Habemus Data!

Αυτό είναι ένα σχόλιο στο Buzz, που όμως έχει αυτοτέλεια και, πιστεύω, ενδιαφέρον ώστε το έκανα ανάρτηση. Πέτρα του σκανδάλου ήταν αυτή η έρευνα του M. Keith Chen από το πανεπιστήμιο Yale. Με λίγα λόγια, ο κ. Chen υποστηρίζει ότι ο τρόπος που μια γλώσσα κωδικοποιεί γραμματικά τον μέλλοντα χρόνο έχει επίπτωση και στην αντίληψη που σχηματίζουν οι ομιλητές της για το μέλλον• πιο συγκεκριμένα, αν οι ομιλητές χρησιμοποιούν ενεστώτα για το μέλλον (όπως συνήθως γίνεται στα γερμανικά, στα κινέζικα κ.α.), τότε, λέει ο κ. Chen, ότι μαθαίνουν από την ίδια τους τη γλώσσα να αισθάνονται το μέλλον οικείο και κοντινό, κάτι σαν ένα διαρκές παρόν, ας πούμε. Στα γερμανικά π.χ. ελάχιστα χρησιμοποιείται ο μέλλοντας χρόνος• οι Γερμανοί κυρίως εκφράζονται για το μέλλον σαν να είναι παρόν: αύριο πηγαίνω ταξίδι! ή την άλλη βδομάδα συναντιέμαι με τον Γιώργο! κ.λπ. Αυτό, κατά τον κ. Chen, δημιουργεί μια αίσθηση συνάφειας ή ταύτισης του παρόντος με το μέλλον, οπότε έχει και επίπτωση στον τρόπο με τον οποίο οι ομιλητές της γλώσσας τείνουν να παίρνουν αποφάσεις. Δηλαδή, συμβάλλει στη θυσία του παρόντος για χάρη του μέλλοντος, οπότε οι ομιλητές τείνουν να αποταμιεύουν περισσότερο, να καπνίζουν λιγότερο, να γίνονται λιγότερο παχύσαρκοι και να κάνουν ασφαλέστερο σεξ. Έχουν τη στάση: οικονομία κάνε και σφίξε τα λουριά, τώρα που είσαι νέος σώρευε τον παρά.

Οι γλώσσες όμως που έχουν σαφή γραμματική διαφοροποίηση του μέλλοντα χρόνου (όπως π.χ. τα ελληνικά με το μόριο θα ή τα αγγλικά με το will) εκπαιδεύουν τους ομιλητές τους να αισθάνονται το μέλλον διακριτό, απομακρυσμένο. Οπότε αυτοί τείνουν να μη θυσιάζουν τόσο πολύ το παρόν για χάρη του μέλλοντος, τουλάχιστον στις παραπάνω δραστηριότητες (αποταμίευση, κάπνισμα, παχυσαρκία, ασφάλεια στο σεξ), έχουν τη στάση: γλέντα τη ζωή, όλοι δύο μέτρα παίρνουν γη, διότι αισθάνονται μακρινή και αόριστη τη μελλοντική ωφέλεια που θα λάβουν – πάντα κατά τον κ. Chen. Δηλαδή και χιουμοριστικά μιλώντας, ο Σαμαράς θα καταργήσει το μόριο θα από την ελληνική γλώσσα, προκειμένου να στηριχτούν οι τράπεζες, τα ταμεία, και να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες υγείας. Πώς όμως συμπέρανε όλα αυτά ο κ. Chen; Κάνοντας στατιστικές συσχετίσεις ανάμεσα στις γλώσσες (κωδικοποιημένες ανάλογα με το αν έχουν σαφή γραμματική διάκριση του μέλλοντα χρόνου από τον ενεστώτα) και σε διάφορα δεδομένα μελετών που, λέει ότι, υποδεικνύουν τη στάση κάθε λαού ως προς την αποταμίευση, την πρόληψη της υγείας κ.λπ.  

