. (Προσοχή: ΠΟΛΥ σκληρές φωτογραφίες)

- Σαν βγεις στον πηγαιμό για τη Βιρμανία, φρόντισε τα χρήματά σου να μην ενισχύσουν τη συμμορία

- Πώς μπορώ να βοηθήσω τον βιρμανικό λαό; Μερικές ιδέες

- Κάνε ζουμ και δες την κατοικία της Σου Τσι, στην οποία είναι κλεισμένη από τη συμμορία επί 14 από τα τελευταία 20 χρόνια (Wikimapia)

- Το website των Free Burma Rangers, οργάνωσης αφιερωμένης στην περίθαλψη και προστασία των θυμάτων της κυβερνητικής συμμορίας (Προσοχή: σκληρές φωτογραφίες)

- Αντικαθεστωτικό μπλογκ με πολλές πληροφορίες, άρθρα κ.λπ.

- Αντικαθεστωτικό μπλογκ (γεμάτο οργή), με τόνους πληροφοριών

- Άλλο αντικαθεστωτικό μπλογκ στα αγγλικά και στα βιρμανικά

- Total Impact: Έκθεση της ΜΚΟ EarthRights International για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη συνεργασία της Chevron / Total με τη συμμορία της Βιρμανίας

- My Gun Was As Tall As Me: Έκθεση (2002) του Human Rights Watch για την παιδική στρατολόγηση στη Βιρμανία

- Burma, a 24th province for China: Άρθρο (2006) της Le Monde Diplomatique

- Φωτογραφίες από τις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις του 2007, που οδήγησαν στη δολοφονία δεκάδων (;) / εκατοντάδων (;) / χιλιάδων (;) διαδηλωτών

- Ενδεικτικά, διάφορες πρωτοβουλίες για ενημέρωση και δραστηριοποίηση ως προς την πληγή του ανθρώπινου πολιτισμού που ονομάζεται "Βιρμανία":
- Free Burma Coalition
- Rule of Lords
- Karen Human Rights Group
- Αμερικάνικη πρωτοβουλία
- Αυστραλέζικη πρωτοβουλία
- Βρετανική πρωτοβουλία

Προσπάθησα να γράψω αυτό το κείμενο όσο το δυνατόν πιο ουδέτερα και αφόρτιστα - και απέτυχα εντελώς. Πολλές φορές χρειάστηκε να σηκωθώ και να περπατήσω πέρα δώθε στο μπαλκόνι για να ηρεμήσω. Τα 'φερε έτσι η ζωή ώστε να αγγίξω προσωπικά έστω και λίγο, ελάχιστα, το δράμα του βιρμανικού λαού, αρκετά όμως για να συγκλονιστώ από την αδικία. Ελπίζω να κατάφερα να σου μεταδώσω κι εσένα κάτι

Ο Θάνατος Του Εμποράκου

Τυπικός μικρομεσαίος
Ο τροχός ο τελευταίος
Σε μια σαρκοβόρα μηχανή.

Ήθελες αλλιώς να ζήσεις
Να προκόψεις, να πλουτίσεις
Κι έμεινες μ' αυτό το μαγαζί
Η πιο άτυχη επιλογή.

Νιώθεις επικηρυγμένος
Συνεχώς κυνηγημένος
Ο Θεός μονάχα ξέρει τι τραβάς.

ΤΕΒΕ, ΙΚΑ, εφορία
Δε σου αφήνουν ούτε μία
Απ' το αίμα σου που βάζεις στη δουλειά
Κράτος, φίλοι σου 'φαγαν λεφτά.

Απ' τη μια λες να το κλείσεις
Όπου βρεις να το πουλήσεις
Είσαι χάλια οικονομικά.

Απ' την άλλη σκέφτεσαι όμως
Δεν υπάρχει άλλος δρόμος
Κι έχεις μεγαλώσει δυο παιδιά
Απ' αυτήν την άχαρη δουλειά.

Είχες όνειρα σπουδαία
Ψήφισες και τον Αντρέα
Όμως πουθενά δεν είδες προκοπή.

Αν στο κέντρο είχες βιτρίνα
Ή αν ζούσες στην Αθήνα
Θα 'βγαινε καλά το μαγαζί
Θα 'τανε πιο άνετη η ζωή.

Κι όλο λες πως θα αλλάξουν
Πως τα πράγματα θα φτιάξουν
Και τα όνειρα θα γίνουνε λεφτά.

Μα στο ΖΗΤΑ όταν βγάζεις
Κάθε βράδυ αναστενάζεις
Η αλήθεια σε χτυπάει προδοτικά:
Όνειρα, σκληρά ναρκωτικά.

Republica Effexoriana

Υπάρχει μια Δημοκρατία
Που δε γνωρίζει ούτε πατρίδα ούτε θρησκεία
Σ' όλα τα μήκη και τα πλάτη
Δεν τη δεσμεύουν ούτε σύνορα ούτε κράτη.

Αρχαία όσο η Ιστορία
Σε κάθε τάξη, φύλο, επάγγελμα, ηλικία
Υπάρχει μια Δημοκρατία
Στης κοινωνίας πάνω την αποτυχία.

Republica Effexoriana
Στους ουρανούς της δεν πετούν αεροπλάνα
Στους δρόμους δεν περνούν διαβάτες
Άκρα του τάφου σιωπή στις στράτες
Μαύρη, μονόχρωμη σημαία
Τα πλοία σκούριασαν στην προκυμαία
Κι ο εθνικός της ύμνος θρήνος
Σαράκι τρώει την καρδιά, καρκίνος
Κρύφτηκε ο ήλιος να γλιτώσει
Ό,τι προλάβει απ' τη σφαγή να περισώσει
Χτυπάει θανατερή καμπάνα
Republica Effexoriana

Υπάρχει μια Δημοκρατία
Προσφέρει στέγη, άσυλο, φιλοξενία
Όχι όμως στης ζωής τους πρώτους
Αλλά σ' αυτούς που κουβαλάνε το σταυρό τους.

Υπάρχει μία Πολιτεία
Μέσα στον πόνο, στο μαρτύριο, στη θυσία
Οι κάτοικοί της ρημαγμένοι
Σε γλώσσα ξωτικών οι νόμοι της γραμμένοι:

Effexor, Xeristar, Deprevix, Zoloft, Paxil
Remeron, Seroxat, Minitran, Neuleptil
Saroten, Flonital, Ladose, Latys, Largactil
Pricital, Azapin, Paxinol, Ludiomil


Στους φίλους που δεν άντεξαν και που μου λείπουν αφάνταστα

Πεισίστρατος + Ανδρέας Παπανδρέου = Τάκσιν

Όλο και κάτι θα διαβάσατε/ακούσατε/είδατε στις ειδήσεις αυτές τις μέρες για τις ταραχές στην Ταϊλάνδη. Κάποια φωτογραφία θα πήρε το μάτι σας με τους Κόκκινους, τις παρεμβάσεις και τις “αντικυβερνητικές διαδηλώσεις” τους σε διάφορες συνοικίες της πρωτεύουσας με εξωτικά ονόματα όπως Πλέντσιτ και Τσίτλομ και Σουκουμβίτ, που δε σας λένε τίποτα. Ίσως και να διαβάσατε αυτό το (πολύ φάλτσο και με λάθη) άρθρο του Γκαζμέντ Καπλάνι από ΤΑ ΝΕΑ και να αναρωτηθήκατε, μαζί με τον συντάκτη, τι είδους τρέλα έχει πιάσει τους ακατανόητους Ταϊλανδούς. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από την αρχαία Αθήνα:

Βρισκόμαστε στο 545 π.Χ., η Αθήνα δεν έχει ακόμα τη μελλοντική της αίγλη, ισχύ και πλούτο, δεν υπάρχει καν Παρθενώνας. Διάφορες ελίτ ευκατάστατων εμπόρων και γαιοκτημόνων κυριαρχούν στην πολιτική ζωή – πολιτική ζωή που συχνά τραβάει την ανηφόρα με αντίπαλες φράξιες, προσωπικούς μισθοφορικούς στρατούς, ρόπαλα και σπαθιά. Εκεί πάντως που συμφωνούνε όλοι οι Αθηναίοι είναι η ηγεμονία τους επί μιας εκτεταμένης υπαίθρου στην οποία βασανίζονται καθημερινά αμέτρητοι μικροαγρότες, μικροκτηνοτρόφοι και μικρέμποροι. Και ξαφνικά έρχεται ο Πεισίστρατος (για τρίτη φορά, τώρα όμως θα μείνει μόνιμα στην εξουσία). Πλούσιος ο ίδιος, παίρνει πολλά μέτρα σε διάφορους τομείς, ένα συγκεκριμένο όμως αλλάζει την ιστορία: προσφέρει φτηνά δάνεια στη θάλασσα των αγροτών, βοηθώντας τους έτσι να αναπτυχθούνε οικονομικά. Να ξεκινήσουν εμπορικές επιχειρήσεις οι οποίες αναδεικνύουν το αττικό λάδι (κυρίως) και το στέλνουν στα λιμάνια και τις πόλεις όλης της Μεσογείου.

Οι επιπτώσεις αποδεικνύονται κοσμογονικές. Η Αθήνα πλουτίζει όλο και περισσότερο. Μια μεγάλη μάζα ανθρώπων ξεφεύγει από την ανέχεια της αγροτικής ζωής (και την καταπίεση που επιβάλλει η πόλη), ενισχύεται οικονομικά, μετοικεί από την ύπαιθρο στην Αθήνα και, φυσικά, λατρεύει τον Πεισίστρατο που τη βοήθησε ν' αλλάξει βιοτικό επίπεδο. Συμβαίνει όμως και κάτι ακόμη, πάρα πολύ σημαντικό: όλοι αυτοί οι άνθρωποι, που ζούσαν προηγουμένως ζωή δουλοπάροικου και δεν ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα για το ποιος κεντρικός καταπιεστής στην Αθήνα θα τους στερεί τους καρπούς των μόχθων τους, τώρα πλέον ενδιαφέρονται! Δε θέλουν πια η πολιτική να είναι υπόθεση των πλουσίων, των φραξιών τους και των προσωπικών τους σωματοφυλάκων, θέλουν οι ίδιοι να έχουν λόγο και να αποφασίζουν. Μ' άλλα λόγια: δημοκρατία.

Η φωτιά που άναψε πλέον δεν μπορούσε να σβήσει. Όταν, 50 χρόνια αργότερα, ο Ισαγόρας επιχείρησε να εδραιώσει τη δική του απολυταρχία στην πόλη, βρήκε απέναντί του τον λαό που αντιστάθηκε και τον έδιωξε από την Αθήνα. Μπορεί να πιστώνουμε στον Κλεισθένη την αρχή της αθηναϊκής δημοκρατίας, όμως πίσω από αυτόν υπήρχε κι ένας συνειδητοποιημένος κόσμος με ωριμότητα και βούληση να δεχτεί το δημοκρατικό εγχείρημα.

