Το Εγχειρίδιο Οδηγιών

Οι καβαλιστές καλούνται να ερμηνεύσουν τον κόσμο κι όλα τα φαινόμενά του ως συνδυασμό δύο αρχών, της Δύναμης και της Μορφής. Όπου «Δύναμη» είναι η αρσενική αρχή, χαοτική και ατίθαση, η οποία φέρει φέρει δυναμικό για αλλαγή, ενώ «Μορφή» είναι η θηλυκή αρχή που τιθασεύει τη Δύναμη, την καναλιζάρει και τη διοχετεύει σε χρήσιμες κατευθύνσεις. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, π.χ. ο κινητήρας ενός αυτοκινήτου είναι ένα παιχνίδι ανάμεσα στη Δύναμη (βενζίνη) και τη Μορφή (μπλοκ του κινητήρα και κύλινδροι): μαζί οι δυο τους τιθασεύουν κάτι το εκρηκτικά άναρχο και διοχετεύουν το δυναμικό του στη χρήσιμη παλινδρομική κίνηση των πιστονιών. Μια επιχείρηση είναι ένα άλλο παιχνίδι ανάμεσα στη Δύναμη (φιλοδοξία) και τη Μορφή (περιορισμοί αγοράς, κεφαλαίου, νομοθεσίας κ.λπ.), όπου μαζί οι δυο τους τιθασεύουν κάτι το εγωιστικό και το μετατρέπουν σε χρήσιμα προϊόντα και υπηρεσίες.

Ο καβαλιστικός τρόπος λοιπόν είναι μια προτεινόμενη ανάγνωση της πραγματικότητας, ένα Εγχειρίδιο Οδηγιών για το περίπλοκο σύμπαν που μας περιβάλλει, ώστε να σηκώσεις το καπό του αυτοκινήτου και να δεις τι κρύβεται από κάτω, να αντικρίσεις τους μυστικούς μηχανισμούς που κόβουν και ράβουν τον κόσμο των φαινομένων. Ο καβαλιστής σιγά-σιγά μαθαίνει να βλέπει παντού αυτό το παιχνίδι της Δύναμης και της Μορφής, σε μεγάλα και μικρά φαινόμενα, σημαντικά κι ασήμαντα, μέχρι όλος ο κόσμος να γίνει, στα μάτια του, ένα πεδίο συνάντησης των αρχετυπικών αυτών αρχών. Ο κοιτώνας στον οποίο σμίγουν. Γιατί όμως πρέπει να δεχτούμε αξιωματικά αυτήν την ανάγνωση της πραγματικότητας, να βλέπουμε παντού Δύναμη και Μορφή;

Γιατί έτσι.

*   *   *   *   *   *

«Έστω ότι θέλω να κάνω επίκληση στη ‘Νοημοσύνη’ του Δία. Βασίζω το μαγικό μου έργο στις αντιστοιχίες του Δία. Τα μαθηματικά μου στον αριθμό 4 και στους αριθμούς 16, 34, 136. Χρησιμοποιώ το τετράγωνο ή τον ρόμβο. Φοράω άρωμα σαφράνι και χρησιμοποιώ όπιο ή κάποιο γλυκόπιοτο κρασί, όπως το πόρτο, για σπονδές. Για μαγικό όπλο έχω το σκήπτρο. Συνεχίζω έτσι να διαλέγω εργαλεία για κάθε πράξη ώστε συνέχεια να θυμάμαι την απόφασή μου να επικαλεστώ τον Δία. Περιορίζω επίσης κάθε αντικείμενο. Σε όλα τα σύνθετα φαινόμενα που με περιτριγυρίζουν, εγώ βλέπω μόνο τα στοιχεία του Δία. Αν κοιτάξω το χαλί μου, το μπλε και το μοβ είναι τα χρώματα που ξεχωρίζουν όπως το Φως σε κάποιο πεπαλαιωμένο κι ακαθόριστο φόντο. Χρησιμοποιώ έτσι κάθε στιγμή στην καθημερινότητά μου για να πειθαρχώ τον εαυτό μου και να του υπενθυμίζω το μαγικό μου έργο. Το μυαλό ανταποκρίνεται γρήγορα σ’ αυτήν την εκπαίδευση. Σύντομα αρχίζει και απορρίπτει ως μη-αληθινό οτιδήποτε δεν είναι Δίας. Όλα τα άλλα διαφεύγουν από την προσοχή. Κι όταν έρθει η στιγμή για την τελετή της επίκλησης, παίρνω αμέσως φωτιά. Είμαι συντονισμένος με τον Δία, μ’ έχει διαποτίσει ο Δίας, έχω απορροφηθεί από τον Δία, έχω αναληφθεί στους ουρανούς και κρατώ τους κεραυνούς του».