Να θυμίσω εδώ ότι πριν λίγες μέρες είδαμε στο Buzz αυτό το άρθρο του Taleb, που έλεγε για τον κίνδυνο των πολλών δεδομένων. Ότι αν έχεις στη διάθεσή σου πολλούς, πάρα πολλούς αριθμούς τότε θα βρεις και στατιστικές σχέσεις, θα κάνεις διάφορες συσχετίσεις – δόξα τω Θεώ, θα βγάλεις υλικό για δημοσίευση. Τα δεδομένα μόνο να ‘ναι καλά και πολλά, αυτό είναι που μετράει: habemus data! Οι συσχετίσεις κατόπιν θα βρεθούν, είναι σίγουρο, άσχετα αν αυτές υπάρχουν και στην πραγματικότητα ή μόνο «στον Η/Υ του ερευνητή», όπως γράφει ο Taleb. Μήπως η έρευνα του κ. Chen βρίσκεται στην επικράτεια της προειδοποίησης του Taleb; (ναι, κατά τη γνώμη μου) 

Και για να γίνω συγκεκριμένος, θα ασχοληθώ με ένα μόνο θέμα: βλέπω στη σελ. 10 του άρθρου ότι ο κ. Chen έκανε τις αρχικές συσχετίσεις γλώσσας – αποταμιευτικής τάσης με παλινδρομήσεις στις έρευνες του World Values Survey, το οποίο (ισχυρίζεται ότι) μετρά τις παγκόσμιες αξίες με ερωτηματολόγια. Εδώ μπορείτε να δείτε ένα παράδειγμα – «ποιες αξίες θεωρείτε ότι πρέπει να ενθαρρύνονται στα παιδιά; Έχετε πέντε επιλογές: (V12) Ανεξαρτησία, (V13) Σκληρή δουλειά, (V14) Υπευθυνότητα κ.λπ.» Τέτοια δεδομένα (μαζί με άλλα) χρησιμοποίησε ο κ. Chen στη δική του έρευνα: απαντήσεις σε ερωτήματα αξιών και πεποιθήσεων του World Values Survey (Πόσο εμπιστεύεστε τους άλλους; Πόσο σημαντική αξία θεωρείτε την αποταμίευση; κ.λπ.).  

Εδώ θέλω να κάνω μια ερώτηση σε σας που διαβάζετε: σε τέτοια φορτισμένα θέματα, που έχουν να κάνουν με αξίες, ηθικές κρίσεις και βιοτικές αποφάσεις, σας πείθει εσάς η απάντηση που δίνει κάποιος σ’ ένα ερωτηματολόγιο μιας τυπικής έρευνας; Π.χ. το πόσο κάποιος εμπιστεύεται ή όχι τους άλλους φανερώνεται από το κουτάκι που τσεκάρει στο ερωτηματολόγιο – (Α) Πολύ, (Β) Μέτρια, (Γ) Λίγο, (Δ) Καθόλου; Τι λέτε κι εσείς; Η απάντηση που δίνει κάποιος στο ερωτηματολόγιο (σε τέτοια φορτισμένα θέματα πάντα) μάς προσφέρει προβλεπτική ικανότητα για τις αποφάσεις αυτού του ανθρώπου στην πραγματική ζωή; Εγώ αμφιβάλλω πολύ. Π.χ. σας έχουν τύχει άνθρωποι που να έχουν μια ιδέα για τον εαυτό τους, όμως εσείς να παρατηρείτε άλλα πράγματα σ’ αυτούς, διαφορετικά από αυτό που δηλώνουν; Ή που να παρουσιάζουν τη ζωή τους τακτοποιημένη και εκλογικευμένη, σαν διήγημα του Τσέχωφ, μια καλοστημένη αφήγηση με αρχή – μέση – τέλος, με δοκιμασία, κορύφωση και τελική κάθαρση, όμως εσείς να είστε σε θέση να ξέρετε λεπτομέρειες που χαλάνε την κομψότητα της αφήγησης; Ή που να θεωρούν τους εαυτούς τους στρατιώτες ενός ιδανικού, μιας αξίας, μιας ηθικής αρχής, όμως εσείς να βλέπετε τα τυφλά τους σημεία; Εγώ νομίζω πως αυτός είναι ο κανόνας, σχεδόν απόλυτος κανόνας! Το τι δηλώνουμε για τον εαυτό μας, για τη ζωή μας, για τη ζωή γενικά, μπορεί να είναι ή να μην είναι αυτό που παρατηρούν οι άλλοι σε μας. Το ότι τσεκάρω το κουτάκι στο ερωτηματολόγιο της World Values Survey, «πιστεύω πως η αποταμίευση είναι σημαντική αξία στη ζωή», αυτό σας εξασφαλίζει πως αν παρατηρήσετε τη ζωή μου, θα τη δείτε να βεβαιώνει αυτήν την δήλωση; Το ότι κάποιος γράφει για τον εαυτό του σε ένα προφίλ στο ίντερνετ, π.χ. «είμαι γενναιόδωρος, τίμιος, καλόβολος», σας εξασφαλίζει ότι αν τον συναντήσετε, θα βρείτε έναν γενναιόδωρο, τίμιο, καλόβολο άνθρωπο; O κόσμος δε λέει ψέματα, ακόμα και στον εαυτό του; Δεν έχει τυφλά σημεία;