Τηρουμένων των αναλογιών, ο Τάκσιν έπαιξε, στην Ταϊλάνδη, το ρόλο του Πεισίστρατου. Μπήκε στην πολιτική το 1996, πέντε χρόνια αργότερα έγινε πρωθυπουργός και ανατράπηκε πραξικοπηματικά το 2006. Όταν ανέλαβε τα ηνία, η χώρα ήταν ακόμα σε δεινή κατάσταση. Μετά την εκρηκτική ανάπτυξή της στις αρχές της δεκαετίας του '90, τότε που ακόμα ήταν “ασιατική τίγρης” και πολλοί προέβλεπαν ότι θα κάνει στη Νότιο Κορέα αυτό που η Νότιος Κορέα έκανε στην Ιαπωνία, ακολούθησε η τραγική διάψευση του “ασιατικού οικονομικού θαύματος”, η κατάρρευση του νομίσματός της, η πτώχευση της οικονομίας της και η καταφυγή στο ΔΝΤ. Καθόλου ανεξήγητο: για να αναπτυχθεί οικονομικά μια χώρα σε επίπεδα Ιαπωνίας και Νοτίου Κορέας χρειάζεται, εκτός πολλών άλλων, υγιές πολιτικό σύστημα, διαφάνεια και σεβασμό σε θεσμούς και νόμους. Το ιδιαίτερα ασταθές όμως πολιτικό σύστημα της Ταϊλάνδης κάθε άλλο παρά διέθετε αυτές τις ποιότητες. Η χώρα ήταν μεν βασιλευόμενη δημοκρατία με κοινοβούλιο και πρωθυπουργό, στην πράξη όμως οι εκλεγμένοι πολιτικοί πάντα συγκυβερνούσαν με οικονομικοστρατιωτικές ελίτ, οι οποίες δε δίσταζαν ακόμα και να βγάλουν το στρατό στους δρόμους όταν τα πράγματα δεν εξελίσσονταν σύμφωνα με τα σχέδιά τους.

Ο Τάκσιν ήρθε σαν τον Ανδρέα Παπανδρέου. Καταρχήν έβγαλε την Ταϊλάνδη ταχύτατα, τέσσερα χρόνια πριν την προβλεπόμενη στιγμή, από το βρόγχο του ΔΝΤ, κάτι που σημαίνει ότι λύθηκαν και τα χέρια του για να ασκήσει ουσιαστική οικονομική πολιτική. Όπως ακριβώς κι ο Πεισίστρατος, προσέφερε φτηνά δάνεια στα εκατομμύρια των μικροαγροτών και πάγωσε τα χρέη τους (άφθονα μετά την οικονομική κρίση του 1997), βοηθώντας τους έτσι να ορθοποδήσουν. Προσέφερε χαμηλότοκα σπουδαστικά δάνεια με υπερευνοϊκούς όρους σε παιδιά οικογενειών χαμηλού εισοδήματος. Έκανε πάρα πολλά έργα στην επαρχία, ιδιαίτερα στις φτωχές περιοχές της χώρας. Το εντελώς όμως επαναστατικό μέτρο που εφάρμοσε ήταν η σχεδόν δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας που προσέφερε στους Ταϊλανδούς. Ακόμα και στους πιο φτωχούς. Ακόμα και στις φυλές του Βορρά, σ' όσες από αυτές επιθυμούσαν να ενταχθούν στην ταϊλανδική κοινωνία. Είχα αναφέρει σχετικά κι εδώ (Σκηνικό 2).

Προσπαθήστε να συλλάβετε τις επιπτώσεις της πολιτικής του. Εκατομμύρια φτωχοί αγρότες (κυρίως), μεροκαματιάρηδες, εργάτες, τεχνίτες, μικροπωλητές, βιοπαλαιστές κ.λπ., που προηγουμένως ήταν καταδικασμένοι, τόσο οι ίδιοι όσο και τα παιδιά τους, σε μια ζωή ένδειας, μπόρεσαν να πάρουν ανάσα, να στήσουν αξιοπρεπείς επιχειρήσεις και μαγαζιά, να πάνε στο νοσοκομείο για μια εξέταση, επέμβαση, θεραπεία κ.λπ., ενώ τα παιδιά τους μπορούσαν, άμα το κυνηγούσαν, να σπουδάσουν και να αποκτήσουν εντελώς διαφορετική ζωή απ' αυτή των γονιών τους (ξέρετε τι σημαίνει δουλειά στα ρυζοχώραφα;). Έδωσε εσωτερική κινητικότητα στην ταϊλανδική κοινωνία, για πρώτη φορά στην ιστορία. Είναι παράξενο που όλοι αυτοί τον λάτρεψαν και που στις εκλογές του 2005 επανεκλέχτηκε με το ιστορικό ποσοστό του 61%;

Προσπαθώ να μη ζωγραφίσω αγιογραφία. Ο Τάκσιν καλό είναι να μην κοιμάται τα βράδια με ήρεμη συνείδηση: η εκστρατεία κατά των ναρκωτικών που εξαπέλυσε, μπορεί μεν να ήταν τυπικά επιτυχημένη, άναψε όμως πράσινο φως στην αποθράσυνση της αστυνομίας και οδήγησε σε ταλαιπωρία, κράτηση, βασανισμό ή και δολοφονία πολλών αθώων. Ο ίδιος έχει κατηγορηθεί για διαφθορά. Καθόλου δεν αποκλείεται κάποιες από τις κατηγορίες να είναι βάσιμες, αν και δεν πρέπει να έχει υπάρξει ούτε ένας ταϊλανδός πολιτικός που να μην έχει βάλει το δάχτυλο στο μέλι. Αν μη τι άλλο, ο Τάκσιν διέπρεψε στη βουλγαράκεια σκανδαλώδη φοροαποφυγή, το νόμιμον είναι και ηθικόν κ.λπ. Έχει κατηγορηθεί για λαϊκισμό. Ναι, ήταν πολύ λαϊκιστής, σαν τον Ανδρέα Παπανδρέου! Για παράδειγμα, το πρόγραμμα υγείας του είχε κεντρικό σύνθημα: “ο φτωχός να απολαμβάνει ίδιες υπηρεσίες υγείας με τον πλούσιο” (ε, κόψε κάτι! Πάντα ο πλούσιος θα 'χει παραπάνω από τον φτωχό, θα μπορεί να πάει σε ακριβές ιδιωτικές κλινικές, να έχει τις καλύτερες αυθεντίες κ.λπ.).

Οι ομοιότητες σταματάνε εδώ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου καταχρέωσε τη χώρα του, ο Τάκσιν έβγαλε τη δική του σε χρόνο-ρεκόρ από το βρόγχο του ΔΝΤ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέβασε το βιοτικό επίπεδο πολλών ανθρώπων καθιερώνοντας την αναξιοκρατία, τον αμοραλισμό και διορίζοντας κάθε πικραμένο στο Δημόσιο. Ο Τάκσιν ανέβασε το βιοτικό επίπεδο πολλών ανθρώπων παίρνοντας συγκεκριμένα μέτρα και εφαρμόζοντάς τα με συνέπεια – μέτρα που επιπλέον οφέλησαν τη συνολική ταϊλανδική οικονομία με την εσωτερική αύξηση της κατανάλωσης που επέφεραν.

Υπάρχει όμως ακόμα μια διάσταση στο φαινόμενο Τάκσιν, που αποτυγχάνει εντελώς να συλλάβει ο Γκαζμέντ Καπλάνι στο άστοχο άρθρο του: όλα αυτά τα εκατομμύρια φτωχοδιάβολοι, που προηγουμένως δεν είχαν στον ήλιο μοίρα και με τον Τάκσιν γίναν άνθρωποι, άλλαξαν εντελώς νοοτροπία ως προς το ρόλο τους στην πολιτική. Προηγουμένως δεν ενδιαφέρονταν, είχαν τη στάση: “όλοι οι πολιτικοί το ίδιο είναι, αφού τα μεγάλα κεφάλια της πρωτεύουσας κάνουν κουμάντο, μια χούφτα επιχειρηματίες και στρατηγοί, τι μας νοιάζει εμάς, εμείς το μεροκάματο να βγάλουμε”. Τώρα όμως τους νοιάζει! Είδαν έναν πολιτικό να βελτιώνει θεαματικά τη ζωή τους, είδαν το στρατό να τον καθαιρεί πραξικοπηματικά και πλέον δεν τους αρέσει καθόλου η ιδέα να τους αντιμετωπίζουν ως κορόιδα. Και είναι πρόθυμοι να αγωνιστούν για το δικαίωμά τους στη μη-κοροϊδία.

Όπως ακριβώς και στην περίπτωση του Πεισίστρατου, ο Τάκσιν βοήθησε να συνειδητοποιηθούν πολιτικά τα φτωχά στρώματα της χώρας του. Η έκφραση “αντικυβερνητικές διαδηλώσεις” που διαβάζετε στις εφημερίδες δεν έχει την έννοια π.χ. “να φύγει το ΠΑΣΟΚ και να 'ρθει η ΝΔ”. Έχει την έννοια: “καμιά κυβέρνηση δεν νομιμοποιείται όταν κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα ή με παρασκηνιακά πάρε-δώσε, κι όχι με εκλογές”. Έχει την έννοια: “έξω ο στρατός από την πολιτική”. Έχει την έννοια: “ανεξάρτητη δικαιοσύνη, να πάψουν οι κοινωνικά ισχυροί να είναι υπεράνω των νόμων”. Με τα καλά του και τα στραβά του, ο Τάκσιν άναψε μια φωτιά που δε σβήνει.

Δεν είναι όλοι οι Κόκκινοι οπαδοί του Τάκσιν, όμως. Ανάμεσά τους υπάρχουν και τμήματα της μεσαίας τάξης, υπάλληλοι, επιχειρηματίες, σπουδαστές κ.α. που έχουν έρθει σ' επαφή με τη Δύση, ξέρουν πώς λειτουργεί η Ευρώπη, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία κ.λπ. και θέλουν να δουν πολλά από τα τριτοκοσμικά φαινόμενα της δικής τους χώρας να γίνονται παρελθόν. Το τελευταίο πραξικόπημα έγινε το 2006, πλέον η ταϊλανδική κοινωνία αρχίζει και δεν τα σηκώνει κάτι τέτοια! Εδώ η Δύση παίζει το ρόλο του επαναστατικού παράγοντα. Στο κίνημα των Κόκκινων υπάρχει επίσης και η διάσταση: “επαρχία vs. πρωτεύουσα”. Οι συγκεκριμένες περιοχές της Μπανγκόκ που καταλαμβάνονται είναι σαν το Κολωνάκι και την Οδό Ερμού, περιοχές που οι τιμές των ενοικίων και των προϊόντων στα καταστήματά τους είναι απλησίαστες για τον μέσο επαρχιώτη Ταϊλανδό. Ακούστε πάλι το τραγούδι των Carabao σ' αυτήν την ανάρτηση και προσέξτε την υπόθεσή του• η κατάσταση που περιγράφει είναι υπαρκτή, νέοι άνθρωποι που συστηματικά φεύγουν από τις πόλεις και τα χωριά τους κι έρχονται στην πρωτεύουσα για να βρουν έναν καλύτερο μισθό. Οι Κόκκινοι φωνάζουν: “ενδιαφερθείτε για την επαρχία!”

