Συνεχίζοντας τον προβληματισμό των προηγούμενων αναρτήσεων («Ο Χώρος» και «Το Κοινωνικό Μνημόνιο»), που γι’ αλλού ξεκίνησε, αλλού πάει, ούτε κι εγώ δεν ξέρω πού πάει τελικά.
Το προσωπικό μου λεξικό στο λήμμα Πραγματικότητα έχει τον εξής ορισμό: Πραγματικότητα = Το τμήμα αυτό της ύπαρξης στο οποίο υπάρχει διάσταση ανάμεσα στην ηθικότητα μιας πράξης και στην επιβράβευσή της. Δηλαδή, η πραγματικότητα είναι έτσι κατασκευασμένη ώστε να μην επιβραβεύει αναγκαστικά την ειλικρίνεια, την τιμιότητα, την ανιδιοτέλεια κ.λπ. με ισόποση ευτυχία. Άλλοτε το κάνει, άλλοτε δεν το κάνει, άλλοτε ανοίγει τέτοιο spread ανάμεσα στην ηθικότητα και την ευτυχία, μεγαλύτερο κι απ’ αυτό των ελληνικών ομολόγων.
Τι δεν είναι πραγματικό, από αυτήν την άποψη; Ας πούμε, οι ταινίες που παράγει με το κιλό το Χόλιγουντ. Διότι πριν ακόμα παρακολουθήσουμε μια τέτοια ταινία, ξέρουμε ότι θα δράσει εντός της ένα κινηματογραφικό κάρμα – ότι ο καλός θα κερδίσει τελικά, ο κακός θα τιμωρηθεί, οι επηρμένοι θα ταπεινωθούν κι οι ταπεινοί θα εξυψωθούν. Γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι θα υπάρξει happy end, απλώς περιμένουμε να δούμε τον τρόπο που θα υλοποιηθεί. Παραείναι καλό για να ‘ναι πραγματικό.
Επίσης, ούτε ο Ιζνογκούντ είναι πραγματικός. Ξέρουμε εκ των προτέρων ότι δε θα γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη, ότι θα έρθουν έτσι τα πράγματα ώστε όσο και να σκυλιάσει, η κακία, η μοχθηρότητα, η ποταπότητά του στο τέλος θα νικηθούν. Αλήθεια, για ρωτήστε τον μεγάλο βεζίρη τι γνώμη έχει για την περίφημη φράση του Κοέλιο, «όταν επιθυμείς κάτι πάρα πολύ, τότε όλο το σύμπαν συνωμοτεί για να σε βοηθήσει»; Με βάση την εμπειρία του, το επιβεβαιώνει;
Κοιτάζω το ημερολόγιό μου και βλέπω ότι πριν πολλά χρόνια είχα γράψει τη φράση: «Τρεις είναι οι μεγάλες εφευρέσεις της Δύσης, στις οποίες δεν μπορεί ν’ αντισταθεί ο τρίτος κόσμος: η τηλεόραση, το ποδόσφαιρο κι ο χριστιανισμός». Σήμερα δεν θα το έγραφα αυτό, πιστεύω πλέον ότι δεν είναι θέμα Δύσης και χριστιανισμού αλλά, γενικότερα, θέμα μονοθεϊσμού. Οι τοπικές λατρείες και οι αρχαίοι ανιμισμοί δεν μπορούν να αντισταθούνε, σε επίπεδο κοινωνίας, όταν έρχονται σε επαφή με μια από τις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες.
Πέρα εκεί, στις άκρες του βιρμανικού βορρά, υπάρχει η επαρχία των Κατσίν, γνωστοί και ως Τζίνγκπο, Σίνγκπο, Ραουάνγκ, Λατσίν... Παιδιά των Ιμαλαΐων, ζούνε επί αιώνες στα χαμηλότερα υψόμετρα αυτής της τιτάνιας οροσειράς (σε κάτι λόφους 4.000 και 5.000 μέτρων), χωρίς γραπτή γλώσσα μέχρι πρόσφατα, φτωχοί, ανιμιστές από αρχαιοτάτων χρόνων, πολλαπλά αδικημένοι από την κεντρική βιρμανική χούντα. Η παράδοσή τους κάτι έχει να πει για όλα αυτά:
Μια μέρα πριν πολλά χρόνια, ο Μεγάλος Αρχηγός κάλεσε όλες τις φυλές της Γης, για να τους δώσει γραπτές γλώσσες. Οι Βιρμανοί κι οι Κινέζοι πήραν τις δικές τους γραμμένες σε μπανανόφυλλα, οι Κατσίν σε χοιροτόμαρα. Κατά τη μακρά πορεία επιστροφής όμως, οι Κατσίν πείνασαν κι αναγκάστηκαν να βράσουν τα χοιροτόμαρα να τα φάνε. Έτσι απέμειναν χωρίς γραπτή γλώσσα.
Μια άλλη μέρα, ο Μεγάλος Αρχηγός ξανακάλεσε τις φυλές για καινούργιο μίτινγκ. Οι Βιρμανοί κι οι Κινέζοι, που προφανώς είχαν πρόσβαση σε καλά πληροφορημένες πηγές, εφοδιάστηκαν με μεγάλα καλάθια και πήγαν, ενώ οι απλοϊκοί Κατσίν ήρθαν χωρίς τίποτα. Δυστυχώς όμως, ο Μεγάλος Αρχηγός μοίρασε επίγεια αγαθά και οι άτυχοι Κατσίν πήραν μόνο όσα χωρούσε η χούφτα τους γι’ αυτό κι απέμειναν φτωχοί – σε αντίθεση με τους Βιρμανούς και τους Κινέζους.
Καινούργιο μίτινγκ όμως οργάνωσε ο Μεγάλος Αρχηγός. Οι Κατσίν αυτή τη φορά είπαν να μην την ξαναπατήσουν, οπότε πήραν τα μεγαλύτερά τους καλάθια και πήγαν. Τώρα όμως ο Μεγάλος Αρχηγός μοίρασε θεούς... Οι Βιρμανοί κι οι Κινέζοι έλαβαν μόνο έναν θεό, δε χωρούσε άλλος στις χούφτες τους, οι Κατσίν όμως γέμισαν τα καλάθια τους. Ποιος μπορεί να τους κατηγορήσει που κουράστηκαν κατά την πορεία του γυρισμού και σε κάθε δέντρο, σε κάθε ρέμα, σε κάθε βουνό άφηναν κι από έναν θεό; Από τότε όλη η φύση, για τους Κατσίν, είναι γεμάτη θεούς, στους οποίους κάνουν τακτικά προσφορές με λουλούδια και φαγητά να τους εξευμενίσουν.