Τη δεκαετία του ’90 έγιναν μερικές σφοδρές αντιπαραθέσεις, κυρίως στις ΗΠΑ, μεταξύ κοινωνικών και φυσικών επιστημόνων σχετικά με το αντικείμενο του καθενός – κάτι που σήμερα έχει επικρατήσει να ονομάζεται Science Wars. Ένα από τα θέματα που συζητήθηκαν ήταν κι αυτή η λατρεία των ερωτηματολογίων στις κοινωνικές επιστήμες• πολλοί Αμερικάνοι κοινωνιολόγοι τότε προσπαθούσαν να μιμηθούν τη φυσική, να παίξουν κι αυτοί δηλαδή με αριθμούς και στατιστικές αναλύσεις, οπότε έκαναν αποκλειστικά έρευνες με ερωτηματολόγια. Ο R. C. Lewontin εκείνον τον καιρό έγραψε μια πολύ καυστική κριτική στο The New York Review of Books στηλιτεύοντας την τότε προβεβλημμένη έρευνα του US National Opinion Research Center ως προς τις σεξουαλικές πρακτικές των Αμερικανών (με ερωτηματολόγια κι αυτή). Παραθέτω κάποια σημεία από την κριτική του Lewontin (εδώ, όμως θέλει συνδρομή• μπορείτε να βρείτε ένα εκτεταμένο απόσπασμα εδώ): «Είναι τρομακτική η σκέψη ότι η κοινωνική επιστήμη βρίσκεται στα χέρια επαγγελματιών, που είναι τόσο τυφλοί ως προς τις εκφάνσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς ώστε να πιστεύουν πως ο κόσμος δεν λέει ψέματα, τόσο στον εαυτό του όσο και στους άλλους, γι’ αυτά τα φορτισμένα θέματα της ζωής του». Σε ένα άλλο σημείο γράφει επίσης: «Οι συγγραφείς της έρευνας δαπάνησαν πολλή διανοητική ενέργεια για να πάρουν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των Αμερικάνων και να τους ρωτήσουν για τη σεξουαλική τους ζωή, από την άλλη όμως παρουσιάζονται πολύ αφ’ υψηλού ως προς το ερώτημα αν ο κόσμος λέει την αλήθεια όταν τον ρωτάς για τέτοια θέματα».   

Συμφωνώ με τον Lewontin, πολύ δίκιο έχει. Ορισμένα ζητήματα είναι από τη φύση τους ανερωτηματολόγητα και δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να πάρουμε απλές, ποσοτικές απαντήσεις για ολόκληρους πληθυσμούς – όλα αυτά τα θέματα που άπτονται ηθικών κρίσεων, βιοτικών αποφάσεων, θρησκευτικών πεποιθήσεων, σεξουαλικών προτιμήσεων, αξιακών στάσεων κ.λπ. Δεν απορρίπτω το ερωτηματολόγιο ως μέθοδο έρευνας, όμως για αφόρτιστα, πραγματιστικά θέματα. Για ερωτήματα τύπου: Είστε αριστερόχειρας ή δεξιόχειρας; ή Κατεβήκατε στο κέντρο (Α) με το μετρό, (Β) με λεωφορείο, (Γ) με ταξί, (Δ) με ΙΧ κ.λπ. Δεν ξέρω τι είναι αυτό που υποτίθεται ότι κάνει το World Values Survey με τις «έρευνές» του, πάντως ο τίτλος παραπλανεί: θα ήταν ρεαλιστικότερο να ονομάζεται: World Self-Images Survey.