Οι Κόκκινοι


Ένα τελευταίο σχόλιο. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια φοβερή κρίση, η οποία τη φέρνει κοντά στο ΔΝΤ. Η Ταϊλάνδη την αντιμετώπισε ήδη το 1997 κι ένοιωσε τι σημαίνει να σου επιβάλλονται έξωθεν σκληρά οικονομικά μέτρα προκειμένου να σου δανείσουν κάποια χρήματα. Αρχίζουν και υπάρχουν πικρές ομοιότητες ανάμεσα στις δύο χώρες. Όμως η Ταϊλάνδη πάλαιψε με επιτυχία την κρίση της, μπήκε γρήγορα σε τροχιά ανάπτυξης, ανέβασε το βιοτικό επίπεδο του φτωχού πληθυσμού της, γέννησε καινούργιες ιδέες, γέννησε συνειδητοποίηση, άλλαξε και συνεχίζει να αλλάζει πολιτικά. Οι νέοι ταϊλανδοί σήμερα είναι καταρτισμένοι ιντερνετικά, θέλουν να κλαδέψουν πολλά από τα παρωχημένα φαινόμενα της χώρας τους, οι δεσμοί με τη Δύση είναι ισχυροί, ο κόσμος είναι σε δημιουργικό αναβρασμό πολιτικά. Η ταϊλανδική κοινωνία δείχνει ζωντανή!

Η ελληνική;...

Ο Μιναδόρος

Το El Minero των Savia Andina βάζει σοβαρή υποψηφιότητα να είναι το ωραιότερο τραγούδι όλων των εποχών.

Οι ιδιαίτερα χαρούμενοι και αναπτερωτικοί του στίχοι λένε περίπου τα εξής (δική μου απόπειρα μετάφρασης από τα ισπανικά, διορθώστε με αν έκανα κάποιο σοβαρό λάθος):

Σκοτεινές ημέρες στα λαγούμια
Νύχτες τραγωδίας
Απελπισία και διάψευση
Κυριαρχούν στην ψυχή μου
Έτσι πέρασε όλη η ζωή μου
Διότι είμαι μιναδόρος
Μιναδόρος για την πατρίδα μου
Στη ζωή όμως πρέπει να υποφέρω
Τόση αχαριστία
Κι η μεγάλη μου τραγωδία θα τελειώσει
Πολύ μακριά από εδώ
Προορισμένος να ζήσω
Στη Βασιλεία των Ουρανών
Γι' αυτό και ζητώ από το Θεό να πεθάνω
Σαν ένας καλός μιναδόρος

Βρήκα Στο Μπαρ Έναν Ρωμιό...

... είπα να ξομολογηθώ, μα ήτανε πιωμένος.

Δηλαδή, να είσαι σε μια ξένη χώρα κι αντί να προσπαθήσεις να ζήσεις κάτι αλλιώτικο, να συγχρωτιστείς με τους ντόπιους και την κουλτούρα τους (όσο μπορείς), εσύ να ψάχνεις συνέλληνες στα μπαρ... Ό,τι πιο άθλιο, ε; Ας δούμε λοιπόν 3 + 1 σκηνικά από τη σύγχρονη Ταϊλάνδη, χωρίς μπαρ και συνέλληνες, 3 + 1 καταστάσεις που δεν τις ζει ο μέσος τουρίστας:





ΣΚΗΝΙΚΟ 1

Για τους Μα Κι, τα Καβαλημένα Άλογα, είχαμε μιλήσει εδώ. Εν συντομία, πρόκειται για τους σαμάνους της Ταϊλάνδης, γυναίκες συνήθως που πέφτουν σ' ένα είδος έκστασης, (υποτίθεται ότι) καταλαμβάνονται από ένα πνεύμα, και προσφέρουν βιοτικές, μαντικές κ.α. συμβουλές στον κόσμο που τις επισκέφτεται. Ή μάλλον, το πνεύμα προσφέρει αυτές τις συμβουλές μέσω του/της σαμάνου. Έτσι υποτίθεται.

Βρισκόμαστε σ' ένα απλό σπίτι στα περίχωρα μιας πόλης της βόρειας Ταϊλάνδης. Είχα φάει τον τόπο να βρω αυτήν τη συγκεκριμένη Μα Κι και τελικά, μέσα από γνωστό γνωστού γνωστού, κατάφερα να την εντοπίσω. Το πνεύμα που εκδηλωνόταν μέσα της ήταν (λέει) ένας μεσαιωνικός μονάρχης της βόρειας Ταϊλάνδης (όταν δεν υπήρχε Ταϊλάνδη αλλά Σιάμ), τότε που η περιοχή μόλις είχε ελευθερωθεί από τη βιρμανική κατοχή. Γι' αυτό και η Μα Κι, μόλις έπεφτε σε έκσταση, πήγαινε και φορούσε αυτά τα παρδαλά ρούχα, βιρμανική μόδα της εποχής, υποτίθεται (πρόκειται για τη γυναίκα στην 4η φωτογραφία της ανάρτησης που ανέφερα προηγουμένως).

Ήμασταν καμιά 10αριά Ταϊλανδοί και ένας δυτικός – εγώ. Ο βασιλιάς (= το πνεύμα μέσα από την Μα Κι) μίλησε με τον καθένα, αφιέρωσε κάποια λεπτά σε όλους, και τότε ήρθε και η σειρά μου. “Είσαι Ταϊλανδός!” μου είπε πρώτη κουβέντα ο βασιλιάς μόλις με κοίταξε. “Είσαι Ταϊλανδός! Μπορεί να έχεις καταγωγή δυτικού, όμως μέσα σου είσαι 100% Ταϊλανδός!”
Έκανε μια παύση και μετά συνέχισε: “Στην προηγούμενή σου ζωή, ήσουν Ταϊλανδός κυβερνητικός αξιωματούχος. Στάλθηκες σε μία αποστολή στην Ευρώπη και έτυχε να πεθάνεις εκεί, τα οστά σου να μείνουν εκεί, οπότε γι' αυτό ξαναγεννήθηκες δυτικός – ξαναγεννιέσαι όπου μένουν τα οστά σου. Μέσα σου όμως είσαι 100% Ταϊλανδός”.

Όταν αργότερα η Μα Κι βγήκε από το trance, κοίταξε γύρω της, ξαφνικά με είδε κι έμεινε έκπληκτη: "Α, ένας δυτικός!". Τη ρώτησα αν θυμόταν τη συνομιλία μας, όμως μου απάντησε ότι δε θυμόταν τίποτα, εξάλλου εγώ δε μίλησα μ' αυτήν, μίλησα με τον βασιλιά.

Τα συμπεράσματα δικά σας.




ΣΚΗΝΙΚΟ 2

Διαμετακόμιση με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο μιας μικρής επαρχιακής πόλης, σαν τον Δομοκό ας πούμε. Περίπου νεκρός. Ψηνόμουν απ' τον πυρετό, είχα όμως αρκετό μυαλό ακόμα για να καταλάβω ότι, αν επιβίωνα, μου έμελλε να περάσω μέρες σε έναν άθλιο θάλαμο, ενός άθλιου κτιρίου, κάτω από άθλιες συνθήκες, με άθλιους συν-ασθενείς. Έτσι νόμιζα...

Φτάνουμε στο νοσοκομείο, το οποίο ήταν μια κούκλα. Με τους κήπους του, τα λουλούδια του, τα σιντριβανάκια του, τα όμορφα χρώματά του, τους χαριτωμένους πίνακες ανακοινώσεών του, καθαρό, περιποιημένο, καλαίσθητο. Οι νοσοκόμες πέσαν αμέσως πάνω μου με τους ορούς, τα φάρμακά τους και το χιούμορ τους για να με ζωντανέψουν. Με ζωντάνεψαν.
- “Γίνε γρήγορα καλά να με παντρευτείς”
- “Δε θα παντρευτώ εσένα, θα παντρευτώ αυτήν που είναι καλόκαρδη και μου δίνει νερό. Εσύ δε μου δίνεις”
- “Εγώ όμως είμαι όμορφη”
- “Όλες είστε όμορφες, όλες θα σας παντρευτώ” κ.λπ. διάφορες πλάκες με τις νοσοκόμες.

Έρχεται ο γιατρός, ο οποίος ήταν κι ο μόνος που μιλούσε λίγα αγγλικά, και μου εξήγησε την κατάστασή μου (= περισσότερο πεθαμένος παρά ζωντανός, αλλά με πιο επιστημονικούς όρους). Ξέροντας την ανάλογη κατάσταση στην Ελλάδα, “γιατρέ, να σου δώσω κάτι” είπα. Η απάντηση ήρθε πριν καν τελειώσω τη φράση μου:
“Κύριε, δεν μπορώ να δεχτώ τίποτα. Είναι το επάγγελμά μου αυτό”.
Ξαφνιάστηκα. “Τουλάχιστον να σου δώσω κάτι συμβολικό” επέμεινα.
“Είναι εντάξει”, μου είπε χαμογελώντας, “είναι εντάξει, καταλαβαίνω ότι το λες απ' την καρδιά σου κι αυτό μου φτάνει”.

Ομολογώ ότι συγκινήθηκα!

Χρωστάω σ' αυτόν τον άνθρωπο, με βοήθησε πολύ κι όχι μόνο από ιατρικής πλευράς. Να 'ναι καλά.

Ο θάλαμος απεδείχθη πολυπολιτισμικός. Εκεί μέσα υπήρχαν, εκτός από μένα που ήμουν ο μόνος δυτικός (και μάλλον ο μόνος δυτικός στο ιστορικό του νοσοκομείου!), δύο Ταϊλανδοί, ένας Βιρμανέζος (που έμενε μόνιμα με την οικογένειά του στην Ταϊλάνδη) κι ένα μωράκι Λάχου με τους γονείς του. Από το πρώτο βράδυ γίναμε όλοι μια οικογένεια. Μοιράζαμε μεταξύ μας ό,τι είχαμε, οι νοσοκόμες του θαλάμου έρχονταν συνέχεια και μας έφερναν νερό, φρούτα, φαγητό, μου έδωσαν πυτζάμες και καθαρά ρούχα, σαπούνια κ.λπ. να κάνω ένα ντους που τόσο το χρειαζόμουν, ενώ με άφηναν στο γραφείο τους αργά το βράδυ, όπου παρακολουθούσαμε TV. Τα απογεύματα μαζευόμασταν όλοι οι (ενήλικοι) ασθενείς και οι συγγενείς τους σ' έναν κοντινό κηπάκο και καπνίζαμε. Οι νοσοκόμες κάναν ότι δεν το καταλάβαιναν. Όλες οι συνεννοήσεις γίνονταν σ' ένα μίγμα ταϊλανδονοηματικής. Η ανηψιά του Βιρμανέζου, ένα καλό κορίτσι 15 χρονών, με ερωτεύτηκε, έρχονταν συνέχεια και προσπαθούσε να μου μιλήσει, μου έφερνε χυμούς και γλυκά, προσπαθούσε να μου πει για τη ζωή της, το σχολείο της, μου έδειχνε το τετράδιό της που μάθαινε κινέζικα, εγώ την έβαζα να μου απαγγείλει λέξεις στα κινέζικα, ενώ συνέχεια έβρισκα στο κρεβάτι μου λουλούδια.

Παρένθεση: στην Ταϊλάνδη, ακόμα και το φαγητό του νοσοκομείου είναι να γλύφεις τα δάχτυλά σου.