Όλα αυτά ίσχυαν πριν από πολλά πολλά χρόνια. Σήμερα όμως, μετά από τη δράση αμέτρητων αμερικανών ιεραποστόλων, μετά από την αγγλική αποικιοκρατία που έβαλε την περιοχή των Κατσίν στο ίδιο τσουβάλι με τους (εθνοτικά) Βιρμανούς, κι ονόμασε αυτό το τσουβάλι «Βιρμανία», τα πράγματα έχουν αλλάξει (πλην της φτώχειας, αυτή συνεχίζει να παραμένει). Οι μισοί Κατσίν πλέον έγιναν χριστιανοί (ή, έστω, πάντρεψαν τον χριστιανισμό με τον αρχαίο ανιμισμό), ενώ υπάρχει κι ένα σημαντικό ποσοστό βουδιστών. Οι μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες επικράτησαν, σαν σαρωτικός Ολυμπιακός στο ελληνικό πρωτάθλημα.
Οπότε, το ερώτημα που τίθεται εδώ: τι είναι αυτό που έχουν οι μονοθεϊστικές θρησκείες και επικρατούν, σε κοινωνικό επίπεδο, έναντι των άλλων θρησκειών και τοπικών λατρειών; Ποιο είναι αυτό το ιδιαίτερο στοιχείο που μόνο ο χριστιανισμός, ο βουδισμός και το Ισλάμ έχουν να προσφέρουν; Απάντηση (κατά τη γνώμη μου): έχουν ενισχυτικό πραγματικότητας. Δηλαδή, έναν μηχανισμό στη θεολογία τους, ο οποίος προβλέπει ανταμοιβή στην ηθικότητα, γεφυρώνει τη θεμελιώδη διάσταση της πραγματικότητας. Ο βουδισμός έχει το κάρμα, ο χριστιανισμός τη μετά θάνατον ζωή και την αθανασία της ψυχής, αναλόγως και το Ισλάμ. Και οι τρεις πάντως μπορούνε να υποσχεθούνε στους πιστούς τους: «τα βάσανα κι ο πόνος σου δε θα πάνε χαμένα, θα έρθει η στιγμή που θα ανταμοιφθείς για την ακέραια στάση που κράτησες». Και η πραγματικότητα που περιλαμβάνει Υπέρτατο Λογιστή, ο οποίος κρατά λογαριασμό για κάθε κακοπάθεια κι αδικία, είναι ενισχυμένη σε σχέση με την πραγματικότητα που προβλέπει μόνο απρόβλεπτους θεούς, ο καθένας με τις αδυναμίες και τα καπρίτσια του. Αυτό όμως το κείμενο δεν είναι για τις θρησκείες. Είναι συνέχεια ενός προβληματισμού κι έχει τελικό σημείο αναφοράς τη σύγχρονη ελληνική πολιτική.
Ανέφερα στην προηγούμενη ανάρτηση για τα «κοινωνικά μνημόνια» (τα παιχνίδια παίζονται σύμφωνα με τους κανόνες τους, δεν κατασκευάζουμε φράχτες για να διαφυλάξουμε την πολύτιμη μοναδικότητά μας κ.λπ.), ότι εφαρμόζονται από πάνω προς τα κάτω και δια του παραδείγματος. Όχι με μανιφέστα, λόγους και προγραμματικές θέσεις, αλλά με το μη–λεκτικό μέρος της παρουσίας ενός πολιτικού. Όλα αυτά καλά, όμως παραμένει ένα κενό. Το σύστημα που δημιουργείται έτσι, λειτουργεί άραγε; Η ηθική ακεραιότητα ενός πολιτικού, από την άποψη της έμπρακτης εφαρμογής του «κοινωνικού μνημονίου», δημιουργεί ενισχυμένη πραγματικότητα ή όχι; Ο πολιτικός θα νιώθει ανιμιστής (= έχει απέναντί του ένα απρόβλεπτο εκλογικό σώμα με εγγενείς αδυναμίες και πάθη) ή χριστιανός; (= έχει απέναντί του ένα κατά βάση συνεπές εκλογικό σώμα, που επιβραβεύει την ηθική στάση ακόμα και με άμεση εκλογική ευτυχία). Και πέρα από ωραία κείμενα και θεωρίες: στην πράξη, στην Ελλάδα του 2011, στη Βιρμανία του 2011, ο κόσμος έχει συνολικά υγιές κριτήριο ή είναι ανώριμος, φοβισμένος, σκάρτος; Συγκεκριμένες απαντήσεις, όχι θεωρίες και φιλοσοφίες!
Η γνώμη μου είναι πως ναι. Σε δύο χώρες, Βιρμανία και Ελλάδα, ο συγκεκριμένος κόσμος ΔΙΨΑ για τιμιότητα και ηθική ακεραιότητα. Με τα στραβά του, τις ιδιοτέλειες και τις μικρότητές του, όμως στο φινάλε ο κόσμος έχει υγιές κριτήριο. Και είναι έτοιμος να παίξει το ρόλο ενός μικρού θεού, που θα επιβραβεύσει τους δίκαιους πιστούς, ακόμα και με άμεση εκλογική ευτυχία. Αρκεί, φυσικά, να εμφανιστούν αυτοί οι πιστοί γιατί, στην Ελλάδα τουλάχιστον, δεν τους είδαμε ως τώρα...
Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα περισσότερο: η εμπιστοσύνη στον κόσμο, αν το καλοσκεφτείτε, είναι και το βασικότερο στοιχείο της δημοκρατίας! Η πίστη πως ο κόσμος θα επιβραβεύσει τελικά τις έντιμες πολιτικές στάσεις. Θα δυσαρεστηθούν βέβαια οι άμεσα θιγόμενοι και οι εκλογικοί πελάτες, όμως θα γοητευτούν ακόμα και πολιτικοί αντίπαλοι. Το καθήκον του κόσμου είναι ακριβώς αυτή η επιβράβευση. Το καθήκον των πολιτικών είναι να παρουσιάζουν ακριβώς τέτοιες ανιδιοτελείς πολιτικές πράξεις. Από αυτήν την άποψη, το αντίθετο της δημοκρατίας δεν είναι μόνο ο αυταρχισμός. Είναι και ο λαϊκισμός, το μέτρημα των κουκιών, η απόκρυψη της αλήθειας, οι κομματικοί τακτικισμοί, η εξυπηρέτηση συμφερόντων κ.α. Είναι οποιαδήποτε πολιτική πράξη που βρωμάει από πεποίθηση ανωτερότητας – ότι ο πολιτικός αποτελεί κάτι σπουδαιότερο, ανώτερο από τον απλό κόσμο, ο οποίος χρειάζεται καθοδήγηση, χειραγώγηση, μετριασμό αλήθειας.
Ας αναφέρω μόνο ένα μικρό παράδειγμα για να δείξω ότι όλα τελικά ανάγονται στην εμπιστοσύνη. Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες προσπαθούν να ξεδιαλύνουν το μυστήριο: γιατί ο πρωθυπουργός διατηρεί στην κυβέρνησή του πολιτικούς αστέρες όπως ο Χρήστος Παπουτσής κι ο Χάρης Καστανίδης; (μη χαίρεστε, οι νεοδημοκράτες: γιατί ο Καραμανλής διατηρούσε στην κυβέρνησή του πολιτικούς γίγαντες όπως ο Άρης Σπηλιωτόπουλος κι η Φάνη Πάλλη–Πετραλιά;). Δεν ξέρει τι αξίζουν οι προαναφερθέντες, δε γνωρίζει τις ικανότητές τους; (τις ποιες;). Απάντηση: σίγουρα το γνωρίζει, όμως όλοι αυτοί έχουν προσφέρει πολλά στο κόμμα. Έχουν πλέον την προσωπική τους εκλογική πελατεία, η οποία θα δυσαρεστηθεί αν δεν υπουργοποιηθούν οι πατρώνες της. Και δεν το ρισκάρουμε να τη δυσαρεστήσουμε όταν οι δημοσκοπήσεις παύουν να χαμογελούν.