Είναι ο Κρόουλι αυτός που μας μιλάει (από εδώ) και μας περιγράφει μιαν άλλη ανάγνωση της πραγματικότητας, τον συντονισμό με τον Δία. Ένα ακόμα Εγχειρίδιο Οδηγιών. Φαντάζομαι ότι είναι έτσι όπως τα λέει: αν αρχίσεις να βλέπεις παντού γύρω σου τεσσάρια, τετράγωνα, και μπλε/μοβ αντικείμενα, αν χρησιμοποιείς κάθε στιγμή της ημέρας σου για να θυμάσαι τον Δία κι απομονώνεις συνεχώς τα σύμβολά του από το περιβάλλον, τότε σύντομα θα τον βλέπεις παντού. Δία ζήτησες; Δία θα λάβεις. Γιατί όμως πρέπει να δεχτούμε αξιωματικά αυτήν την ανάγνωση της πραγματικότητας, ως ανοιχτό βιβλίο στο οποίο διαβάζουμε τις εκδηλώσεις του Δία;

Γιατί έτσι.

*   *   *   *   *   *

Ο Διαλεκτικός Υλισμός είναι όπως ο Χριστός κι ο Ηρακλής: είχε δύο πατεράδες. Είχε επίσης κι έναν παππού, τον Γκέοργκ Χέγκελ. Από αυτόν ξεκίνησε η φιλοσοφική μεθοδολογία περί θέσης – άρνησης – υπέρβασης/ανώτερης σύνθεσης, την οποία κληρονόμησαν κατόπιν οι Μαρξ & Έγκελς κι έφτιαξαν τη Διαλεκτική τους (την έστησαν σωστά όμως, γιατί ο Χέγκελ την είχε αφήσει με το κεφάλι κάτω και τα πόδια πάνω). Αναγνωρίζω ότι υπάρχει γοητεία και σ’ αυτήν την ανάγνωση της πραγματικότητας, να βλέπεις τον κόσμο ως ένα φράκταλ από τρίγωνα με πλευρές Θ – Α – Υ, με το κάθε τελικό Υ να γίνεται Θ σε ένα καινούργιο τρίγωνο και κατόπιν σ’ ένα καινούργιο και σ’ ένα καινούργιο κ.ο.κ., και να σκιαγραφείς έτσι την τροχιά του Απολύτου μέσα στην ιστορία. Ένα ακόμα Εγχειρίδιο Οδηγιών για όλα όσα κρύβονται κάτω από το καπό του αυτοκινήτου.

Το θέμα είναι ότι, όπως λέει κι ο Κρόουλι, μαθαίνεις να περιορίζεις τα αντικείμενα... Σε όλα τα σύνθετα φαινόμενα που σε περιβάλλουν, εσύ βλέπεις μόνο αυτά που προβλέπει το Εγχειρίδιο Οδηγιών. Ο μαρξισμός ειδικά είναι ένα σύστημα που μεταφέρθηκε στη χώρα μας με πολύ επαρχιώτικο τρόπο, εννοώντας ότι έγινε μια μιμητική αντιγραφή εννοιών και όρων, με πολύ μικρή αναρώτηση για το πόσο αυτές οι έννοιες ανταποκρίνονται στην ελληνική πραγματικότητα. Εδώ σίγουρα θα αδικώ κάποιους έντιμους διανοητές, όμως αυτό που εισέπραξε η δική μου γενιά από τους κυριότερους φορείς του μαρξισμού όλες τις προηγούμενες δεκαετίες, δε διαφέρει και πολύ από το συντονισμό με τον Δία κατά Κρόουλι.