Από την επόμενη μέρα ήμουν κιόλας πολύ καλύτερα. Οι φίλοι μου στην Ταϊλάνδη όχι απλώς με φρόντισαν, σαν παιδί τους μ' είχαν! Έρχονταν κάθε μέρα στο νοσοκομείο, μου κρατούσαν παρέα, μου έφερναν αγγλόφωνες εφημερίδες, φαγητά, φρούτα, γάλα σόγιας, τσιγάρα, χυμούς, τα πάντα όλα. Τα μοιραζόμουν με τους υπόλοιπους συν-ασθενείς του θαλάμου, ειδικά με τους Λάχου που είναι πάμφτωχοι. Ένα κουτί γάλα σόγιας, ένα γλυκό μπορεί να είναι μεγάλη υπόθεση για μια οικογένεια που μένει σ' ένα χωριό κάπου βαθιά μέσα στη ζούγκλα και που τρώει γλυκά μια φορά το μήνα. Ο φίλος μου ο Λάχου μου έδινε στριφτά τσιγάρα, παραγωγής Λάχου, με ξεραμένο φύλλο αγριομπανανιάς. Tα κάπνιζες και αισθανόσουν Πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (τα πιο βαριά τσιγάρα που 'χω καπνίσει!)

Ήρθε η μέρα να πάρω εξιτήριο... Χαιρέτισα τους φίλους μου στο θάλαμο, τις νοσοκόμες, τους γιατρούς, όλους. Η Βιρμανέζα ήθελε να μου χαρίσει το μενταγιόν της, αυτό όμως δεν μπορούσα να το δεχτώ. Πλήρωσα για τα πάντα (διαμετακόμιση, θεραπεία, κρεβάτι, φάρμακα, φαγητό κ.λπ.) το αντίστοιχο ποσό των € 40 στο τοπικό νόμισμα. Έπιασα τον εαυτό μου να αισθάνεται στεναχωρημένος που έφευγα από το νοσοκομείο!

Πιστεύω να το ξέρετε αυτό για την Ταϊλάνδη: οι ταϊλανδοί πολίτες μπορούν να απευθυνθούν σε οποιοδήποτε δημόσιο νοσοκομείο για (σχεδόν) οποιοδήποτε ιατρικό θέμα, από μια απλή εξέταση μέχρι μια περίπλοκη επέμβαση, πληρώνοντας σχεδόν τίποτα – ή και κυριολεκτικά τίποτα! (εντάξει, τα εξιδανικεύω λίγο, υπάρχουν κάποια προβλήματα, όμως το πρόγραμμα είναι βασικά υπερεπιτυχημένο). Η κάλυψη αυτή περιλαμβάνει και τις φυλές των βουνών του βορρά, όσους από αυτούς επιθυμούν να ενταχθούν στην ταϊλανδική κοινωνία. Αλλά και για τους ξένους, οι υπηρεσίες υγείας στην Ταϊλάνδη είναι πάμφθηνες – τόσο, ώστε η χώρα τα τελευταία χρόνια έχει ακόμα και σημαντικό ιατρικό τουρισμό.

Από εδώ: Thailand has added nearly fourteen million people to the system and achieved near-universal coverage without compromising access for those with prior coverage; we also found that, to date, no informal payment system has emerged (το βεβαιώνω κι εγώ αυτό, από τη δική εμπειρία!)

Διάβασα πρόσφατα για τις περιπέτειες υγείας του κ. Λοβέρδου και τις αντιξοότητες που βίωσε στο ΕΣΥ. Πιστεύω ότι πρέπει να του αφιερώσω αυτό το σκηνικό, μαζί με τις ευχές μου για γρήγορη ανάρρωση.




ΣΚΗΝΙΚΟ 3

- “Πρέπει να φύγεις;”
- “Πρέπει”
- “...”
- “Θα είσαι κομμάτι του εαυτού μου. Για πάντα”




ΣΚΗΝΙΚΟ 3 + 1

Καταφύγιο επάνω στα βουνά του ταϊλανδικού βορρά, υψόμετρο περίπου 1.000 μέτρα, το τελευταίο προπύργιο του πολιτισμού, μετά από μας μερικές χιλιάδες τετρ. χιλιόμετρα ζούγκλας. Ένα κτίριο, ένα σπίτι, κάποιες εξωτερικές εγκαταστάσεις, τραπέζια, καρέκλες κ.λπ. φτιαγμένα από υλικά του δάσους, ένα τρακτέρ, δύο τζιπ, μηχανάκια, και το κοντινότερο χωριό σε απόσταση 10 χιλιομέτρων. Ήμασταν 3 σκύλοι και καμιά 20αριά άνθρωποι: κυρίως υπάλληλοι του καταφυγίου που άλλες φορές διανυκτέρευαν στο χωριό κι άλλες στο καταφύγιο, δύο φοιτητές γεωπονίας από την πρωτεύουσα που έκαναν την πρακτική τους εκεί, καθώς και μία οικογένεια που έμενε μόνιμα εκεί με το πιτσιρίκι τους.

Έξι η ώρα το απόγευμα, ταϊλανδικός εθνικός ύμνος (σταθήκαμε όλοι προσοχή), τέλος η δουλειά, όλοι ήμασταν ψόφιοι από την κούραση κι ετοιμαστήκαμε για το βραδινό και τη διανυκτέρευσή μας. Σε 1-2 ώρες θα νύχτωνε εντελώς. Τότε ήταν που τις είδα.

Ήταν δύο. Κάθονταν σε μια γωνιά και προσπαθούσαν να περάσουν απαρατήρητες – όχι από μένα, όμως. Πήγα και πήρα τη μία στην αγκαλιά μου, της άλλης της έλειπε μία. Ήταν γερασμένη. Σκεβρωμένη. Ξεκούρδιστη.

Κούρδισα την κιθάρα όσο γινόταν και τότε τον είδα να με κοιτάει. Με κατάλαβε. Τον κατάλαβα. Εξάλλου, η μουσική είναι διεθνής γλώσσα. “Μπορείς να παίξεις το Country Roads;” με ρώτησε. Έπαιξα το Country Roads, γκαρίζοντάς το όσο πιο δυνατά μπορούσα. “Δώσ' μου εδώ”, είπε και έπαιξε το Holiday των Scorpions. “Δώσ' μου εδώ”, είπα και έπαιξα το Blowin' In The Wind. Οι υπόλοιποι άρχισαν να μαζεύονται γύρω μας, το πράγμα αποκτούσε ενδιαφέρον. Τότε έδωσα την κιθάρα στον Ταϊλανδό και είπα τις μαγικές λέξεις: Λεν Πλενγκ Καλαμπάο Καπ! (παίξε τραγούδια των Carabao – είχαμε πει στην προηγούμενη ανάρτηση τι σημαίνουν οι Carabao για τους Ταϊλανδούς).

Έγινε χαμός. Εκεί επάνω, στη μεθόριο της ζούγκλας, στήθηκε ένα σχεδόν ολονύχτιο γλέντι ανεπανάληπτο. Με τραγούδια των Carabao, ταϊλανδική folk και μερικά διαχρονικά αγγλόφωνα χιτ (όπως το Speedy Gonzales και το Let It Be). Οι ψησταριές πήραν φωτιά, το τραπέζι γέμιζε συνεχώς με σούπες, ψητά, φρούτα, μεζέδες, ουίσκι και κυρίως Λάο Κάο, την ταϊλανδική ρακή. Σε κάποια στιγμή, βγήκε μια τίγρη από τη ζούγκλα να μας φάει, όμως της παίξαμε το In the jungle, the mighty jungle, the lion sleeps tonight και τη νανουρίσαμε. Όλοι τρέχαμε συνεχώς στα κοντινά δέντρα για κατούρημα, τα σώματά μας είχαν γίνει απλώς τα κανάλια από τα οποία η ρακή περνούσε από το μπουκάλι στο χώμα (τα εν λόγω δέντρα ψήλωναν με ρυθμό ένα μέτρο την ώρα, ήταν φυντάνια και το πρωί τα βρήκαμε ψηλά σαν πολυκατοικίες). Σε κάποια στιγμή, βγήκαν κάτι κόμπρες από τη ζούγκλα να μας σκοτώσουν, όμως τις κρατήσαμε για πρωινό. Μου ζήτησαν να τους παίξω και ελληνικά τραγούδια, τους έπαιξα τον Δρόμο του Λοΐζου (μπορούν να συμμετάσχουν όλοι στο λα λα λα λαααα λα...), το Έχε Γεια Παναγιά (χτυπάν όλοι παλαμάκια στο ρυθμό) και για να ηρεμήσουν τα πνεύματα, το Φυσάει Βορριάς Φυσάει Νοτιάς. Τέρμα τα ελληνικά τραγούδια όμως, η βραδιά ήταν ταϊλανδική! Σε κάποια στιγμή, βγήκαν κάτι πύθωνες από τη ζούγκλα να μας καταπιούν, όμως τους κατάπιαμε εμείς. Τα σκυλιά ήταν συνεχώς μέσα στα πόδια μας, το πιτσιρίκι έπαιζε μπάλα (ΟΚ, σε κάποια στιγμή πήγε για ύπνο) κι εμείς είχαμε γίνει όλοι μια αγκαλιά στο τραπέζι και τραγουδούσαμε φανατικά. Εθελοντές παίρναν ένα μηχανάκι και τρέχαν συνέχεια στο χωριό να φέρουν ρακή. Σε κάποια στιγμή, βγήκε ο Τριανταφυλλόπουλος από τη ζούγκλα να μας βιντεοσκοπήσει, όμως τον πήραμε με τις πέτρες. Αργά, σε κάποια απροσδιόριστη ώρα, πήγαμε όλοι για ύπνο στρωματσάδα, καταμεθυσμένοι, κοιμηθήκαμε ελάχιστα και ξυπνήσαμε το χάραμα (όχι όλοι!) με το κελάιδισμα των πουλιών. Φυσικά, τα πουλιά κελαϊδούσαν τραγούδια των Carabao.

Και τέλος πάντων, όσοι πιστεύετε ότι μόνο στην Ελλάδα κάνουμε γλέντια και έχουμε κέφι και ξεδίνουμε και είμαστε έξω καρδιά (τι άθλια στερεότυπα...), είστε βαθιά νυχτωμένοι. Το κέφι είναι λέξη ταϊλανδική!

Νεροβούβαλοι

Όπως έχουμε πει αναλυτικά εδώ, η Ταϊλάνδη είναι μια χώρα που έχει μόνο ναρκωτικά, τροπικές παραλίες και ανήλικες πόρνες (Update: η φράση ειρωνεύεται τα στερεότυπα του μέσου απληροφόρητου Έλληνα, ΔΕΝ είναι κυριολεκτική!) Ακούγεται απίστευτο, όμως η χώρα έχει και κάτι ακόμα: δική της μουσική κουλτούρα.
Το θέμα τώρα με την πραγματικά παραδοσιακή ταϊλανδέζικη μουσική είναι πως... δεν ακούγεται! Στα δικά μας αυτιά, τουλάχιστον, φαντάζει λιγότερο ως μουσική και περισσότερο ως θόρυβος – ή, τέλως πάντων, ως ένα θέμα μουσικολογικής μελέτης, παρά αισθητικής ευχαρίστησης. Όσοι θέλουν ας ρίξουν μια ματιά σ' αυτό το βίντεο που δείχνει πραγματική παραδοσιακή μουσική του ταϊλανδικού βορρά (κι ας φανταστούν, σε πραγματικές συνθήκες, την ένταση κάπου στο εκατονταπλάσιο).