Όχι, να το ρισκάρετε. Ο κόσμος δεν είναι χαζός. Ο κόσμος καταλαβαίνει και ξέρει να εκτιμά μια έντιμη πολιτική πράξη. Μην τον υποτιμάτε τον κόσμο και μη θεωρείτε ότι είστε κάτι ανώτερο και σπουδαιότερο από αυτόν – δεν είστε. Στη βάση της πολιτικής δειλίας υπάρχει η υποτίμηση του κόσμου. Στη βάση της πολιτικής εντιμότητας υπάρχει η εμπιστοσύνη στον κόσμο. Είμαστε αναγκασμένοι να προχωρήσουμε με δημοκρατία, να τη φτιάξουμε από την αρχή γιατί αυτό που είχαμε ως τώρα δεν ήταν δημοκρατία, είχε μεν κοινοβουλευτισμό και πολυκομματισμό, απουσίαζε όμως το βασικότερό της στοιχείο: η εμπιστοσύνη. Τον έχετε κοροϊδέψει πολύ τον κόσμο - ακόμα χειρότερα, τον έχετε υποτιμήσει. Ποιος σας είπε ότι το έργο σας θα είναι εύκολο; Ο πραγματικός δημοκράτης είναι κι ένα είδος πιστού, ένας χριστιανός που προσβλέπει στην κρίση των ψυχών. Η δημοκρατία είναι ένα είδος θρησκείας που απαιτεί έμπρακτη συμμόρφωση με τον Νόμο, με το Ντάρμα, με τις επιταγές του Θείου Λόγου, κάτι τέτοιο. Αξίζει όμως, γιατί μπορεί να επιβραβεύσει την εντιμότητα και την ακεραιότητα, να έχει ενισχυτικό πραγματικότητας.
Κάθε φορά που ένας πολιτικός με τις πράξεις του βεβαιώνει μια ανιμιστική πραγματικότητα, γεμάτη από θεούς που χρειάζονται εξευμενισμό, εκφοβισμό, τυφλή λατρεία, αφιερωματικές θυσίες, τότε εκπίπτει της δημοκρατίας. Κάθε φορά που ένας πολιτικός με τις πράξεις του βεβαιώνει μια ενισχυμένη πραγματικότητα, τότε μόνο μπορεί να παινεύεται ότι είναι δημοκράτης.
Το προσωπικό μου λεξικό στο λήμμα Πραγματικότητα έχει τον εξής ορισμό: Πραγματικότητα = Το τμήμα αυτό της ύπαρξης στο οποίο υπάρχει διάσταση ανάμεσα στην ηθικότητα μιας πράξης και στην επιβράβευσή της. Δηλαδή, η πραγματικότητα είναι έτσι κατασκευασμένη ώστε να μην επιβραβεύει αναγκαστικά την ειλικρίνεια, την τιμιότητα, την ανιδιοτέλεια κ.λπ. με ισόποση ευτυχία. Άλλοτε το κάνει, άλλοτε δεν το κάνει, άλλοτε ανοίγει τέτοιο spread ανάμεσα στην ηθικότητα και την ευτυχία, μεγαλύτερο κι απ’ αυτό των ελληνικών ομολόγων.
Τι δεν είναι πραγματικό, από αυτήν την άποψη; Ας πούμε, οι ταινίες που παράγει με το κιλό το Χόλιγουντ. Διότι πριν ακόμα παρακολουθήσουμε μια τέτοια ταινία, ξέρουμε ότι θα δράσει εντός της ένα κινηματογραφικό κάρμα – ότι ο καλός θα κερδίσει τελικά, ο κακός θα τιμωρηθεί, οι επηρμένοι θα ταπεινωθούν κι οι ταπεινοί θα εξυψωθούν. Γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι θα υπάρξει happy end, απλώς περιμένουμε να δούμε τον τρόπο που θα υλοποιηθεί. Παραείναι καλό για να ‘ναι πραγματικό.
Επίσης, ούτε ο Ιζνογκούντ είναι πραγματικός. Ξέρουμε εκ των προτέρων ότι δε θα γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη, ότι θα έρθουν έτσι τα πράγματα ώστε όσο και να σκυλιάσει, η κακία, η μοχθηρότητα, η ποταπότητά του στο τέλος θα νικηθούν. Αλήθεια, για ρωτήστε τον μεγάλο βεζίρη τι γνώμη έχει για την περίφημη φράση του Κοέλιο, «όταν επιθυμείς κάτι πάρα πολύ, τότε όλο το σύμπαν συνωμοτεί για να σε βοηθήσει»; Με βάση την εμπειρία του, το επιβεβαιώνει;
Κοιτάζω το ημερολόγιό μου και βλέπω ότι πριν πολλά χρόνια είχα γράψει τη φράση: «Τρεις είναι οι μεγάλες εφευρέσεις της Δύσης, στις οποίες δεν μπορεί ν’ αντισταθεί ο τρίτος κόσμος: η τηλεόραση, το ποδόσφαιρο κι ο χριστιανισμός». Σήμερα δεν θα το έγραφα αυτό, πιστεύω πλέον ότι δεν είναι θέμα Δύσης και χριστιανισμού αλλά, γενικότερα, θέμα μονοθεϊσμού. Οι τοπικές λατρείες και οι αρχαίοι ανιμισμοί δεν μπορούν να αντισταθούνε, σε επίπεδο κοινωνίας, όταν έρχονται σε επαφή με μια από τις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες.
Πέρα εκεί, στις άκρες του βιρμανικού βορρά, υπάρχει η επαρχία των Κατσίν, γνωστοί και ως Τζίνγκπο, Σίνγκπο, Ραουάνγκ, Λατσίν... Παιδιά των Ιμαλαΐων, ζούνε επί αιώνες στα χαμηλότερα υψόμετρα αυτής της τιτάνιας οροσειράς (σε κάτι λόφους 4.000 και 5.000 μέτρων), χωρίς γραπτή γλώσσα μέχρι πρόσφατα, φτωχοί, ανιμιστές από αρχαιοτάτων χρόνων, πολλαπλά αδικημένοι από την κεντρική βιρμανική χούντα. Η παράδοσή τους κάτι έχει να πει για όλα αυτά:
Μια μέρα πριν πολλά χρόνια, ο Μεγάλος Αρχηγός κάλεσε όλες τις φυλές της Γης, για να τους δώσει γραπτές γλώσσες. Οι Βιρμανοί κι οι Κινέζοι πήραν τις δικές τους γραμμένες σε μπανανόφυλλα, οι Κατσίν σε χοιροτόμαρα. Κατά τη μακρά πορεία επιστροφής όμως, οι Κατσίν πείνασαν κι αναγκάστηκαν να βράσουν τα χοιροτόμαρα να τα φάνε. Έτσι απέμειναν χωρίς γραπτή γλώσσα.