Να θίξω και ένα ακόμα θέμα: το άτομο που κάνει την έρευνα παίζει κάποιο ρόλο; Ίδια θα απαντήσει κάποιος σε τέτοια λεπτά ερωτήματα αν η έρευνα γίνεται από έναν τρακαρισμένο πιτσιρικά ή από έναν έμπειρο πωλητή, που ξέρει να δείχνει χαλαρός και να κερδίζει την εμπιστοσύνη του άλλου; Πολύς κόσμος διστάζει να απαντήσει σε έρευνες με ευαίσθητα θέματα, ή δίνει την politically correct απάντηση άσχετα αν την ενστερνίζεται ή όχι, επειδή έχει την παράλογη πεποίθηση ότι οι απαντήσεις του θα διαρρεύσουν και θα μαθευτούν• εδώ είναι καλό να έχει ο ερωτών την ποιότητα του έμπειρου πωλητή και να κερδίζει την εμπιστοσύνη του κόσμου. Ίδια θα απαντήσει κάποιος αν έχει απέναντί του μια φοιτήτρια που βαριέται ή που νιώθει ότι κάνει απλήρωτη αγγαρεία για τον καθηγητή της ή μια νόστιμη κοπέλα, όλο χαμόγελα και ευγένεια; (ο πατέρας μου πάντως με τέτοια εξωγενή κριτήρια απαντούσε στα ερωτηματολόγια: πόσο όμορφη ήταν η κοπέλα που έκανε την έρευνα!). Όλοι οι παραπάνω θα πάρουν τις ίδιες απαντήσεις από τα ίδια πρόσωπα σε τέτοια φορτισμένα ερωτήματα;

Υπάρχει όμως κι ακόμα ένα θέμα:

Αναρωτιόμουν πρόσφατα αν ο Nassim Nicholas Taleb είναι σοβαρός άνθρωπος ή όχι. Διάβασα αυτό το άρθρο και πείστηκα ότι είναι από τους πιο σοβαρούς ανθρώπους στον κόσμο. Με δυο λόγια, ο Freakonomics έθεσε σε πέντε, ας πούμε, διαμορφωτές γνώμης το ερώτημα: Περπατάς στον δρόμο με $10 στην τσέπη, και συναντάς από τη μια έναν αλκοολικό ζητιάνο κι από την άλλη έναν καθωσπρέπει τύπο που πουλάει λουκάνικα. Τι μέρος από τα χρήματα θα δώσεις στον καθένα και γιατί; Οι υπόλοιποι απάντησαν διάφορα ψαγμένα (όχι 100% όμως, μερικές απαντήσεις σώζονται στο φινάλε). Ο Taleb είπε ότι το ερώτημα αυτό δεν απαντιέται, είναι ψευδοερώτημα, με την έννοια ότι καμία αξιόπιστη πληροφορία δεν μπορεί να εξαχθεί από τις απαντήσεις. Το τι θα πράξω εξαρτάται από τη στιγμή και την περίσταση – όπως γίνεται και με όλες τις πραγματικές αποφάσεις στην πραγματική ζωή: είναι πάντα σχετικές με τα ευρύτερα συμφραζόμενα (context-dependent), έχουν οικολογική διάσταση. Το πόσα χρήματα π.χ. θα δώσω στον ζητιάνο έχει να κάνει με το αν προηγουμένως κοιτούσα φωτογραφίες πεινασμένων παιδιών, αν μου θυμίζει τον αγαπημένο θείο μου, αν προκύψει χημεία ανάμεσά μας κ.λπ. Μετά δε, αν με ρωτήσεις για την πράξη μου, θα σου δώσω μια εξήγηση εκλογικεύοντάς την, όχι πάντως χρησιμοποιώντας τέτοιους όρους όπως «χημεία». Η απόφασή μου δεν έχει να κάνει ούτε με το τι συνειδητά πρεσβεύω για την επαιτεία και ποιες ηθικές νόρμες δηλώνω ότι ακολουθώ, ακόμα και στον εαυτό μου αν τις δηλώνω• π.χ. πιστεύω ότι θα προσπαθούσα να μη δώσω χρήματα στον ζητιάνο αλλά είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν τα κατάφερνα τελικά (εδώ μια τέτοια πραγματική περίπτωση, βγαλμένη μέσα από τη ζωή).  

Συμφωνώ απόλυτα με τον Taleb, με τον τρόπο που το βλέπει. Οι αποφάσεις στην πραγματική ζωή λαμβάνονται πάντα μέσα σ’ ένα περιβάλλον και εξαρτώνται από αυτό όσο και οι ζωντανοί οργανισμοί από το φυσικό τους περιβάλλον. Το να τις απομονώνεις τεχνητά με ένα ερωτηματολόγιο είναι σαν να απομονώνεις το αριστερό από το δεξί χέρι σ’ ένα χειροκρότημα. Σίγουρα έτσι θα ‘χεις πολλούς αριθμούς να παίξεις, σύμφωνοι, θα κάνεις και δημοσιεύσεις, θα βρεις και τις στατιστικές συσχετίσεις – άσχετα αν αυτές υπάρχουν και πραγματικά ή μόνο μέσα στον Η/Υ σου. Τα δεδομένα να ‘ναι καλά και πολλά, οι συσχετίσεις θα βρεθούν. Habemus data!