Ήδη όμως από τις αρχές του 20ου αιώνα, η χώρα δυτικοποιούταν ραγδαία και, ανάμεσα στ' άλλα, αντέγραφε και τα μουσικά ακούσματα της Δύσης. Κυριολεκτικά αντέγραφε. Χωρίς έμπνευση και πρωτοτυπία, χωρίς δημιουργικότητα και, κάποια έστω, αυθεντικότητα. Σήμερα πάντως έχει δημιουργηθεί μια ταϊλανδική ποπ αποκλειστικά τοπικής κατανάλωσης, που συμπυκνώνει ό,τι πιο νερόβραστο και βλακώδες από καταβολής μουσικής. Όσοι έχουν γερά στομάχια μπορούν να πάρουν ένα παράδειγμα εδώ: Ρακ Σαμ Σαο (= Ερωτικό Τρίγωνο), περσινή μεγάλη επιτυχία.

Μην αποτύχετε να συλλάβετε και τα υποσυνείδητα μηνύματα του βίντεοκλιπ: πολυτελή διαμερίσματα, ξενοδοχεία, ρούχα, όλοι οι ηθοποιοί με πολύ πιο λευκό δέρμα από τον μέσο Ταϊλανδό (θεωρείται σημείο ομορφιάς, σκούρο δέρμα = αγρότης, επαρχιώτης, χωρίς πολλά λεφτά και εκπαίδευση), και κυρίως: καμία αναφορά σε εργασία και χρήματα! Οι εραστές του τραγουδιού έχουν όλα τα βιοτικά τους προβλήματα λυμένα, οπότε άλλη δουλειά δεν κάνουν απ' το να ερωτεύονται, να πονούν, να χωρίζουν και να ξανασμίγουν κ.λπ. Σε ποιους απευθύνονται αυτά τα τραγούδια; Κι όμως, η πιτσιρικαρία τα λατρεύει...

Οπότε ποια λύση απομένει σ' έναν άνθρωπο που σέβεται τον εαυτό του και θέλει να ακούσει αξιοπρεπή ταϊλανδική μουσική;



Carabao είναι μια διεθνής λέξη για τον νεροβούβαλο, αυτό εδώ το τέρας με τα μεγάλα κέρατα. Στην Ελλάδα, απ' όσο ξέρω, υπάρχουν μόνο μερικές δεκάδες, κάπου στη λίμνη Κερκίνη. Είναι πιο μεγάλο και πιο δυνατό ζώο από τη συνηθισμένη αγελάδα και, σαν την εφημερίδα Αυριανή, αρέσκεται να καλύπτει το σώμα του μ' ένα στρώμα λάσπης.

Carabao επίσης είναι και μια λέξη που σημαίνει πολλά για τους αγρότες όχι μόνο της Ταϊλάνδης, αλλά και όλης της Νοτιοανατολικής Ασίας. Επί αιώνες υπήρξε το τρακτέρ τους, το αγροτικό τους φορτηγάκι, καθώς επίσης και μια πηγή γάλακτος & κρέατος. Συνεχίζει ακόμα και σήμερα να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε κάποιες ελάχιστες περιοχές της χώρας, αν και πλέον είναι οι παλιότερες γενιές που έζησαν, όργωσαν και κουβάλησαν μ' αυτό το ζώο.

Carabao επίσης είναι και ένα συγκρότημα ροκ μουσικής! Για την ακρίβεια, είναι μακράν το δημοφιλέστερο συγκρότημα στην Ταϊλάνδη, από το 1976 (!) που πρωτοξεκίνησαν. Και πώς να μην είναι; Είπαμε τι σημαίνει το όνομά τους και πόσο συναισθηματικό φορτίο φέρει για τον μέσο Ταϊλανδό μικροαγρότη (δηλ. για μερικά εκατομμύρια ανθρώπους). Τα τραγούδια τους δεν έχουν καμία σχέση με τα όνειρα του Πέτρου Κωστόπουλου ούτε με lifestyle για βολεμένους και ευκατάστατους. Μιλάνε για τους μόχθους των αγροτών, των μεροκαματιάρηδων, για τα σχολεία στη βαθιά επαρχία με έναν δάσκαλο, για τους ανθρώπους του Ισάν (του σχετικά φτωχού κομματιού της χώρας), για τους πλούσιους της χώρας οι οποίοι στέκονται υπεράνω των νόμων, ακόμα και για τους ζητιάνους και για τους αλκοολικούς.
Υπάρχουν φυσικά και τα ερωτικά τραγούδια, καθώς και τα χιτ, όμως οι Carabao έβαλαν στον μουσικό χάρτη τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα της χώρας, τις καθημερινές αγωνίες και τους αγώνες τους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, ως ένα σημείο, έκαναν κάτι ανάλογο με τραγούδια του Θεοδωράκη, όπως π.χ. η Δραπετσώνα. Εντάξει, τα ακούμε σήμερα με το φολκόρ εκείνης της εποχής, όμως ήταν πολύ σημαντικό τότε να βγει κάποιος και να πει ότι και στη Δραπετσώνα (κανονική φαβέλα σ' εκείνα τα χρόνια του '60) υπάρχουν άνθρωποι που αγωνίζονται να ζήσουν, όχι σκουπίδια.

Carabao

Επειδή όμως τα πολλά λόγια είναι φτώχεια, ας περάσουμε στο ζουμί: Νουμ Μπαο Σαο Παν, πρόσφατο χιτ των Carabao και της Παν (άλλη μία αξιοπρεπής μουσική επιλογή).

Η υπόθεση με δυο λόγια: το αγόρι (που λατρεύει τα τραγούδια των Carabao) έρχεται στην πρωτεύουσα από την επαρχία για να δουλέψει μηχανικός σε συνεργείο για μηχανάκια. Γνωρίζεται με το κορίτσι (που λατρεύει τα τραγούδια της Παν), το οποίο έρχεται κι αυτό στην πρωτεύουσα από την επαρχία. Το κορίτσι όμως έχει όνειρα πλουτισμού και θέλει να βγάλει λεφτά. Φεύγει και τελικά γίνεται ερωμένη ενός πλούσιου. Έχει λεφτά μα είναι δυστυχισμένη. Μέχρι που αναλαμβάνουν δράση οι Carabao & Παν, φέρνουν ξανά μαζί τους δύο εραστές, οι οποίοι ανοίγουν ένα μπαρ, το ονομάζουν “(Cara)Bao & Παν” και είναι πλέον χαρούμενοι.

Μην αποτύχετε να συλλάβετε και τα υποσυνείδητα μηνύματα του τραγουδιού: σκουρόδερμοι ηθοποιοί (όπως είναι πραγματικά οι Ταϊλανδοί, δηλαδή!), υπαρκτές καταστάσεις (το αγόρι & το κορίτσι που έρχονται στην πρωτεύουσα από την επαρχία), και το βασικότερο: εργασία και αγωνία για τον βιοπορισμό – για το μεροκάματο, διάολε! Σύμφωνοι, το τραγούδι είναι και μια έμμεση διαφήμιση, οι Carabao & Παν βλογάν λίγο τα γένια τους, όμως το μήνυμά του είναι πανίσχυρο: δεν είναι τα πολλά λεφτά που έχουν αξία, αλλά να ζεις μια αξιοπρεπή ζωή μ' έναν καλό σύντροφο.
Προσέξτε και τα παραδοσιακά ταϊλανδικά ξυλόφωνα (ακούγονται πρώτη φορά στο 2:16). Στο τέλος τραγουδήστε πάνω στο βίντεο: Νουμ Μπαο Σαο Παν, Νουμ Μπαο Γκαπ Σαο Παν! Κάντε και με τα δάχτυλά σας το σήμα των Carabao, τα κέρατα του νεροβούβαλου, δε θα πάθετε και τίποτα πια!

ΥΓ: Εντάξει, καλό και το ταϊλανδικό ροκ, καλά και τα τραγούδια του Θεοδωράκη, όμως κάπου εδώ πρέπει ν' αφήσουμε τ' αστεία και να σοβαρευτούμε, μόνο συμφορές και δυστυχίες θα επιφέρει η ελαφρότητα σε τέτοια ζητήματα κοσμικής τάξης:

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΘΕΟΣ!

Η Αρχαία Εξίσωση

(Το κείμενο γράφτηκε τον Νοέμβριο του 2009. Οφείλω πολλές ευχαριστίες στον Ακίνδυνο, περισσότερες απ' όσες φαντάζεται κι ο ίδιος)


Λοιπόν, η εξίσωση είναι πανάρχαια όμως ακόμα δεν έχει λυθεί ικανοποιητικά:

Αρ/Ο + Αξ + Χ = Ε, όπου

Ο = τα όνειρα ενός ανθρώπου
Αξ = η αξιοπρέπειά του
Αρ = ορισμένες αρχές με τις οποίες ζει
Ε = η ευτυχία που αποκομίζει

Μ' άλλα λόγια: πώς θα πραγματοποιήσει τα Όνειρά του κάποιος που θέλει να πορευτεί σύμφωνα με ορισμένες Αρχές και να διατηρήσει παράλληλα ένα επίπεδο Αξιοπρέπειας; Πώς θα εισπράξει από τη ζωή μια κάποια ικανοποιητική τιμή Ευτυχίας; Ή αν δεν καταφέρει να την εισπράξει, πώς θα αντισταθμίσει τη θλιβερή αυτή κατάσταση, με ποιον παράγοντα Χ;

Το πρόβλημα είναι ότι οι Αρχές συνήθως δρουν ανασταλτικά ως προς τα Όνειρα (βρίσκονται σε αντίθετους όρους του ίδιου κλάσματος), οπότε οι μαθηματικές λύσεις που παρουσιάζονται για τον άνθρωπο είναι δύο: είτε να ρίξει νερό στο κρασί των Αρχών του, να μειώσει δηλαδή τον αριθμητή του κλάσματος, είτε να δώσει αρνητικές τιμές στην Αξιοπρέπειά του – να κουρελιάσει τον εαυτό του, να φιλήσει κατουρημένες ποδιές, να γίνει υποχείριο άλλων. Ένα από τα δύο, μέχρι το πρώτο μέλος της εξίσωσης να φτάσει να ισούται με τη περιορισμένη τιμή Ευτυχίας στο δεύτερο. Εκτός αν υπάρχει κάποιος παράγοντας Χ που εξισσοροπεί διαφορετικά τα δύο μέλη...