Μια άλλη μέρα, ο Μεγάλος Αρχηγός ξανακάλεσε τις φυλές για καινούργιο μίτινγκ. Οι Βιρμανοί κι οι Κινέζοι, που προφανώς είχαν πρόσβαση σε καλά πληροφορημένες πηγές, εφοδιάστηκαν με μεγάλα καλάθια και πήγαν, ενώ οι απλοϊκοί Κατσίν ήρθαν χωρίς τίποτα. Δυστυχώς όμως, ο Μεγάλος Αρχηγός μοίρασε επίγεια αγαθά και οι άτυχοι Κατσίν πήραν μόνο όσα χωρούσε η χούφτα τους γι’ αυτό κι απέμειναν φτωχοί – σε αντίθεση με τους Βιρμανούς και τους Κινέζους.
Καινούργιο μίτινγκ όμως οργάνωσε ο Μεγάλος Αρχηγός. Οι Κατσίν αυτή τη φορά είπαν να μην την ξαναπατήσουν, οπότε πήραν τα μεγαλύτερά τους καλάθια και πήγαν. Τώρα όμως ο Μεγάλος Αρχηγός μοίρασε θεούς... Οι Βιρμανοί κι οι Κινέζοι έλαβαν μόνο έναν θεό, δε χωρούσε άλλος στις χούφτες τους, οι Κατσίν όμως γέμισαν τα καλάθια τους. Ποιος μπορεί να τους κατηγορήσει που κουράστηκαν κατά την πορεία του γυρισμού και σε κάθε δέντρο, σε κάθε ρέμα, σε κάθε βουνό άφηναν κι από έναν θεό; Από τότε όλη η φύση, για τους Κατσίν, είναι γεμάτη θεούς, στους οποίους κάνουν τακτικά προσφορές με λουλούδια και φαγητά να τους εξευμενίσουν.
Όλα αυτά ίσχυαν πριν από πολλά πολλά χρόνια. Σήμερα όμως, μετά από τη δράση αμέτρητων αμερικανών ιεραποστόλων, μετά από την αγγλική αποικιοκρατία που έβαλε την περιοχή των Κατσίν στο ίδιο τσουβάλι με τους (εθνοτικά) Βιρμανούς, κι ονόμασε αυτό το τσουβάλι «Βιρμανία», τα πράγματα έχουν αλλάξει (πλην της φτώχειας, αυτή συνεχίζει να παραμένει). Οι μισοί Κατσίν πλέον έγιναν χριστιανοί (ή, έστω, πάντρεψαν τον χριστιανισμό με τον αρχαίο ανιμισμό), ενώ υπάρχει κι ένα σημαντικό ποσοστό βουδιστών. Οι μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες επικράτησαν, σαν σαρωτικός Ολυμπιακός στο ελληνικό πρωτάθλημα.
Οπότε, το ερώτημα που τίθεται εδώ: τι είναι αυτό που έχουν οι μονοθεϊστικές θρησκείες και επικρατούν, σε κοινωνικό επίπεδο, έναντι των άλλων θρησκειών και τοπικών λατρειών; Ποιο είναι αυτό το ιδιαίτερο στοιχείο που μόνο ο χριστιανισμός, ο βουδισμός και το Ισλάμ έχουν να προσφέρουν; Απάντηση (κατά τη γνώμη μου): έχουν ενισχυτικό πραγματικότητας. Δηλαδή, έναν μηχανισμό στη θεολογία τους, ο οποίος προβλέπει ανταμοιβή στην ηθικότητα, γεφυρώνει τη θεμελιώδη διάσταση της πραγματικότητας. Ο βουδισμός έχει το κάρμα, ο χριστιανισμός τη μετά θάνατον ζωή και την αθανασία της ψυχής, αναλόγως και το Ισλάμ. Και οι τρεις πάντως μπορούνε να υποσχεθούνε στους πιστούς τους: «τα βάσανα κι ο πόνος σου δε θα πάνε χαμένα, θα έρθει η στιγμή που θα ανταμοιφθείς για την ακέραια στάση που κράτησες». Και η πραγματικότητα που περιλαμβάνει Υπέρτατο Λογιστή, ο οποίος κρατά λογαριασμό για κάθε κακοπάθεια κι αδικία, είναι ενισχυμένη σε σχέση με την πραγματικότητα που προβλέπει μόνο απρόβλεπτους θεούς, ο καθένας με τις αδυναμίες και τα καπρίτσια του. Αυτό όμως το κείμενο δεν είναι για τις θρησκείες. Είναι συνέχεια ενός προβληματισμού κι έχει τελικό σημείο αναφοράς τη σύγχρονη ελληνική πολιτική.
Ανέφερα στην προηγούμενη ανάρτηση για τα «κοινωνικά μνημόνια» (τα παιχνίδια παίζονται σύμφωνα με τους κανόνες τους, δεν κατασκευάζουμε φράχτες για να διαφυλάξουμε την πολύτιμη μοναδικότητά μας κ.λπ.), ότι εφαρμόζονται από πάνω προς τα κάτω και δια του παραδείγματος. Όχι με μανιφέστα, λόγους και προγραμματικές θέσεις, αλλά με το μη–λεκτικό μέρος της παρουσίας ενός πολιτικού. Όλα αυτά καλά, όμως παραμένει ένα κενό. Το σύστημα που δημιουργείται έτσι, λειτουργεί άραγε; Η ηθική ακεραιότητα ενός πολιτικού, από την άποψη της έμπρακτης εφαρμογής του «κοινωνικού μνημονίου», δημιουργεί ενισχυμένη πραγματικότητα ή όχι; Ο πολιτικός θα νιώθει ανιμιστής (= έχει απέναντί του ένα απρόβλεπτο εκλογικό σώμα με εγγενείς αδυναμίες και πάθη) ή χριστιανός; (= έχει απέναντί του ένα κατά βάση συνεπές εκλογικό σώμα, που επιβραβεύει την ηθική στάση ακόμα και με άμεση εκλογική ευτυχία). Και πέρα από ωραία κείμενα και θεωρίες: στην πράξη, στην Ελλάδα του 2011, στη Βιρμανία του 2011, ο κόσμος έχει συνολικά υγιές κριτήριο ή είναι ανώριμος, φοβισμένος, σκάρτος; Συγκεκριμένες απαντήσεις, όχι θεωρίες και φιλοσοφίες!
Η γνώμη μου είναι πως ναι. Σε δύο χώρες, Βιρμανία και Ελλάδα, ο συγκεκριμένος κόσμος ΔΙΨΑ για τιμιότητα και ηθική ακεραιότητα. Με τα στραβά του, τις ιδιοτέλειες και τις μικρότητές του, όμως στο φινάλε ο κόσμος έχει υγιές κριτήριο. Και είναι έτοιμος να παίξει το ρόλο ενός μικρού θεού, που θα επιβραβεύσει τους δίκαιους πιστούς, ακόμα και με άμεση εκλογική ευτυχία. Αρκεί, φυσικά, να εμφανιστούν αυτοί οι πιστοί γιατί, στην Ελλάδα τουλάχιστον, δεν τους είδαμε ως τώρα...
Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα περισσότερο: η εμπιστοσύνη στον κόσμο, αν το καλοσκεφτείτε, είναι και το βασικότερο στοιχείο της δημοκρατίας! Η πίστη πως ο κόσμος θα επιβραβεύσει τελικά τις έντιμες πολιτικές στάσεις. Θα δυσαρεστηθούν βέβαια οι άμεσα θιγόμενοι και οι εκλογικοί πελάτες, όμως θα γοητευτούν ακόμα και πολιτικοί αντίπαλοι. Το καθήκον του κόσμου είναι ακριβώς αυτή η επιβράβευση. Το καθήκον των πολιτικών είναι να παρουσιάζουν ακριβώς τέτοιες ανιδιοτελείς πολιτικές πράξεις. Από αυτήν την άποψη, το αντίθετο της δημοκρατίας δεν είναι μόνο ο αυταρχισμός. Είναι και ο λαϊκισμός, το μέτρημα των κουκιών, η απόκρυψη της αλήθειας, οι κομματικοί τακτικισμοί, η εξυπηρέτηση συμφερόντων κ.α. Είναι οποιαδήποτε πολιτική πράξη που βρωμάει από πεποίθηση ανωτερότητας – ότι ο πολιτικός αποτελεί κάτι σπουδαιότερο, ανώτερο από τον απλό κόσμο, ο οποίος χρειάζεται καθοδήγηση, χειραγώγηση, μετριασμό αλήθειας.
Ας αναφέρω μόνο ένα μικρό παράδειγμα για να δείξω ότι όλα τελικά ανάγονται στην εμπιστοσύνη. Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες προσπαθούν να ξεδιαλύνουν το μυστήριο: γιατί ο πρωθυπουργός διατηρεί στην κυβέρνησή του πολιτικούς αστέρες όπως ο Χρήστος Παπουτσής κι ο Χάρης Καστανίδης; (μη χαίρεστε, οι νεοδημοκράτες: γιατί ο Καραμανλής διατηρούσε στην κυβέρνησή του πολιτικούς γίγαντες όπως ο Άρης Σπηλιωτόπουλος κι η Φάνη Πάλλη–Πετραλιά;). Δεν ξέρει τι αξίζουν οι προαναφερθέντες, δε γνωρίζει τις ικανότητές τους; (τις ποιες;). Απάντηση: σίγουρα το γνωρίζει, όμως όλοι αυτοί έχουν προσφέρει πολλά στο κόμμα. Έχουν πλέον την προσωπική τους εκλογική πελατεία, η οποία θα δυσαρεστηθεί αν δεν υπουργοποιηθούν οι πατρώνες της. Και δεν το ρισκάρουμε να τη δυσαρεστήσουμε όταν οι δημοσκοπήσεις παύουν να χαμογελούν.
Όχι, να το ρισκάρετε. Ο κόσμος δεν είναι χαζός. Ο κόσμος καταλαβαίνει και ξέρει να εκτιμά μια έντιμη πολιτική πράξη. Μην τον υποτιμάτε τον κόσμο και μη θεωρείτε ότι είστε κάτι ανώτερο και σπουδαιότερο από αυτόν – δεν είστε. Στη βάση της πολιτικής δειλίας υπάρχει η υποτίμηση του κόσμου. Στη βάση της πολιτικής εντιμότητας υπάρχει η εμπιστοσύνη στον κόσμο. Είμαστε αναγκασμένοι να προχωρήσουμε με δημοκρατία, να τη φτιάξουμε από την αρχή γιατί αυτό που είχαμε ως τώρα δεν ήταν δημοκρατία, είχε μεν κοινοβουλευτισμό και πολυκομματισμό, απουσίαζε όμως το βασικότερό της στοιχείο: η εμπιστοσύνη. Τον έχετε κοροϊδέψει πολύ τον κόσμο - ακόμα χειρότερα, τον έχετε υποτιμήσει. Ποιος σας είπε ότι το έργο σας θα είναι εύκολο; Ο πραγματικός δημοκράτης είναι κι ένα είδος πιστού, ένας χριστιανός που προσβλέπει στην κρίση των ψυχών. Η δημοκρατία είναι ένα είδος θρησκείας που απαιτεί έμπρακτη συμμόρφωση με τον Νόμο, με το Ντάρμα, με τις επιταγές του Θείου Λόγου, κάτι τέτοιο. Αξίζει όμως, γιατί μπορεί να επιβραβεύσει την εντιμότητα και την ακεραιότητα, να έχει ενισχυτικό πραγματικότητας.
Κάθε φορά που ένας πολιτικός με τις πράξεις του βεβαιώνει μια ανιμιστική πραγματικότητα, γεμάτη από θεούς που χρειάζονται εξευμενισμό, εκφοβισμό, τυφλή λατρεία, αφιερωματικές θυσίες, τότε εκπίπτει της δημοκρατίας. Κάθε φορά που ένας πολιτικός με τις πράξεις του βεβαιώνει μια ενισχυμένη πραγματικότητα, τότε μόνο μπορεί να παινεύεται ότι είναι δημοκράτης.
Φοβερό κείμενο, Ηλία. Έχω μερικές ενστάσεις, αλλά... τι να πω, φοβερό κείμενο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑς δούμε όμως και τις ενστάσεις μου:
- Επικράτηση Χριστιανισμού/Μονοθεϊσμού.
Η εξήγηση που δίνεις είναι πολύ γοητευτική. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά μού φαίνεται και σωστή (δεν την είχα σκεφτεί ποτέ).
Παρόλα αυτά, υπάρχει και ένα άλλο απλούστερο πλεονέκτημα των μονοθεϊστικών θρησκειών: είναι σχετικά εύκολα προσβάσιμες στους χαζούς. Τα πράγματα είναι απλά, υπάρχει σχετικά καλώς ορισμένο "σωστό" και "λάθος", και το μόνο που έχει να κάνει κανείς είναι να ακολουθήσει το "σωστό". Δε χρειάζεται σκέψη, δε χρειάζεται δημιουργικότητα, δε χρειάζεται τίποτα ιδιαίτερο. Απλώς αποδοχή.
Αν τώρα συγκρίνουμε αυτήν την κατάσταση με, πχ, τον ολύμπιο πολυθεϊσμό, καταλαβαίνει κανείς ότι οι πολλοί θεοί μετατρέπουν το ασπρόμαυρο σε shades of gray. Ο κάθε θεός έχει τη δική του προσωπικότητα και έτσι οι πιστοί είναι θεωρητικά αναγκασμένοι να συγκρίνουν, να σκεφτούν δημιουργικά και να πάρουν τις αποφάσεις τους. Δύσκολα πράγματα.