16 σχόλια:

  1. th.alys23/2/13

    Ηλία πριν διαβάσω λέξη: Είναι habemus papam, άρα δεν θα έπρεπε να είναι datam; Με προδίδουν τα λατινικά μου σιγά σιγά, αλλά η αιτιατική πληθυντικού νομίζω έπαιρνε κι ένα μ στο τέλος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Βρήκα και τις δύο εκφράσεις στο ίντερνετ, με περίπου ισάριθμα αποτελέσματα. Δεν ξέρω λατινικά, ας πει στα σίγουρα κάποιος σχετικός

      Διαγραφή
  2. th.alys23/2/13

    Άκυρο το προηγούμενο. Με προδίδουν όντως τα λατινικά μου. Datum αιτιατική ενικού datam, πληθυντικού data. Σωστός είσαι. Σβήστα και τα δυο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Περίμενα να αναφέρεις κάτι για εκείνες τις εξωτικές γλώσσες με τον τύπο συντελεσμένου μέλλοντα που ακούει στο όνομα μεταχρονολογημένη επιταγή

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αυτό με τα πολλά δεδομένα όπου αποκλείεται να μην βρεις συσχετισμούς άμα θες, μου θυμίζει τους Άγγλους αποκρυφιστές του προπερασμένου αιώνα που μελετούσαν τις αριθμητικές σχέσεις των μεγεθών των πυραμίδων: η πλευρά της κάτοψης επί το μήκος του μεγάλου διαδρόμου συν το μήκος του κατωφλιού της τρίτης πόρτας αριστερά στο νεκρικό θάλαμο ισούται με την απόσταση του γ Κενταύρου από τη γη δια της ακτίνας του Κρόνου. Ααααα!

    th.alys, αιτιατική ενικού datum. Όπως και στα ελληνικά, τα ουδέτερα έχουν αιτιατική ίδια με την ονομαστική σε ενικό-πληθυντικό. :)

    Υπάρχουν, τέλος, και οι γλώσσες όπως τα τούρκικα (και πολλές άλλες, θαρρώ) με τους χρόνους έμμεσης γνώσης: άλλο το "είσαι μάγκας (ρε φίλε)", και άλλο το "έμαθα πως είσαι μάγκας". Πεδίο δόξης λαμπρόν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. th.alys23/2/13

      Ουπς, ναι. Κι έχω γράψει την ονομαστική ενικού σωστά.

      Κατά τ'άλλα Ηλία ο Ταλέμπ έχει δίκιο ότι το κόντεξτ παίζει ρόλο στο πώς θα απαντήσει ο καθένας μας, αλλά αν κάνουμε την ερώτηση σε πολλούς, λογικά ο θόρυβος του κόντεξτ θα επηρεάζει τα αποτελέσματα λιγότερο, επιτρέποντας μας να δούμε πιο θεμελιώδεις επιρροές.

      Η κριτική σου στα ερωτηματολόγια είναι σωστή, αλλά τελείως άχρηστα δεν είναι. Κάτι μας λένε. Ίσως όχι αυτό που φαίνεται εκ πρώτης όψεως ωστόσο.

      Δεν ξέρω τι μαθαίνουμε από την συγκεκριμένη έρευνα. Δεν ξέρω αρκετά την φιλοσοφία της γλώσσας ή γλωσσσολογία για να μιλήσω γι'αυτά. Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι δημοσιεύεται στο Science και στην AER όχι για την μεθοδολογική του αρτιότητα, αλλά γιατί προσπαθεί να απαντήσει ένα φαινομενικά ενδιαφέρον(αν και πρακτικά μάλλον άχρηστο) ερώτημα με συστηματικό τρόπο. Ειδικά τέτοιες έρευνες δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε ως τις τελειωτικές απαντήσεις σε ένα ερώτημα, αλλά σαν τους πιονιέρους που ανοίγουν το δρόμο για να τον διασχίσουν και άλλοι.