Ας ρωτήσουμε ορισμένους τυχαίους ανθρώπους στο δρόμο να δούμε τι έχουν να μας πουν:

Ο Πασκάλ πρέπει να ήταν ο πρώτος στοχαστής στην ιστορία της ανθρωπότητας που δήλωσε απερίφραστα ότι δεν υπάρχει καμία εξωτερική, αντικειμενική απόδειξη για την ύπαρξη του Θεού. Είναι καθαρά συναισθηματικό θέμα του πιστού, είπε. Ο Καντ όμως πήγε ένα βήμα παραπέρα: Συμφωνούσε κι αυτός, στα ώριμά του χρόνια τουλάχιστον, ότι τίποτα απολύτως δεν αποδεικνύει την ύπαρξη του Θεού, παρόλα αυτά τόνιζε ότι ο Θεός είναι ηθικά αναγκαίος. Κι αυτό γιατί ο άνθρωπος που επιθυμεί να διατηρήσει κάποιες ηθικές αρχές στη ζωή του, συνήθως ανακαλύπτει ότι το spread που τον χωρίζει από την ευτυχία είναι μεγαλύτερο κι από αυτό των ελληνικών ομολόγων. Θα πρέπει λοιπόν να προστεθεί ένας παράγοντας στην εξίσωση που να ανταμοίβει την ηθική πρόθεση μιας πράξης (κι όχι την πράξη καθαυτή, θα παρατηρούσε ο Καντ) με ισόποση ευτυχία. Δε γίνεται αλλιώς, δεν υπάρχει άλλος τρόπος ν' αντέξει κάποιος τις υψηλές νόρμες της ηθικής συμπεριφοράς – και τη χαμηλή τιμή ευτυχίας που συνήθως αποφέρει αυτή. Είναι αναγκαίος λοιπόν ο Θεός ως Δίκαιος Κριτής που επιβραβεύει την ηθική πρόθεση – όχι ο Θεός ως Δημιουργός ή ως Πρώτο Κινούν ή ως Άγιο Πνεύμα, αλλά ο Ηθικός Θεός. Και επειδή είναι ξεκάθαρο ότι η ανταμοιβή δεν πρόκειται να έρθει στο επίπεδο της καθημερινής μας πραγματικότητας, πρέπει να προστεθεί επίσης και η Μετά Θάνατον Ζωή (το πεδίο της ανταμοιβής για το ηθικό happy end).

Η λύση λοιπόν που πρότεινε ο Καντ στην αρχαία εξίσωση ήταν Χ = (Η)Θ + ΜΘΖ. Σκεφτόταν τον (ηθικό) Θεό με τον ίδιο τρόπο που οι σύγχρονοι φυσικοί θεωρητικολογούν για την ύπαρξη ενός σωματιδίου, παρόλο που δεν το έχουν παρατηρήσει ποτέ: είναι αναγκαίο να υπάρχει, και μάλιστα να έχει τέτοια μάζα, τέτοιο φορτίο, τέτοιο σπιν κ.λπ. προκειμένου να βγαίνει συνεπής η θεωρία. Θα μπορούσαμε να ονομάζαμε “αντιδραστικό” έναν τέτοιον Θεό με αποκλειστικά μεταθανάτιο πεδίο δράσης – σίγουρα πάντως βολεύει μια χαρά τους διάφορους (εγκόσμιους) δυνάστες και καταπιεστές. Δυστυχώς όμως θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο Καντ ήξερε τι έλεγε• φαίνεται πράγματι ότι ο ηθικά εξοπλισμένος άνθρωπος έχει την τάση να οραματίζεται την ανταμοιβή του σε κάποιο Επέκεινα, όταν βλέπει πως το Εδώθεν επιβραβεύει τον αμοραλιστή και τον ανήθικο. Τουλάχιστον αυτό μοιάζει να ισχύει για στατιστικά σημαντικούς αριθμούς ανθρώπων, για ολόκληρες κοινωνίες ή λαούς. “Κάθε μορφή αποτυχίας και αδυναμίας εμπεριέχει ένα θετικό στοιχείο σε μεταφυσικό επίπεδο”, έγραφε ο Σιοράν. Αν κάτι αξίζει τον κόπο να κρατήσουμε από τον Καντ, είναι η αταλάντευτη επιμονή του στις ηθικές αρχές. Ούτε στάλα νερό στο ηθικό κρασί, οι αρχές δεν παζαρεύονται, είναι 100% απόλυτες και δεσμευτικές, σαν νόμος της φύσης. Το Αρ της αρχαίας εξίσωσης, για τον Καντ, είναι σταθερά, όχι μεταβλητή.

Ας ρωτήσουμε όμως και κανέναν άλλον περαστικό μήπως έχει να μας πει κάτι περισσότερο:

Ο Κίρκεγκορ (πώς στην ευχή αποδίδουμε το Kierkegaard στα ελληνικά;) προχώρησε από εκεί που σταμάτησε ο Καντ. Συμφωνούσε κι αυτός ότι δεν υπάρχει καμία αντικειμενική απόδειξη για την ύπαρξη του Θεού – ευτυχώς. Γιατί ευτυχώς; Διότι, έλεγε, μόνο έτσι ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει το άλμα στο κενό• χωρίς κανένα δεδομένο και καμία βεβαιότητα. Περισσότερα γι' αυτό θα πούμε παρακάτω, ας δούμε πρώτα συνοπτικά τη γνωστή θεωρία του για τα τρία στάδια στα οποία παλινδρομεί η ζωή κάθε ανθρώπου:

1) Αισθησιακό Στάδιο. Εδώ ο άνθρωπος είναι σκλάβος των αισθήσεων. Ζει για τη στιγμή, αρπάζει τη μέρα (carpe diem), όλες του οι πράξεις, οι αποφάσεις κ.λπ. καθορίζονται με βάση την προσδοκώμενη απόλαυση και ορίζει το “καλό” ως αυτό που μπορεί να του αποφέρει αισθησιακή ευχαρίστηση.
Η σημαντική παρατήρηση του Κίρκεγκορ για τον αισθησιακό άνθρωπο είναι ότι μπορεί, σε κάποια στιγμή του βίου του, να νιώσει άδειος, ότι ο τρόπος που ζει δεν έχει κανένα νόημα. Αυτό το αίσθημα είναι θετικό, κατά τον Κίρκεγκορ, γιατί μπορεί να του δώσει το κίνητρο ώστε να οδηγηθεί σε έναν πληρέστερο τρόπο ζωής και να περάσει στο:


2) Ηθικό Στάδιο. Εδώ ο άνθρωπος αναπτύσσει το δικό του ηθικό σύστημα και ζει σύμφωνα με αυτό. Έχει κάποιες αρχές και αρνείται να τις καταπατήσει. Ορίζει το “καλό” σύμφωνα με το σύστημά του και το ηθικό καθήκον αποκτά προτεραιότητα επί του αισθησιακά ευχάριστου.

Μέχρι στιγμής βλέπουμε κάτι παρόμοιο μ' αυτό που είπε ο Καντ. Από τη στιγμή μάλιστα που μιλάμε για ηθικό σύστημα και αρχές, βρισκόμαστε στην επικράτεια της αρχαίας εξίσωσης, θα μπορούσαμε ακόμα και να προσθέταμε τα σπέσιαλ εφέ του Καντ (Ηθικός Θεός & Μετά Θάνατον Ζωή). Το διαφορετικό όμως έρχεται τώρα, διότι, κατά τον Κίρκεγκορ, όλοι οι άνθρωποι υποφέρουμε από μια ιδιόρρυθμη τυραννία, είτε τη συνειδητοποιούμε είτε όχι, και η σταθερή πυξίδα της ηθικής ζωής δε φτάνει να μας λυτρώσει από αυτήν. Οι λίγοι που συνειδητοποιούν αυτήν την τυραννία, δεν μπορούν να βρουν πια ηρεμία και περνάνε στο:


3) Θρησκευτικό Στάδιο. Η λέξη-κλειδί εδώ είναι η Πίστη στο Θεό. Πίστη πάνω από το ηθικό καθήκον, πάνω κι από τη λογική. Πίστη ως μια αδιάκοπη διαδικασία αυτο-εξέτασης και αυτο-ανάλυσης, ένα πυρετώδες γνώθι σαυτόν και ξεσκαρτάρισμα όλων των πράξεων, σκέψεων, συναισθημάτων που απειλούν να την κλονίσουν.
Δε θυμάμαι ποιος διάσημος ηθοποιός ήταν που ένα διάστημα τριγυρνούσε άπλυτος, αξύριστος, αχτένιστος και μαυροφορεμένος. Τον είδε ένας γνωστός του και τον ρώτησε γιατί παρουσιάζεται έτσι. “Πέθανε ο πατέρας μου”, είπε αυτός. “Μα ο πατέρας σου έχει πεθάνει εδώ και είκοσι χρόνια!” έκανε ο φίλος του. “Όχι”, απάντησε ο ηθοποιός, “ο πατέρας μου, ο βασιλιάς της Δανίας, πέθανε πρόσφατα” – ετοιμαζόταν να ανεβάσει μια παράσταση Άμλετ. Κάπως έτσι λοιπόν οραματιζόταν ο Κίρκεγκορ τον άνθρωπο στο Θρησκευτικό Στάδιο: σαν έναν ηθοποιό που προετοιμάζεται για μια παράσταση, μπαίνει στο πετσί του ρόλου και προσαρμόζει όλες του τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις (κυρίως τις πράξεις, θα
παρατηρούσε ο Κίρκεγκορ) σ' αυτόν.
Έχουμε λοιπόν μία ακόμα λύση για την αρχαία εξίσωση, Χ = Π, και μάλιστα μία ριζικά διαφορετική λύση από αυτή του Καντ. Ας δούμε όμως το καθόλου θρησκευτικό παράδειγμα του ίδιου του Κίρκεγκορ:

Ένας απλός άνθρωπος είναι ερωτευμένος με μια πριγκήπισσα. Αν αυτός ζει στο Αισθησιακό Στάδιο, θα πει κάτι σαν: “Εντελώς αδύνατον να πραγματοποιηθεί ο έρωτάς μου, η κοινωνική μας απόσταση είναι αγεφύρωτη. Ας την ξεχάσω λοιπόν, όσο σκληρό κι αν είναι, κι ας στρέψω τις προσπάθειές μου προς κάτι εφικτό π.χ. προς τη χήρα του ζυθοπώλη”. Αν ζει στο Ηθικό Στάδιο, θα πει: “Το ξέρω ότι ο έρωτάς μου δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί, εγώ όμως δε θα την ξεχάσω ποτέ. Θα την αγαπώ για πάντα κι ο Θεός θα πραγματοποιήσει τον έρωτά μου μετά θάνατον”. Αν ζει στο Θρησκευτικό Στάδιο, θα πει: “Τίποτα αδύνατο για το Θεό. Είναι θέμα χρόνου μέχρι ο έρωτάς μου να πραγματοποιηθεί, όχι μετά θάνατον αλλά εδώ, σ' αυτή τη ζωή”.