Και ένα δεύτερο πολύ απλό πλεονέκτημα του μονοθεϊσμού: καθώς το "σωστό" είναι καλώς ορισμένο, μπορεί να επιβληθεί πολύ εύκολα με τη βία και να δημιουργήσει πιο συνεκτικές κοινωνίες (δε νομίζω να διαφωνεί κανείς ότι η βία είναι προαπαιτούμενο της συνεκτικής κοινωνίας).
Έτσι λοιπόν, για εμένα ο μονοθεϊσμός είχε δύο πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα και τώρα έχει τρία. Αλλά συνεχίζω να πιστεύω ότι το καταλυτικό του πλεονέκτημα ήταν και είναι η απλότητά του (απλός σαν τη βία).
έρχομαι και στα υπόλοιπα...
""Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα περισσότερο: η εμπιστοσύνη στον κόσμο, αν το καλοσκεφτείτε, είναι και το βασικότερο στοιχείο της δημοκρατίας!""
ΑπάντησηΔιαγραφήΔε νομίζω ότι είναι το βασικότερο στοιχείο, αλλά συμφωνώ ότι η εμπιστοσύνη είναι πολύ σημαντική στην αντιπροσωπευόμενη δημοκρατία. Φαντάζομαι πως αυτήν τη δημοκρατία εννοείς και εσύ, αλλά ήθελα να το τονίσω. Στην άμεση δημοκρατία, η εμπιστοσύνη δεν είναι το ίδιο χρήσιμη.
""Όχι, να το ρισκάρετε. Ο κόσμος δεν είναι χαζός.""
Εύχομαι να έχεις δίκιο. Το πιστεύω; Όχι. Αλλά πάντως το εύχομαι.
Έρχεται και σχόλιο #3.
Διόρθωση, αν μου επιτρέπεις: Οι μονοθεϊστικές θρησκείες είναι ο ιουδαϊσμός, ο χριστιανισμός και το ισλάμ
ΑπάντησηΔιαγραφή""Κάθε φορά που ένας πολιτικός με τις πράξεις του βεβαιώνει μια ανιμιστική πραγματικότητα, γεμάτη από θεούς που χρειάζονται εξευμενισμό, εκφοβισμό, τυφλή λατρεία, αφιερωματικές θυσίες, τότε εκπίπτει της δημοκρατίας. Κάθε φορά που ένας πολιτικός με τις πράξεις του βεβαιώνει μια ενισχυμένη πραγματικότητα, τότε μόνο μπορεί να παινεύεται ότι είναι δημοκράτης.""
ΑπάντησηΔιαγραφήΚατά τη γνώμη μου, αυτό εδώ είναι το πιο δύσκολο σημείο τού κειμένου. Μετά από μια εντυπωσιακή (με την καλή έννοια) παρουσίαση σκέψεων, καταλήγεις σε έναν άμεσο παραλληλισμό μονοθεϊσμού και δημοκρατίας.
Όμως, διατύπωσα ήδη (έστω εμμέσως) κάποιες ενστάσεις μου για το ποιόν τού μονοθεϊσμού. Μπορεί ο μονοθεϊσμός να παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα για την οργάνωση μιας συνεκτικής κοινωνίας, αλλά έχει σαν βάση του το άσπρο-μαύρο (ένας είναι ο θεός, ένα είναι το "σωστό"). Αντίθετα, θα έλεγα ότι η δημοκρατία θεωρητικά στηρίζεται στην "αρχή τής επιλογής", έστω κι αν μετά το τέλος τής ψηφοφορίας οι επιλογές παύουν να υπάρχουν και υπάρχει μόνο ο Νόμος.
Εσύ λοιπόν πράγματι παρουσίασες επιτυχημένα την ομοιότητα μεταξύ μονοθεϊσμού και δημοκρατίας, αλλά υπάρχει και τεράστια διαφορά. Έτσι, αυτήν τη στιγμή δεν ξέρω αν μπορώ να δεχτώ τον παραλληλισμό σου. Πρέπει να το σκεφτώ περισσότερο.
Όλες οι ενστάσεις μου πάντως δεν αναιρούν αυτό που έγραψα στην πολύ αρχή τού πρώτου μου σχολίου.
done for the time being
@Ανώνυμε
ΑπάντησηΔιαγραφήΝαι, εντάξει, και για τον βουδισμό τυπικά δεν είναι αναγκαία η ύπαρξη θεού, όμως στην πράξη είναι κανονικότατη θρησκεία. Δεν συμπεριέλαβα τον ιουδαϊσμό γιατί, νομίζω, δεν υπήρξε ποτέ ιμπεριαλιστικός και προσηλυτιστικός - ή, τέλος πάντων, καμία σχέση με χριστιανισμό, βουδισμό, ισλάμ.
Αντί για "μονοθεϊστική θρησκεία", ο σωστότερος όρος είναι: "θρησκεία με θεολογικό μηχανισμό θεοδικίας", κάπως έτσι το 'χα διατυπώσει αρχικά, όμως το άλλαξα γιατί οι προτάσεις έβγαιναν τεράστιες. Αυτές με ενδιέφεραν όταν έγραφα το κείμενο και η επικράτησή τους έναντι των θρησκειών ανιμιστικής θεώρησης του κόσμου, λατρείας των προγόνων κ.λπ.
Σόρι, τα κείμενα χρειάζονται μάλλον ξαναγράψιμο, τα έγραψα όλα πυρετωδώς για να μην σκάσει το κεφάλι μου!
Thrass, θέλω να 'χω βασική εμπιστοσύνη στον κόσμο της Ελλάδας, αυτόν που έχω γνωρίσει στα περίπου 40 χρόνια τυραννίας μου στη χώρα της μεταχρονολογημένης επιταγής.
ΑπάντησηΔιαγραφήΒασική εμπιστοσύνη, με την άποψη ότι τελικά θα επιβραβεύσει μια έντιμη πολιτική κίνηση, νομίζω ακριβώς ότι ΔΙΨΑΕΙ για πολιτικό ήθος.
Οπότε, ο πολιτικός από τη μεριά του θα βρει απέναντί του έναν δίκαιο θεό, που θα επιβραβεύσει την ακεραιότητα, θα βρει "μηχανισμό θεοδικίας" όπως λέω και στον φίλο πιο πάνω, όχι έναν αχάριστο και απρόβλεπτο θεό.
Είναι ένας παλιός προβληματισμός που έχω, σχετικά έγραφα σ' ένα παλιότερο κείμενο, την Αρχαία Εξίσωση.
Όσο για τα υπόλοιπα που γράφεις, μιλάς με χριστιανό, ε; Τι περιμένεις να σου απαντήσω!
Σόρι πάντως αν δεν γίνομαι κατανοητός, μάλλον θα 'ναι δικό μου το φταίξιμο, έχω καταπιεί τσουνάμι αυτές τις μέρες και εκρήγνυμαι σαν ισλανδικό ηφαίστειο. Θα συνέλθω, πού θα πάει;
ΑπάντησηΔιαγραφήΩραιο κειμενο Ηλια, ωραια και τα σχολια του Thrass.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι η δικη μου γνωμη ειναι οτι ο κοσμος ΔΙΨΑΕΙ για αυτο που λεμε ανώτερη ηθικη και θελει το καλο παραδειγμα, άλλωστε ο,τι και να λέει καποιος οι πράξεις του μετράνε περισσοτερο.