Ο μυημένος λοιπόν στον μαρξισμό της Ελλάδας μαθαίνει καταρχήν να βλέπει παντού ‘τάξεις’ και ‘πάλη των τάξεων’ ανάμεσα στους ‘εργάτες/εργαζόμενους/προλεταριάτο’ και στην ‘αστική τάξη’. Όταν όμως ο Μαρξ έγραφε για ‘τάξεις’, είχε στο μυαλό του τη θέση κάποιου στην αλυσίδα της παραγωγής. Κάτοχος κεφαλαίου ή κάτοχος εργατικής δύναμης. Ας αναλογιστεί ο καθένας κατά πόσο ταιριάζει αυτό στην πραγματικότητα της Ελλάδας. Αν δώσουμε έναν ευρύ ορισμό της εκμετάλλευσης, π.χ. κάτι σαν: “να σφετερίζεσαι όφελος από τον κόπο κάποιου άλλου”, τότε ποιοι οι εκμεταλλευτές, οι εκμεταλλευόμενοι και οι μηχανισμοί της εκμετάλλευσης;

Σύμφωνοι, αυτός που έχει κεφάλαιο μπορεί να καρπώνεται υπεραξία (με τη μαρξιστική έννοια). Κάτι παρόμοιο όμως κάνει κι αυτός που έχει στην κατοχή του την πολύτιμη στρογγυλή σφραγίδα + ένα χαοτικό νομοθετικό πλαίσιο από πίσω, με άπειρες διατάξεις, άρθρα, νόμους, εγκυκλίους, τα οποία αφήνουν στην υποκειμενική του κρίση τη σφράγιση ή τη μη–σφράγιση ενός εγγράφου. Ο σφραγιδοφόρος γίνεται κι αυτός ένα είδος αστικής τάξης, που καρπώνεται την υπεραξία των μη–σφραγιδοφόρων με μορφή μίζας και δώρων. Κάτι παρόμοιο όμως κάνει κι αυτός που ανήκει στο κλαμπ, έχει τις σωστές γνωριμίες. Κατά την ένδοξη πασοκική δεκαετία του '80, χιλιάδες άνθρωποι ανέβηκαν στην ιεραρχία με μη-μαρξιστικό τρόπο, εκμεταλλευόμενοι τις κομματικές τους διασυνδέσεις. Ο μηχανισμός δεν ήταν: κατοχή κεφαλαίου -> σφετερισμός της υπεραξίας των εργαζομένων -> επανεπένδυση των κερδών στην παραγωγή -> περαιτέρω εξαθλίωση των εργαζομένων. Όχι, όλοι αυτοί εξασφάλισαν θέσεις σε ΔΣ οργανισμών, αργομισθίες στο Δημόσιο, κρατικές προμήθειες, έργα κ.λπ. εξαργυρώνοντας τις αφίσες που κόλλησαν, τις συγκεντρώσεις που οργάνωσαν, τον βουλευτή που ψήφισαν. Η Eκκλησία είναι ένα άλλο από αυτά τα κλαμπ ισχύος. Μια στοργική μητέρα που σου εξασφαλίζει χρήσιμες γνωριμίες, επαφές με πολιτικούς, πελάτες για το μαγαζί σου, δουλειές για την εταιρεία σου, τα πάντα όλα. Ακόμα και νύφη ή γαμπρό να παντρευτείς. Η ένταξη στην Εκκλησία συνεπάγεται επαγγελματική και κοινωνική εξασφάλιση κι αυτό ισχύει για πολλές χιλιάδες ανθρώπων πανελληνίως. Οι απέξω μπορεί να είναι το ίδιο ή και περισσότερο ικανοί από τους ενταγμένους, δεν έχουν όμως τον πατέρα Ιορδάνη να μεσολαβήσει στον αντιδήμαρχο για να πάρεις τη δουλειά εσύ.

Τόσοι και τόσοι μηχανισμοί ανόδου στην ιεραρχία της εκμετάλλευσης, που δεν εμπίπτουν στο δίπολο εργάτες – εργοδότες! Το παιχνίδι της αδικίας στην Ελλάδα είναι πολύ πιο σύνθετο από αυτό που συνήθως περιγράφεται στις στήλες του Ριζοσπάστη. Η Εκκλησία, τα κόμματα, πήραν πάρα πολλούς ανθρώπους και τους πήγαν απ' τα αλώνια στα σαλόνια. Από άνεργοι έγιναν βολεμένοι, από ενοικιαστές ιδιοκτήτες, από υπάλληλοι αφεντικά. Και σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, από ανύπαρκτοι έγιναν πλούσιοι – όπως εκείνος ο Κατσιφάρας του ΠΑΣΟΚ που έγινε εφοπλιστής, ενώ αν δεν υπήρχε ο Αντρέας, δε θα τον ήξερε ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας του.