      Διαγραφή
  5. @akindynos
    Δηλαδή ο συντελεσμένος μέλλοντας αναπτύσσεται στις χώρες που χρησιμοποιούν μεταχρονολογημένες επιταγές; Ή, εναλλακτικά, η ύπαρξη συντελεσμένου μέλλοντα στη γλώσσα καθιστά τις μεταχρονολογημένες επιταγές επισφαλείς; Και το παλιό επιχειρηματικό γνωμικό: "όσο πιο νότια η καταγωγή κάποιου τόσο πιο αφερέγγυες οι επιταγές του"; H Πελοπόννησος καθιέρωσε τον συντελεσμένο μέλλοντα στη γλώσσα;

    @Θαλής
    Δες τώρα: Ιταλικό website που λέει habemus data! (14/01/09). Κι από την άλλη, το ίδιο ιταλικό website λέει επίσης habemus datam! (22/02/06). Τι συμπέρασμα να βγάλω;!

    Χρησιμοποιούμε πάντως αυτόν τον τύπο με -μ και στα ελληνικά, στην κλητική ενικού των βασιλόφρονων αρσενικών: Γρίβαμ σε θέλει ο βασιλιάς.

    @κ. Δύτης
    Κοροϊδεύουμε τους Άγγλους αποκρυφιστές του 19ου αιώνα, αλλά αυτό που κάνουν κι οι σημερινοί ερευνητές με τα μεγάλα δεδομένα δεν είναι και πολύ διαφορετικό. Αυτό που με τρομάζει περισσότερο είναι η εκλογίκευση που κάνουν στο θεωρητικό κομμάτι του paper, που ψάχνουν να δικαιολογήσουν τις συσχετίσεις. Παράγουν θεωρία.

    Πρακτικά αυτό σημαίνει: δεν πρέπει να ενθουσιαζόμαστε πολύ από μια έρευνα που συμπεραίνει κάτι. Ας περιμένουμε κατοπινές έρευνες, που θα την επιβεβαιώσουν ή θα την διαψεύσουν. Βέβαια, εδώ είναι το θέμα ότι οι σημερινές έρευνες τείνουν να μην αναπαράγονται: "Fewer and fewer papers today have results that replicate: Not only is it hard to get funding for repeat studies, but this kind of research doesn’t make anyone a hero", όπως λέει κι ο Taleb στο άρθρο...

    Καταλήγω στo θλιβερό συμπέρασμα ότι κάτι πολύ σάπιο υπάρχει στο βασίλιο της στατιστικής Δανιμαρκίας... "Despite claims to advance knowledge, you can hardly trust statistically oriented sciences or empirical studies these days", όπως επίσης λέει στο άρθρο του κι ο Taleb.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. O Ιταλός που λέει habemus datam κάνει λογοπαίγνιο με την ιταλική λέξη data, που σημαίνει "ημερομηνία" και είναι θηλυκό ουσιαστικό, και που όντως (όπως όλα τα αρσενικά και θηλυκά ουσιαστικά σε -a) είχε στα λατινικά αιτιατική datam. Τα data=δεδομένα όμως είναι ονομαστική πληθυντικού του ουδετέρου, όπως και στα ελληνικά, και έχουν ίδια και την αιτιατική, πάλι όπως και στα ελληνικά.

      Διαγραφή
  6. Ηλία, ως κάποιος που έχει απλά εμπειρική σχέση με τις έρευνες συμφωνώ πως πολλά ζητήματα είναι ανερωτηματολόγητα (φοβερή λέξη). Νομίζω πως τα πιο αποτυχημένα είναι συνήθως αυτά που προσπαθούν να ερμηνεύσουν τα κίνητρα των πράξεων. Δύσκολα πχ θα σου πει κάποιος σε έρευνα πως το πιο σημαντικό κριτήριο αγοράς σοκολάτας είναι το αν την έχει το περίπτερο αλλά έλα που είναι.
    Όμως, η συγκεκριμένη έρευνα που λίνκαρες σχετικά με τις αξίες, νομίζω πως έχει μια βάση. Γιατί ακόμα και αν δεν εφαρμόζουν οι ερωτώμενοι τις αξίες στις οποίες δηλώνουν πως πιστεύουν, παρ'όλα αυτά το τι δηλώνουν΄έστω γιατί πιστεύουν πως αυτή είναι η "σωστή" απάντηση δίνει έναν τόνο γιά τις αξίες της κοινωνίας που ζουν.
    Ρίχνω μια ματιά στην World Values Survey και βλέπω πως οι Γερμανοί έχουν λιγότεροι εμπιστοσύνη στον τύπο απ'ότι οι Ρουμάνοι και οι Βούλγαροι. Χωρίς να βάζω το χέρι μου στη φωτιά, είναι πιθανό ο Γερμανικός τύπος να μην είναι χειρότερος από τον Βουλγαρικό (με τη λαμπρή εξαιρεση της Bild πάντα). Άν όμως βγει αυτό το συμπέρασμα το θεωρώ λάθος. ΄Το μόνο που σημαίνει είναι η καχυποψία και η αρνητική προδιάθεση προς τον τύπο.
    Τα παραπάνω να μη ληφθούν ως αξιολόγηση της εργασίας του Chen, απλά μια ανταλλαγή σκέψεων περι έρευνας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Βίος ανερωτηματολόγητος μακρά οδός απανδόκευτος ;-)