Σχετικα με το αν ο ΓΑΠ (ή άλλοι πριν απο αυτον) διατηρεί σε υπουργικες θεσεις μερικα αρχιλαμογια, μπορει να μην οφειλεται τοσο στα "κουκιά" που φέρνει καθένα τους, αλλά (υποψιάζομαι και) σε κάποιου είδους ομερτά. Είναι σφιχταγκαλιασμένοι μεταξύ τους, γνωρίζουν τ' άπλυτα ο ένας του αλλουνού, σκοτεινές και δυσώδεις δεσμοί τους συνδέουν, γύρευε ποιοι και πόσοι και τι είδους ακριβώς. Αυτό νομίζω και υπάρχουν ενδείξεις που το νομίζω. Δεν μπορούσε π.χ. να χώσει τον ωραίο Ακι στην ψειρού και να τον αναγκάσει να επιστρέψει τα κλοπιμαία; Γιατί σφυρίζει αδιάφορα και δεν το κάνει;
Ζήσαμε και την (φοβερή!!) περίπτωση Ψωμιάδη αυτές τις μέρες, που θέλουν όλοι να μας πείσουν ότι "διωκεται για πολιτικούς λόγους" διατυμπανίζοντας μισές "αληθειες" στα καναλια (ναι, ακουσα τιβι, ήμαρτον!) και η κυρια δημ/φος να κανει την παπια και να μη ρωτάει αυτά που διαβασα την αλλη μερα στο ίντενετ. Θες λινκιον με την αληθινη ιστορια; Νάτο!
Μη σε ζαλίζω όμως...
Σχετικα με θρησκειες δεν εχω να παρατηρησω τιποτα, μια δεν ενδιαφερθηκα (σχεδον) ποτε για το θεμα αυτο. Βάζω ενα "σχεδον" επειδη καποτε πηγα να εξομολογηθω να δω τι ειναι τεσπα αυτο το φρούτο που εξεθείαζε η καθηγητρια θρησκευτικων και που θα έβαζε καλο βαθμο στις μαθητριες που θα το.. κατάπιναν! :)
Να είσαι καλά, σμουτς+αγκαλιτσες! σε ολους εκειπερα
Εκκρεμεί κι άλλη δίωξή του, όχι λιγότερο σοβαρή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτόν τον τύπο τον είχα παρακολουθήσει στενά το 2002, ήμουν Θεσσαλονίκη τότε. Είχε στάνταρ σύστημα: τριγυρνούσε σε γάμους, γιορτές, εκδηλώσεις, κηδείες, οτιδήποτε, ερχόταν σ' επαφή με αμέτρητο κόσμο κι έταζε διευκολύνσεις. Τον γνώριζες, μέσα σε 10 λεπτά είχατε γίνει "Παναγιώτη μου - Ροδιά μου", κι αν συναντήσεις κάποιο πρόβλημα με το ΙΚΑ, την Επιθεώρηση Εργασίας, την Πολεοδομία, την Εφορία κ.λπ. κάνε μου ένα τηλέφωνο και θα σε βοηθήσω. Αυτό σήμαινε πολιτική για τον Ψωμιάδη - συν όλα τα διαφημιστικά του εαυτού του που έκανε στα ΜΜΕ, είχε συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να τραβάς την προσοχή, θετικά ή αρνητικά, πάντως να την τραβάς.
Τέλος πάντων, καλά να 'ναι, ο άνθρωπος, να φάει τον καιρό του και τα λεφτά του στα δικαστήρια, του αξίζει για όλα όσα έπραξε.
Ασε, βγηκε κι άλλο βίντεο με το συνάδελφο Καρατζαφύρερ που τον υποστηρίζει.. παπαπα.. κι αλλο ενα με τον Ανθιμο που λέει τι καλός άνθρωψ που ειναι.. Δεν ειναι να τα βλεπω αυτα, αηδιαζω και ψυχοπλακωνομαι.. Φρικη φρικη φρικη φριχτη φρικη!
ΑπάντησηΔιαγραφή(εδω που τα λέμε όλα αυτα βρισκονται στην κοψη του ξυραφιού, εκει που συναντιεται το γελιο με το κλαμα)
Βρε Ηλία μου, δε μπορώ να το χωνεψω ότι ειναι τοσο βλακας ο κοσμος εδωπέρα.. Προχτες μαζεύτηκαν οι παν/μιακοι και μιλησαν λες κι ανακαλυψαν τον.. τροχό! Ο κ. Μπεης (κυκλοφορει βιντεακιον) είπε κάτι για παραβίαση του Συντάγματος και χειροκροτούσε το ακροατήριο.. λες και τόσους μηνες κοιμοντουσαν και ξυπνησαν ξαφνικα.. ή μηπως δεν εχουν ξυπνησει και τα βλεπουν στον ύπνο τους;
(μπορει ομως να ειναι ολοι ξυπνητοι και να ειμαι η ίδια που κοιμαμαι, ποιος ξερει;)
Για κοινωνικες σχεσεις (της πλακας σχεσεις, δλδ) ο Μητσοτ (μισο το γραφω, ε) ήτανε άσσος.. η μιση Κρητη είναι βαφτιστήρια του!
(ευτυχως που δε με λενε Ροδια, αλλιως θα σου θυμωνα!!!)
Κάποια σχόλια γρήγορα: (1) Ο διαχωρισμός σε μονοθεΙστικές και πολυθειστικές θρησκείες είναι αυθαίρετος. Ειδικά ο Χριστιανισμός με τους χιλιάδες Άγιους, Όσιους, Αγγέλους κτλ έχει το ποιο πλούσιο πολυθεϊστικό σύνολο. Υπάρχει ο Άγιος της Θάλασσας ο Άγιος προστάτης των αστυνομικών, η Αγία προστάτης της μητρότητας (Παναγία) κτλ. Επίσης σε όλες τις "πολυθεϊστικές" θρησκείες υπάρχει ο υπερ-θεός, αρχηγός κτλ. (Πηγή: περί Θεού αυταπάτη, Ντόκινς). (2) "Το ενισχυτικό πραγματικότητας" δεν είναι εφεύρεση του μονοθεϊσμού αλλά ενγενείς λογική αυταπάτη της ανθρωπότητας (πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/Just-world_phenomenon)
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλέξανδρε, στο συγκεκριμένο κείμενο αντικατέστησε το "μονοθεϊστικές θρησκείες" με το "θρησκείες που διαθέτουν θεολογικό μηχανισμό θεοδικίας" - δηλ, αυτές που μπορούν να υποσχεθούν στους πιστούς τους: ο κόπος και τα βάσανά σου δε θα πάνε χαμένα, θα έρθει η στιγμή που θα πάρεις την ανταμοιβή σου. Συνηθίζουν να επικρατούν (σε κοινωνικό επίπεδο) όταν έρχονται σε επαφή με άλλου είδους θρησκείες (λατρεία των προγόνων, ανιμισμός κ.λπ.). Και κάπως έτσι, μεταφορικά μιλώντας, απαιτώ να αντιμετωπίζει τον ρόλο του ένας πολιτικός, σαν να έχει απέναντί του έναν "μηχανισμό πολιτικής θεοδικίας", γιατί αυτό δεν είναι κείμενο για τις θρησκείες, είναι κείμενο για τους πολιτικούς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαιδιά και Ροδιά, θα ήθελα να τα συζητούσαμε κι άλλο, όμως αυτές τις μέρες δεν έχω ούτε χρόνο ούτε καθαρό μυαλό, αφήνω απλώς ένα σχόλιο στα γρήγορα, σαν βιαστικός χαιρετισμός.