Οι Μαρξ & Έγκελς έδωσαν σπουδαίες ιδέες και οπτικές. Μπορεί να ανακαλύψει κανείς τον απόηχό τους ακόμα και στα πιο απίθανα μέρη, όπως π.χ. στην ποίηση του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Όταν όμως ο μαρξισμός στρατεύεται και, ακόμα περισσότερο, ανάγεται σε Εγχειρίδιο Οδηγιών, τότε μπορεί να γίνει όπιο. Ειδικά για την έννοια της (μαρξιστικής) τάξης, νομίζω πια πως αυτή αντικαταστάθηκε από άλλες θεωρήσεις διαστρωμάτωσης – όπως, για παράδειγμα, από την έννοια του κοινωνικού στρώματος κατά Βέμπερ. Θεωρήσεις που, εκτός από τη θέση κάποιου στην αλυσίδα της παραγωγής, αφήνουν χώρο και για άλλους παράγοντες προσδιορισμού του κοινωνικού – οικονομικού στάτους κάποιου. Εσύ όμως εκεί, κύριε επίσημε κομματικέ φορέα του μαρξισμού. Ό,τι λέει το Εγχειρίδιο Οδηγιών, να βλέπεις παντού ‘τάξεις’ και να προσπερνάς αβασάνιστα τις πάμπολλες μη-παραγωγικές μεθόδους σφετερισμού στην Ελλάδα. Μέχρι που, όπως λέει κι ο Κρόουλι, το μυαλό να ανταποκριθεί γρήγορα σ’ αυτήν την εκπαίδευση και ν' αρχίσει να απορρίπτει ως μη-αληθινό οτιδήποτε δεν είναι Μαρξ.

*   *   *   *   *   *

Όπως κάθε σοβαρός άνθρωπος ξέρει, ζούμε μέσα σ’ ένα μυθιστόρημα του Φίλιπ Κ. Ντικ. Είμαστε ήρωες βιβλίου ενός σχιζοφρενή συγγραφέα, ο οποίος έκανε καριέρα με τις παραισθήσεις του για το σύμπαν (ο Patrick Deese ισχυρίζεται αντίθετα ότι ένα σχιζοφρενικό σύμπαν είναι που έκανε τις παραισθήσεις του άνθρωπο, ο οποίος πήρε το όνομα Φίλιπ Κ. Ντικ – ή μάλλον ένα παραισθησιογόνο θέλησε να κάνει συγγραφική καριέρα και μετέτρεψε τον Φίλιπ Κ. Ντικ σε σύμπαν – ή μάλλον μια παραίσθηση με το όνομα Φίλιπ Κ. Ντικ μετέτρεψε τη συγγραφική της καριέρα σε σύμπαν – ή μάλλον ένας φίλιππος έκανε τις σχιζοφρενικές του παραισθήσεις άνθρωπο ονόματι Σύμπαν K.Ντικ, κάτι τέτοιο τέλος πάντων).Το θέμα είναι όμως ότι το αυτό το περίπλοκο σύμπαν που μας περιβάλλει, ως μυθιστόρημα του Φίλιπ Κ. Ντικ, έχει πολλές αναγνώσεις. Ο Διαλεκτικός Υλισμός είναι μία από αυτές. Η Καβάλα είναι άλλη μία, όπως κι ο συντονισμός με τον Δία. Το κοινό που έχουν όλες αυτές οι θεωρήσεις είναι ότι επιχειρούν να σηκώσουν το καπό του αυτοκινήτου και να κοιτάξουν από κάτω τους κρυμμένους μηχανισμούς, να υπερβούν τον απατηλό κόσμο των φαινομένων για να εντοπίσουν την Πρώτη Αρχή. Η γοητεία του Εγχειρίδιου Οδηγιών είναι ακαταμάχητη. Γιατί όμως θα πρέπει να δεχτούμε αξιωματικά αυτές τις ερμηνείες κι όχι κάποιες άλλες;

Γιατί έτσι.