    Εμείς των δεοντικών επιστημών τους περιφρονούμε αυτούς τους κοινωνιολογίζοντες :-Ρ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Οπότε, Ηλία,υποθέτω οτι δεν δίνεις καμιά αξία σε ερωτήσεις για την πρόθεση ψήφου, σωστά; Κι εγώ το έχω προσπαθήσει αυτό, και λέω μέσα μου "αηδίες αυτές οι δημοσκοπήσεις, η Δράση θα βγάλει 20%". Ελα όμως που δε μου βγαίνει...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. @Θαλής
    Ο Taleb όμως δεν λέει αυτό! Δεν λέει απλά «το κόντεξτ παίζει ρόλο». Λέει ότι τέτοιες πράξεις είναι τόσο συνυφασμένες με το κόντεξτ, ώστε ουσιαστικά δεν διαχωρίζονται. Κάτι ακόμα περισσότερο από «το κόντεξτ παίζει ρόλο».

    Invalid ονομάζει το ερώτημα, η απάντηση στο οποίο δεν προσφέρει χρήσιμη πληροφορία. Όχι «από δω το σήμα κι από δω ο θόρυβος», αλλά από δω η γυναίκα μου κι από δω το αίσθημά μου: μία ενιαία οικολογία που, ουσιαστικά, δεν διαχωρίζεται. Δες και την παρακάτω απάντηση.


    @Αρίστο & όλοι
    Οι ερωτήσεις για την πρόθεση ψήφου πώς μπορούν να πιάσουν τους αμφιταλαντευόμενους; Όλους αυτούς που το πρωί αποφασίζουν να ψηφίσουν Χ, το μεσημέρι Υ, το βράδυ ξανά Χ κ.λπ. Αμφιβάλλω αν όλοι αυτοί δηλώνουν «αναποφάσιστοι» στις έρευνες, μου φαίνεται πιθανό ότι μεγάλο μέρος τους θα δηλώνει το καπρίτσιο της στιγμής. Ίσως αυτό να σημαίνει ότι αν ο κόσμος είναι ορκισμένος να ψηφίσει Χ ή Υ στις εκλογές (π.χ. αν το κλίμα είναι φορτισμένο), τότε η έρευνα θα είναι περισσότερο αξιόπιστη – και το αντίστροφο αν η κατάσταση είναι έτσι ώστε να κάνει πολύ κόσμο να αμφιταλαντεύεται. Ίσως.

    Ας κάνω έναν παραλληλισμό: οι οικονομολόγοι του 19ου αιώνα, ο Bentham, ο Bernoulli κι άλλοι, θεωρούσαν τη χρησιμότητα (utility) ένα ψυχολογικό μέγεθος, το οποίο μπορούσε να προσδιοριστεί εκ των προτέρων – με ερωτηματολόγια κι αυτό, υποθέτω. «Αν είχατε 5% αύξηση μισθού, πώς θα άλλαζε η κατανάλωση βενζίνης που θα κάνατε ή είναι σημαντικός ο καφές στη ζωή σας και πόσες κούπες θα καταναλώνατε αν η τιμή του αυξανόταν; κ.λπ.».

    Διορθώστε με αν κάνω λάθος, αλλά ξέρω ότι οι οικονομολόγοι σήμερα δεν το βλέπουν έτσι. Λένε ότι η χρησιμότητα είναι ένα τεχνητό μέγεθος, που επιχειρεί να συλλάβει την οικονομική συμπεριφορά των ανθρώπων, δεν αντιστοιχεί σε κάποια ψυχολογική οντότητα, και η φύση της είναι τόσο context-dependent και τόσο δυναμική (με φαινόμενα πεταλούδας κ.λπ.) ώστε δεν μπορεί να προσδιοριστεί εκ των προτέρων. Πάντως όχι με ερωτηματολόγια, παρά μόνο κατόπιν εορτής και μετρώντας πραγματική κατανάλωση (κι ο Θεός βοηθός).