Όλα θα πάνε καλά.
Ηλία μου, δεν νομίζω ότι οι θρησκείες που αναφέρεις επικράτησαν για τον λόγο που λες. Νομίζω ότι επικράτησαν απλώ ςκαι μόνο επειδή άσκησαν πολιτική προσηλυτισμού. Εμμέσως το λες και μόνος σου:
ΑπάντησηΔιαγραφή"Δεν συμπεριέλαβα τον ιουδαϊσμό γιατί, νομίζω, δεν υπήρξε ποτέ ιμπεριαλιστικός και προσηλυτιστικός - ή, τέλος πάντων, καμία σχέση με χριστιανισμό, βουδισμό, ισλάμ."
Νομίζω ότι το μόνο ελκυστικό στοιχείο των θρησκειών που διαδίδονται και επικρατούν είναι ότι εντασσόμενος σε αυτές, εντάσσεσαι σε μια πολυπληθή και ισχυρή κοινωνική ομάδα (ενώ μη εντασσόμενος ενδεχομένως ριψοκινδυνεύεις από την κοινωνική σου ένταξη ή την επαγγελματική σου επιτυχία, μέχρι την ίδια τη ζωή σου).
Μπορεί κι αυτό, δεν αντιλέγω αναγκαστικά. Το όλο πόιντ του κειμένου ήταν ότι ζητώ από έναν πολιτικό να συμπεριφέρεται με ακεραιότητα και τιμιότητα, έχοντας εμπιστοσύνη ότι ο κόσμος δεν είναι βλάκας, θα διαγνώσει το ήθος και θα το ανταμοίψει (όπως κι ένας πιστός χριστιανός κ.λπ. -υποτίθεται ότι- ζει με κάποιες αρχές, έχοντας εμπιστοσύνη ότι ο Θεός δεν τον ξεχνάει).
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο έχω δει να συμβαίνει σε τοπικό και κλαδικό επίπεδο. Δηλαδή, να αναγνωρίζεται και να επιβραβεύεται η ακεραιότητα, ακόμα κι από πολιτικά ή ιδεολογικά αντίθετους. Νομίζω ότι απουσιάζει εντελώς από την κεντρική πολιτική σκηνή.
Κάποιες σκέψεις ατάκτως ερριμένες. Για να καταλάβουμε το θέμα των θρησκειών και να το συνδέσουμε με την πολιτική πρέπει να μεταφερθούμε ιστορικά στις μεταβατικές περιόδους, όπως π.χ. είναι ο γοητευτικός 4ος αι. μ.Χ. Η μετάβαση από τη πλειοψηφία των πολυθεϊστών στην πλειοψηφία των μονοθεϊστών χριστιανών. Βασική αρχή: Cuius regio, eius religio, για κάθε συγκεντρωτική εξουσία. Η μετάβαση λοιπόν συνδέεται απαράβατα με την κάθε λογής εξουσία. Το μυστήριο είναι γιατί ακολούθησε τη φορά πολυθεϊσμός->μονοθεϊσμός πάντα και ποτέ το αντίθετο. Πιθανότερο μου φαντάζει το οτι προηγήθηκε ιστορικά ο πολυθεϊσμός. Ισως όμως να ισχύουν και τα όσα γράφεις σχετικά. Πάντως: η αλλαγή θρησκευτικών πεποιθήσεων όπως συνέβαινε για παράδειγμα κατά τον εξισλαμισμό συνοδεύονταν από τελετές και πανηγύρια, πράγμα που μικρή σχέση έχει με τις εσωτερικές διεργασίες αλλαγής πεποιθήσεων, που συνηθέστατα είναι χρονοβόρες, με μικρές εξαιρέσεις, που συνήθως καταγράφονται σε αγιογραφίες. Αρα το σύστημα εξουσίας χρησιμοποιεί και χρησιμοποίησε το τελετουργικό σαν οροσημο στην ζωή του νεοφώτιστου με διπλό σκοπό: Να δείξει την υπεροχή των (επίσημων) θρησκευτικών ιδεών, αλλά και να εντάξει τον νεοφώτιστο στην ομάδα των προνομιούχων του, δεσμεύοντας τον και εκθέτοντάς τον σε κοινωνικό επίπεδο. Οι όποιες εσωτερικές διεργασίες του νεοφώτιστου είναι δευτερεύουσες για την εξουσία, άσχετο αν αυτές μπορούσαν να διαρκέσουν ακόμα και στο υπόλοιπο της ζωής του. Τέλος πάντων, η εξουσία δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τις πραγματικές πεποιθήσεις του ατόμου, αρκεί αυτές να μην αντανακλούν στην εξωτερική συμπεριφορά του ατόμου. Νομίζω αυτό ήταν και το νόημα των εκδηλώσεων υπερ της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Αρκεί να το γράφει σε ένα κομμάτι χαρτί: Γιατί το χαρτί είναι εκείνο που νομιμοποιεί (και γραφειοκρατικά) την εξουσία. Με το αζημίωτο, φυσικά...
ΑπάντησηΔιαγραφήΤι λαχταρούν οι ψυχές των ανθρώπων άλλο, από ένα κόσμο ελεύθερο και γεμάτο χαρά;
ΑπάντησηΔιαγραφήΑφού οι πολιτικοί δεν τους προσφέρουν τπτ από αυτά, στρέφονται προς τις θρησκείες που τα υπόσχονται -έστω και μετά θάνατον!
Οι πολιτικοί γνωρίζουν καλά ότι οι θρησκείες μοιράζουν παραμυθάκια της παρηγοριάς, αλλά βολεύονται με τον κατευνασμό των παθών (αλλιώς κάθε μέρα θα γινόντουσαν επαναστάσεις!) των πιστών που αφήνουν τις απολαύσεις για την άλλη ζωή, κι έτσι φροντίζουν κι αυτοί να τά'χουνε καλά με τους παπάδες.
Φυσικά, ο θρησκευάμενος λαός έχει την ικανοποίηση ότι οι δυνάστες του θα καίγονται αιωνίως στο πυρ το εξώτερον, οπότε λιγοστεύουν οι αιτίες να αντιδράσει. Για τούτο βλέπουμε στις μέρες μας μια συστηματική υποβάθμιση της παιδείας.
δεν γράφω άλλα.. ορκίζομαι!
Πρόσεχέ μας τον Ηλία. :)