Τι, δηλαδή αυτό ήταν; Ο περίφημος Δανός στοχαστής ξεπέφτει σε επίπεδο λαϊκού κατηχητικού για την “πίστη που μετακινεί βουνά” ή στην ποπ μεταφυσική του Κοέλιο, “όταν θέλεις κάτι πάρα πολύ, όλο το σύμπαν συνομωτεί για να το πετύχεις”; Όχι ακριβώς, μπορούμε να διαβάσουμε τον Κίρκεγκορ λίγο πιο έξυπνα: λέει ότι η Πίστη είναι αυτό που γεφυρώνει το πεπερασμένο με το άπειρο. Όπου “πεπερασμένο” είναι όλοι οι περιορισμοί που επιβάλλονται από τη φυσική μας υπόσταση και από τις περιστάσεις μέσα στις οποίες λειτουργούμε: μπορεί να είναι ο επικείμενος θάνατός μας, το σώμα μας που πάντα θα είναι πιο αδύναμο ή πιο άσχημο ή πιο άχαρο από κάποια άλλα, οι διανοητικές, κοινωνικές, οικονομικές κ.λπ. δυνατότητές μας που πάντα θα έχουν κάποιο όριο, όλα όσα μας φράζουν το δρόμο προς την (εγκόσμια) πραγμάτωση. Στο φινάλε, το “πεπερασμένο” είναι κάτι άμεσα υπεύθυνο και για την περιορισμένη τιμή ευτυχίας στο δεύτερο μέλος της αρχαίας εξίσωσης. Προς υπεράσπιση λοιπόν του Κίρκεγκορ, θα πρέπει να πούμε ότι δεν πλάσαρε κάποια μαγική φόρμουλα επίτευξης στόχων όπως ο Κοέλιο (αν και στα πρώιμά του χρόνια φαίνεται πως έπαιξε και μ' αυτήν την ιδέα). Αυτό που έκανε τελικά ήταν να τονίζει το απαραίτητο της Πίστης, ότι χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να είμαστε ακέραιοι, διότι η τυραννία του πεπερασμένου θα μας δηλητηριάζει, αργά αλλά σταθερά.

Μπορούμε τώρα να ξαναδιαβάσουμε την προκλητική δήλωση του Δανού στοχαστή, ότι ευτυχώς που δεν υπάρχει καμία αντικειμενική απόδειξη για την ύπαρξη του Θεού και ακριβώς γι' αυτό θα πρέπει να έχουμε Πίστη. Αν υπήρχε έστω και κάποια σχετική ένδειξη, τότε η Πίστη θα εκφυλιζόταν σε εύλογη συμπερασματολογία, σε θεμελιωμένη υπόθεση – κάτι πολύ αδύναμο για να μας λυτρώσει από την τυραννία του πεπερασμένου. Οποιοσδήποτε εύλογος, λογικά θεμελιωμένος δρόμος που ξεκινάει από την επικράτεια του πεπερασμένου, καταλήγει πάλι σ' αυτό αφού η λογική δεν είναι παρά είναι “ο μεσίτης του πεπερασμένου”. Όχι, η Πίστη πρέπει να είναι άλμα στο κενό! Ακριβώς σ' αυτό το κενό της αβύσσου που χωρίζει το πεπερασμένο από το άπειρο, την ευτυχία από τη δυστυχία.

Δε θα πρέπει να προσπεράσουμε αβασάνιστα το γεγονός ότι ο Θεός του Κίρκεγκορ είναι πολύ διαφορετικός από τον (ηθικό) Θεό του Καντ. Ο δεύτερος δρα αποκλειστικά στη μετά θάνατον ζωή, η σύλληψη του Κίρκεγκορ όμως για τον Θεό περιλαμβάνει τη δράση του εντός των εγκοσμίων – ο άνθρωπος του παραδείγματος θα κερδίσει την πριγκήπισσα των ονείρων του εδώ, σ' αυτή τη ζωή, όχι μετά θάνατον. Θα μπορούσε ακόμα και να δώσει κίνητρα για πολιτική δράση ένας τέτοιος Θεός, ακόμα και να χαρακτηριστεί “αντάρτης” ή “επαναστατικός”. Μια άλλη σημαντική διαφορά έγκειται στο ότι ο Θεός του Καντ μοιάζει να είναι και ο μόνος κατάλληλος για στατιστικά σημαντικούς αριθμούς ανθρώπων, για ολόκληρες κοινωνίες ή λαούς, που φαίνεται ότι πράγματι μεταθέτουν τη δικαίωση των ηθικών τους κόπων στη μετά θάνατον ζωή ή στην επόμενη ενσάρκωση ή στον Παράδεισο ή... Ο Θεός του Κίρκεγκορ όμως είναι προσωπικός, ο Δανός στοχαστής, όταν έγραφε, απευθυνόταν ειδικά σε σένα, δεν τον ενδιέφερε ο κανόνας (το “κοπάδι”, όπως περιφρονητικά αποκαλούσε τα πλήθη των μικροαστόψυχων της εποχής του) αλλά οι στατιστικά ασήμαντες εξαιρέσεις που ήταν ικανές να επαναστατήσουν ενάντια στην τυραννία του πεπερασμένου. Η πιο όμορφη φράση του ήταν: “Ο άνθρωπος που μπορεί να σταθεί μόνος στον κόσμο και να μην ακούσει κανέναν άλλον εκτός από τη συνείδησή του – αυτός ο άνθρωπος είναι ήρωας”.

Τελικά όμως τι μας λέει ο Κίρκεγκορ; Δεν προσφέρει μαγικές φόρμουλες, δεν κάνει παραδοσιακή κατήχηση, δεν απευθύνεται στις μάζες, τι ακριβώς είναι η περίφημη Πίστη του; Τι σόι λύση είναι αυτή που δίνει στην αρχαία εξίσωση;

Κατά τη δική μου ανάγνωση, ο Δανός στοχαστής λέει: “Μην παραδεχτείς ποτέ την ήττα σου!” Όταν μας καλεί να πιστεύουμε ότι για τον Θεό όλα είναι δυνατά, κηρύττει ένα μανιφέστο αξιοπρέπειας. Η Πίστη είναι απαραίτητη όχι για να μας επιβραβεύσει ο Θεός μετά θάνατον, αλλά γιατί χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να είμαστε ακέραιοι εδώ και τώρα. Χωρίς αυτήν, απομένουμε ραγιάδες του πεπερασμένου, οι ήττες και τα χαστούκια της ζωής μένουν αναπάντητα. Ο Δανός στοχαστής όμως μας καλεί να φτιάξουμε μέσα μας ένα καταφύγιο στο οποίο είμαστε νικητές, στο οποίο ο Εφιάλτης ουδέποτε εφάνη και οι Μήδοι τελικά δεν εδιάβησαν. Θα ήταν ελλιπές λοιπόν να πούμε ότι η λύση του για την αρχαία εξίσωση είναι απλώς Χ = Π και τέρμα. Όχι, ο Κίρκεγκορ λέει και κάτι επιπλέον, λέει: μην καταδεχτείς ποτέ να μειώσεις τις τιμές του Αξ, της αξιοπρέπειάς σου• είναι σταθερά, όχι μεταβλητή. Ακόμα κι αν χρειαστεί η Πίστη σου να αποκτήσει τη σφοδρότητα της ψύχωσης και της σχιζοφρένειας.

Όμως κάτι περισσότερο μπορούμε να έχουμε; Υπάρχει κανένας άλλος περαστικός στο δρόμο;

Ένας έρωτας που είναι εντελώς αδύνατον να πραγματοποιηθεί, κι όμως τελικά πραγματοποιείται... Πού το έχω ξαναδεί αυτό;

Ο Χερμπ Άσερ ήταν ένας καταθλιπτικός ανθρωπάκος, αθεράπευτα ερωτευμένος με την κορυφαία γαλαξιακή τραγουδίστρια, τη Λίντα Φοξ. Ζούσε απομονωμένος σ' έναν απομονωμένο θόλο ενός απομονωμένου πλανήτη ενός απομονωμένου ηλιακού συστήματος και η μόνη του χαρά ήταν ν' ακούει με τις ώρες τα τραγούδια της και να θαυμάζει απεριόριστα τα πόστερ της. Αγωνιζόταν σκληρά ενάντια στις πικρίες της άρρωστης γειτονισσάς του, της Ρίμπις, που ήθελε την Φοξ να είναι απλώς μια ανακύκλωση συναισθηματικότητας, μια σαχλή ερμηνεύτρια γλυκανάλατων τραγουδιών• όχι, ο ίδιος έβλεπε αυτό που δεν έβλεπε η Ρίμπις, ήξερε καλά ότι υπήρχε ομορφιά και πνευματικότητα στην Λίντα Φοξ. Δεν ήξερε όμως ότι το ίνδαλμά του ήταν δημιούργημα των ΜΜΕ, μια επεξεργασμένη εικόνα για λαϊκή κατανάλωση• δεν ήξερε ότι η Φοξ ήταν προγραμμένη από τη Χριστιανο-Ισλαμική Εκκλησία και το Κομμουνιστικό Κόμμα, τις ύψιστες εξουσιαστικές δομές του πλανήτη• δεν ήξερε ότι, στην πραγματικότητα, ο ίδιος βρισκόταν σε ψυχρή συντήρηση κι απλώς ξαναζούσε στην κωματώδη μνήμη του την προηγούμενή του ζωή• τέλος, δεν ήξερε ότι ο Βελιάλ, το πνεύμα του Σκότους και της Ασχήμιας, κρυβόταν πίσω από την Εκκλησία και το Κόμμα, και είχε όλον τον πλανήτη υπό την κυριαρχία του. Χειρότερα δε γινόταν...

Ο αληθινός Θεός όμως εισβάλλει λαθραία στη Γη κι αλλάζει την πραγματικότητα. Πλέον η Χριστιανο-Ισλαμική Εκκλησία και το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν υπάρχουν, στην καινούργια πραγματικότητα ο Βελιάλ είναι απλώς ένα κατσικάκι σ' ένα κλουβί του ζωολογικού κήπου, η Λίντα Φοξ είναι ένα ανερχόμενο ταλέντο κι ο Χερμπ Άσερ έχει κατάστημα με ηχοσυστήματα. Με λίγη βοήθεια από τους θεϊκούς του φίλους, συναντάει τη Φοξ κι οι δυο τους ερωτεύονται αμέσως, όμως ο Χερμπ δίνει κατόπιν έναν σκληρό αγώνα• η Λίντα Φοξ δεν είναι σαν γκαρσόνα πιτσαρίας, όπως θέλει η Ρίμπις• η Λίντα Φοξ δεν είναι πλαδαρή και άσχημη, όπως του την παρουσιάζει ο Βελιάλ (ο οποίος ελευθερώνεται από το κλουβί του σε μια στιγμή θεϊκής αβλεψίας)• είναι όμορφη, αγνή και πνευματική, κυρίως όμως είναι πραγματική. Μπορεί ακόμα και να έχει περίοδο, ακόμα και να ρεύεται. Κι αυτό δεν την κάνει λιγότερο όμορφη ή λιγότερο πνευματική. Ο Χερμπ τελικά κερδίζει τη μάχη και κατατροπώνει τον Βελιάλ – με λίγη βοήθεια από τη Φοξ, η οποία αποδεικνύεται τελικά ότι είναι ο Παράκλητος, ο Συνήγορος του Ανθρώπου.

Η Θεϊκή Εισβολή ήταν ένα από τα τελευταία βιβλία του Φίλιπ Ντικ και, κατ' εμέ, από τα καλύτερά του. Ο σκοτεινός συγγραφέας από την ηλιόλουστη Καλιφόρνια πετάει μέσα στην κατσαρόλα θεούς και θεότητες, εβραϊκό μυστικισμό, ζωροαστρισμό, επιστημονική φαντασία, χριστιανική θεολογία, αυτοβιογραφικά στοιχεία, τα ανακατεύει με την ακατάστατη ιδιοφυΐα του και βγάζει τελικά ένα βαθιά ανθρώπινο, αλλά και χιουμοριστικό, μυθιστόρημα. Το οποίο, μαζί με το υπόλοιπο έργο του, ίσως και να προσφέρει μία ακόμα λύση στην αρχαία εξίσωση.