    Θυμάμαι και κάποιες παλιές κριτικές σ’ εκείνες τις διαφημίσεις του στιλ, «αν σας έδινα δύο φιάλες κοινού λευκαντικού, θα ανταλλάσσατε τη χλωρίνη Κλινέξ;», ότι δεν πάει έτσι! Δεν πάει «αν σας έδινα...». Δώσ’ της δύο φιάλες κοινού λευκαντικού και δες αν θα ανταλλάξει ή όχι τη χλωρίνη Κλινέξ. Η απάντησή της στο «αν σας έδινα...» δεν προσφέρει αξιόπιστη πληροφορία για το τι θα κάνει αν όντως της δώσεις δύο φιάλες κοινού λευκαντικού.

    Λοιπόν, τη στιγμή που για απλές αγοραστικές πράξεις δεν θεωρούμε αξιόπιστο το ερωτηματολόγιο και τον υποθετικό λόγο, «αν σας έδινα...», πώς τα θεωρούμε σε βιοτικές αποφάσεις ή πράξεις που περιλαμβάνουν ηθικές κρίσεις; Μόνο κατόπιν εορτής μπορούμε ίσως (ίσως) να εντοπίσουμε κάποια τάση, κοιτάζοντας το ιστορικό πραγματικών αποφάσεων (κι αυτό με επιφυλάξεις, δεν είμαι 100% σίγουρος).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. th.alys23/2/13

      Υπάρχουν περιστάσεις στις οποίες οι αποφάσεις μας είναι αποκλειστικά context dependent; Πιθανώς ναι. Σίγουρα θυμάμαι να έχω απαντήσει σε ερώτημα(όχι σε κάποια έρευνα): "δεν ξέρω, εξαρτάται από το πώς είμαι εκείνη τη στιγμή". Δυστυχώς δεν θυμάμαι το ερώτημα.

      Από την άλλη δεν είναι όλα τόσο συνυφασμένα με το context. Αν πάρεις έναν νεοναζί και τον ρωτήσεις τι πιστεύει για τους μετανάστες, δε νομίζω ότι η γνώμη του θα επηρεαστεί σημαντικά από το context. Καλός ο σκεπτικισμός και ο σχετικισμός, αλλά να γνωρίζουμε και τα όρια τους.

      Τα οικονομικά χρησιμοποιούν και τις δύο μεθόδους σήμερα. Και την αποκαλυφθείσα προτίμηση και τα ερωτηματολόγια, που τα λατρεύουν οι ψυχολόγοι. Προφανώς υπάρχει προτίμηση για την πρώτη μέθοδο, αλλά όπου δεν είναι δυνατή η χρήση της, υπάρχουν τρόποι να κάνεις πιο αξιόπιστη την δεύτερη. To prospect theory και τα συμπεριφορικά οικονομικά από απαντήσεις σε απλά ερωτηματολόγια ξεκίνησαν πάντως.

      Διαγραφή
  10. @Auslaender
    Ναι, αν το World Values Survey ονομαζόταν, κάτι σαν, World Self-Images Survey, δε θα 'χα αντίρρηση! Όμως είναι εύκολο κάποιος να ξεχάσει ότι αυτό που δηλώνεις μπορεί να έχει ή να μην έχει σχέση με την πραγματικότητα. Ότι οι Γερμανοί είναι (σχετικά) δυσαρεστημένοι με τον Τύπο τους, όχι αναγκαστικά ότι ο γερμανικός Τύπος είναι χάλια.

    @ΑΑ
    Κοιτάζω κάποια θέματα δικαίου τώρα και γράφω ένα κείμενο – όπου σίγουρα θα αποδώσω λάθος τους αγγλικούς νομικούς όρους στα ελληνικά. Αν θες, δες την επόμενη ανάρτησή μου και διόρθωσέ με (με επιείκεια).

    Πώς αποδίδουμε το common law στα ελληνικά; "Αγγλοσαξωνικό δίκαιο";

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το έχω δει γραμμένο και ως "εθιμόκοινο δίκαιο", αλλά δεν ξέρω πόσο κατανοητό είναι.

      Διαγραφή
    2. Αν είναι δυνατόν! Φαντάζει περισσότερο ιατρικός παρά νομικός όρος!

      Διαγραφή

Αδερφέ, δεν ξέρω τούτο το φεγγάρι
Στης καρδιάς της άδειας τη φυρονεριά
Πούθε τάχει φέρει, πούθε τάχει πάρει
Φωτεινά στην άμμο, χνάρια σαν κεριά.