Το Πρώτο Τρολ;

Βρισκόμαστε στον Ιανουάριο του 1949, μια άγρια εποχή σε μια διχασμένη Ελλάδα. Τόσο οι αριστεροί όσο και οι δεξιοί παραξενεύονταν από μια μουσική που άρχισε να κατακτά τον κόσμο και οι μεν τη χρέωναν στους δε. Για τους αριστερούς, ήταν τραγούδια μη επαρκώς πολιτικοποιημένα που δεν καλλιεργούσαν ταξική συνείδηση• για τους δεξιούς, ήταν λούμπεν τραγούδια όλο αναφορές σε χασίσια, μαχαίρια και υπόκοσμο (προς τιμήν τους πάντως, υπήρχαν μεμονωμένες φωνές κι από τα δύο στρατόπεδα που εκφράζονταν θετικά). Για τον πολύ κόσμο, ήταν απλά τα τραγούδια που γούσταρε, τραγουδούσε συνέχεια κι ονόμαζε «λαϊκά» ή «ρεμπέτικα». Εκείνον λοιπόν τον Γενάρη, ένας νέος συνθέτης ονόματι Μάνος Χατζιδάκις έδωσε μια διάλεξη στο Θέατρο Τέχνης γι’ αυτά τα τραγούδια και τα σύγκρινε με την μουσική ποιότητα του Μπαχ, τη στιχουργική ομορφιά της αρχαίας τραγωδίας και του Κορνάρου, ενώ ένας μπουζουξής (Μάρκος) και μια τραγουδίστρια (Σωτηρία Μπέλλου) ανέλαβαν να δείξουν ζωντανά στο κατάπληκτο κοινό του λόγου το αληθές.

Φυσικά έγινε μέγα σκάνδαλο, αν και τα ρεμπέτικα ήταν ήδη γνωστά και δημοφιλή. Δεν υπήρχε περίπτωση πάντως να μεταδοθούν από το κρατικό ραδιόφωνο. Οι αμανέδες, τα χασικλίδικα ήταν ακόμα απαγορευμένα και τα Μουσικά Σωματεία πίεζαν για την πλήρη απαγόρευση της λαϊκής μουσικής, με το επιχείρημα ότι δεν είναι δυνατόν να παραχθεί κάτι ποιοτικό από αγράμματους δημιουργούς (πάντως ούτε κι η Αριστερά ήξερε τι ακριβώς να κάνει μ’ αυτά τα τραγούδια). Οπότε, όταν ήρθε η διάλεξη και μπήκε το μπουζούκι στο Θέατρο Τέχνης, όταν συγκρίθηκαν τα ρεμπέτικα με τη μουσική του Μπαχ και τους στίχους του Κορνάρου, όλοι οι διανοούμενοι έπαθαν σοκ. Τόσο οργισμένες ήταν οι αντιδράσεις, ώστε η αστυνομία συμβούλεψε διακριτικά την μάνα του Χατζιδάκι να μην πολυκυκλοφορεί ο γιος της για λίγο καιρό (εδώ). 

Μια τρολιά ήταν ουσιαστικά εκείνη η διάλεξη, ο Γέρων Παστίτσιος της εποχής. Λίγα χρόνια αργότερα, οι θιγμένοι ακδημαϊκοί θα κατάπιναν τη γλώσσα τους με την πάνδημη επικράτηση του λαϊκού τραγουδιού. Μπορούμε άραγε να δώσουμε στον Χατζιδάκι τον τίτλο του πρώτου ελληνικού τρολ;