Το προηγούμενο μέρος του κειμένου γράφτηκε με το μυαλό. Το υπόλοιπο γράφεται με την καρδιά.

Πολλά μπορούμε να καταλογίσουμε στον Φίλιπ Ντικ. Πρέπει όμως να παραδεχτούμε ότι ποτέ, ακόμα και στις στιγμές της μεγάλης του παράνοιας ή δυστυχίας, δεν έπαψε να αγανακτεί με τον πόνο των μικρών ανθρώπων. Έπαιξε με άφθονες θρησκευτικές – μεταφυσικές ιδέες, ποτέ όμως δε μετέθεσε τη λύτρωση αποκλειστικά στον άλλο κόσμο. Όχι, “ο αγώνας πρέπει να δοθεί από τη δικιά μας πλευρά”, όπως έλεγε η Έλα Ράνσιτερ στο Ubik, γιατί “ο άλλος κόσμος δεν είναι αρκετός”, όπως έλεγε ο υδραυλικός Λίον στο Radio Free Albemuth, “εδώ είναι ο δυστυχία, εδώ είναι η αδικία κι η καταπίεση”. Κάτι ήξερε ο Ντάρκο Σούβιν όταν παρατηρούσε ότι: “ο Ντικ ποτέ δεν έπαψε να διαφωνεί με τον κόσμο, να αγανακτεί με τα βάσανα των ανθρώπων ... ποτέ δε σταμάτησε να ψάχνει και να ψάχνεται, αν και ορισμένες φορές με αντιφατικούς, παράδοξους ή ελαττωματικούς τρόπους, για κάποιου είδους εγκόσμιας σωτηρίας ... κατάφερε να διατηρήσει την πίστη του σ' αυτή τη βασική σύλληψη: να λέει ΟΧΙ βροντερά, στην ανάγκη ακόμα και με γαλαξιακές θεότητες”. Κάτι που τον φέρνει πολύ πιο κοντά στον Κίρκεγκορ παρά στον Καντ.

Πιστεύω λοιπόν ότι ο Κίρκεγκορ θα χαιρόταν με τα λόγια της Σοφίας στο VALIS: “Αυτός δεν είναι ο κόσμος σας. Όμως εγώ θα τον κάνω κόσμο σας. Θα τον αλλάξω για χάρη σας”. Θα καταλάβαινε απόλυτα την πικρή διαπίστωση του Χορς Φατ (στο ίδιο βιβλίο), ότι “μερικές φορές, η κατάλληλη αντίδραση στην πραγματικότητα είναι η τρέλα”, εξάλλου η Πίστη του Δανού στοχαστή έχει όλα τα γνωρίσματα να χαρακτηριστεί ψυχοπαθολογική σε ένα τυπικό ψυχιατρικό τεστ. Κρίνω όμως ότι πραγματικά θα ενθουσιαζόταν με τον αγώνα του Χερμπ Άσερ στη Θεϊκή Εισβολή, την κωμικά πεισματική, παιδικά ιδεαλιστική προσκόλλησή του στο ιδανικό του: “Θα γραπωθώ στη Φοξ και η Φοξ θα σε ξεπεράσει. Κι εγώ το ίδιο. Εσύ θα πεθάνεις, η Φοξ θα ζήσει. Δε θα σκοτώσεις το φωτοδότη αιθέρα που ζωογονεί της ψυχές μας. Θα γραπωθώ στη Φοξ κι η Φοξ θα με πάρει στην αγκαλιά της και θα γραπωθεί σε μένα. Εμείς οι δύο δε γίνεται να χωριστούμε”.

Ας κρατήσουμε λοιπόν από τον Καντ το αδιαπραγμάτευτο των ηθικών αξιών• το Αρ της αρχαίας εξίσωσης είναι σταθερά, όχι μεταβλητή. Ας κρατήσουμε από τον Κίρκεγκορ το αδιαπραγμάτευτο της αξιοπρέπειας• το Αξ είναι επίσης σταθερά, όχι μεταβλητή. Ο Χερμπ Άσερ μάς έδειξε ότι πρέπει να κυνηγάμε τα όνειρά μας όπως ο πολιτικός κυνηγάει την εξουσία και ποτέ να μην εγκαταλείπουμε τον αγώνα• το Ο της εξίσωσης είναι κι αυτό σταθερά. Αν λοιπόν τα τηρήσουμε όλα αυτά, τότε έχουμε δικαίωμα να αλλάξει ο κόσμος!

Ναι!

Εκτός από τα ανθρώπινα δικαιώματα, εκτός από τα πολιτικά δικαιώματα, εκτός από το δικαίωμα στη γνώση, στη διαφορετικότητα και στην τεμπελιά, υπάρχει και το δικαίωμα στη Μυστική Κοινοπολιτεία (για να δανειστώ τον όρο της Θεϊκής Εισβολής). Το δικαίωμά μας να παραμερίσει η ψεύτικη πραγματικότητα που βιώνουμε και να εμφυτευτεί μια άλλη πραγματικότητα, η Μυστική Κοινοπολιτεία, φιλική προς την πραγματοποίηση των ονείρων μας. Λέμε όχι σε Μετά Θάνατον Ζωές κι άλλα τέτοια άυλα πεδία ανταμοιβών! Θέλουμε η ευτυχία να είναι, με κάποιον τρόπο, υλική, χειροπιαστή – να έχει σάρκα και οστά, διάολε! Μία άλλη πραγματικότητα είναι εφικτή!

Πώς θα πρέπει να ερμηνεύσουμε αυτή τη λύση, Χ = ΜΚ (Μυστική Κοινοπολιτεία), στην αρχαία εξίσωση; Τι σημαίνει αυτή η αμφισβήτηση της φαινόμενης πραγματικότητας; Ο καθένας εδώ ας κάνει τις επιλογές του. Μπορούμε, όπως ο Ντάρκο Σούβιν, να δώσουμε κυρίως μαρξιστική ερμηνεία, βάση και εποικοδόμημα, οπότε τα βιβλία του Ντικ αποκτούν έντονη πολιτική διάσταση. Μπορούμε όμως να δώσουμε κι άλλες ερμηνείες. Π.χ. εδώ που βρίσκομαι, έχω κάθε βράδυ τη χαρά να περνάω λίγη ώρα παρέα με δυο σκύλους κοιτάζοντας τ' αστέρια στον ουρανό – και, υπ' όψη, μιλάμε για πολλά αστέρια, περισσότερα κι απ' τους ψηφοφόρους του Παπαθεμελή στη Θεσσαλονίκη (οι σκύλοι δεν κοιτάν τ' αστέρια, απλώς προσφέρουν το απαραίτητο χαϊδευτικό υλικό). Λοιπόν, τις ώρες αυτές γίνομαι άνθρωπος χωρίς όνομα και βγαίνω έξω απ' το Κοινωνικό Συμβόλαιο. Κατόπιν χρειάζομαι λίγα λεπτά για να αναγνωρίσω πρόσωπα και αντικείμενα, να θυμηθώ ότι αυτό λέγεται “τραπέζι” κι εκείνο “τριαντάφυλλο”, να προσαρμοστώ στη σύμβαση της πραγματικότητας.

“Πραγματικότητας;” Αλήθεια, μεταξύ μας τώρα... το πίστεψες ποτέ στα σοβαρά ότι όλα όσα βλέπουμε, αγγίζουμε, μυρίζουμε, υπογράφουμε, ψηφίζουμε υπάρχουν πραγματικά; Έλα, μην παριστάνεις τον έκπληκτο, απλώς δε θες να το παραδεχτείς! Μπορείς όμως να το πεις σε μένα και δε θα το μαρτυρήσω πουθενά. Αφού κατά βάθος το ξέρεις ότι βρισκόμαστε στο μορατόριο Αγαπημένοι Αδερφοί της Ελβετίας, τα σώματά μας είναι σε ψυχρή συντήρηση κι ο Γκλεν Ράνσιτερ απ' έξω προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μας! Το ξέρεις, και το ξέρεις ότι το ξέρεις, γιατί με παιδεύεις λοιπόν; Για ποια πραγματικότητα μιλάς;


You are with the Fox, and the Fox is with you

Πλούσια Δώρα

Έστω και προσωρινά, το blog επανέρχεται δριμύτερο, καταπονημένο αλλά ανανεωμένο, ίδιο και διαφορετικό, δυνατό στη Βουλή και στο λαό, με Πρόγραμμα Σταθερότητας, σχέδιο εξόδου από την κρίση και πλούσια δώρα για τους μικρούς μας φίλους: σηκωθείτε από ντιβάνια, καναπέδες, πολυθρόνες, ανάκλιντρα, διαβάστε (στα αγγλικά) και κατεβάστε στον Η/Υ σας το:

- Ηλεκτρικό Πρόβατο
- A Scanner Darkly
(Έρευνα Στο Σκοτάδι)
- Κυλήστε Δάκρυά Μου, Είπε Ο Αστυνόμος
- VALIS
- Θεϊκή Εισβολή
- Φυλές Του Αλφανού Φεγγαριού
- Lies, Inc.
(ΚΟΛΠΟ Α.Ε.)
- The Preserving Machine
- Vulcan's Hammer
- Είκοσι τέσσερα διηγήματα του Φίλιπ Ντικ από την πρώτη του συγγραφική περίοδο
(πού είναι αυτά;... α, μάλιστα, νάτα)

Αν ψάξετε λίγο περισσότερο αυτό το website θα βρείτε πολλά ψήγματα χρυσού, όπως τα 5 βιβλία της σειράς Γυρίστε Τον Γαλαξία Με Ώτο-Στοπ (Ντάγκλας Άνταμς), το Φαρενάιτ 451 (Ρέι Μπράντμπερι), τη Φάρμα Των Ζώων κ.α. Βουτήξτε τα γρήγορα γιατί δεν τα βλέπω να παραμένουν για πολύ καιρό online...

Ακόμα εδώ είσαστε;

Back In Isan!

Flew from Eleftherios Venizelos 'port
Didn't get to bed last night
On the way the orchid flower on my knee
Man, I had an awesome flight.

And now I'm back in Isan!
You don't know how lucky you are, boy (how VERY lucky!)
Now you're back in Isan!

Though I've been away, never forgot the place
Gee, it's good to be back home!
Leave it till tomorrow to unpack my case
Honey, teach me jup and hom.

Now I'm back in Isan!
You don't know how lucky you are, boy
Back in fantastic,
Back in majestic,
Back in lovely Isan!

Well, the Nakhon girls really knock me out
They leave the West behind (WAY behind!)
And Loei girls make me sing and sout:
That Udon's always on my mi- mi- mi- mi- mi- mi- mi- mi- mi- mind!

Show me round your serpent-crawling ricefields
Teach me a new word every day
Cook me once again that ultra-spicy dish
Come, let's have sanouk today.

Now I'm back in Isan!
You don't know how lucky you are, boy
Now you're back in Isan!