Ένα μύθο θα σας πω: μια φορά κι έναν καιρό, ο Βαρουφάκης έγραψε ένα άρθρο στη Lifo, στο οποίο έλεγε ότι δεν έχει μεγάλη σημασία αν ο Χορός του Ζαλόγγου ήταν ή όχι μύθος. Δρόμο παίρνει, δρόμο αφήνει, συναντά στο twitter τον Μανδραβέλη, ο οποίος τον κατηγορεί γι’ αυτή του τη συμπάθεια προς τους μύθους. Πώς όμως τον κατηγορεί; Αναπαράγοντας κι ο ίδιος έναν άλλον μύθο:
Κάποτε λοιπόν, πριν τον Κοπέρνικο, η αυτάρεσκη ανθρωπότητα «ένιωθε υπέροχα στο κέντρο του σύμπαντος»... ναι, αλλά πότε ακριβώς; Διότι τόσο η αρχαία όσο και η μεσαιωνική γραμματεία είναι γεμάτες από την εντελώς αντίθετη στάση. Τρία παραδείγματα:
- Ο Κικέρωνας, στο Somnium Scipionis, στέλνει τον Σκιπίωνα ταξίδι στις ουράνιες σφαίρες. Όταν αυτός κοιτάζει κάτω τη Γη, εκπλήσσεται από την ασημαντότητά της και απορεί που ο κόσμος παίρνει στα σοβαρά τέτοιες γελοιότητες όπως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Δηλαδή, με άλλα λόγια, ό,τι λέει και το τραγούδι του Κώστα Χατζή, Το Αεροπλάνο, όμως στο πιο ρωμαϊκό.
- Ένα παρόμοιο ταξίδι με παρόμοιες διαπιστώσεις περιγράφει κι ο Λουκανός στα Pharsalia.
- Ο Δάντης, στη Θεία Κωμωδία, κάνει κι αυτός το ταξίδι στις ουράνιες σφαίρες. Όταν φτάνει στη σφαίρα του Κρόνου, η Βεατρίκη («αγαπημένη μου, μην κλαις, πάμε μαζί ψηλά, αν θες») τον προτρέπει να κοιτάξει κάτω χαμηλά τη Γη (Παράδεισος, Canto 22):
I straight obey'd; and with mine eye return'd
Through all the seven spheres, and saw this globe
So pitiful of semblance, that perforce
It moved my smiles: and him in truth I hold
For wisest, who esteems it least
… μοιάζει ο κόσμος ζωγραφιά, κι εσύ τα πήρες σοβαρά, κι εσύ τα πήρες σοβαρά. Το υποτιθέμενο PSI της ανθρώπινης αυταρέσκειας που, τάχα, έγινε με τον Κοπέρνικο, ήταν ακριβώς αυτό: υποτιθέμενο. Ένας μύθος. Από ό,τι φαίνεται, πολύ πριν τον Κοπέρνικο, τα μορφωμένα τουλάχιστον στρώματα εκδήλωναν μια, ας πούμε, βουδιστική περιφρόνηση για τη Γη και τους ανθρώπους (ως προς τα αμόρφωτα στρώματα, τη μεγάλη πλειοψηφία, πολύ αμφιβάλλω αν έχουμε τη φωνή τους). Και μάλιστα – τι ενδιαφέρον – εκτός αν αντέγραφαν όλοι τον Κικέρωνα, η περιφρόνηση αυτή χρησιμοποιούσε συχνά την ίδια αφηγηματική ιδέα, όπως Κώστας Χατζής: όταν κοιτάς από ψηλά, μοιάζει ο κόσμος ζωγραφιά, κι εσύ τα πήρες σοβαρά. Το tweet του Μανδραβέλη που, υποτίθεται, ότι κάποτε «νιώθαμε υπέροχα στο κέντρο του Σύμπαντος»... δεν είναι ό,τι πιο σωστό μπορεί να ειπωθεί.
Και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.
Κρίμα @yanisvaroufakis που μάθαμε τον Κοπέρνικο πριν τον Μουντέ lifo.gr/mag/columns/57…. Υπέροχα θα νιώθαμε τώρα στο κέντρο του Σύμπαντος
— Paschos (@Mandravelis) June 6, 2013
Κάποτε λοιπόν, πριν τον Κοπέρνικο, η αυτάρεσκη ανθρωπότητα «ένιωθε υπέροχα στο κέντρο του σύμπαντος»... ναι, αλλά πότε ακριβώς; Διότι τόσο η αρχαία όσο και η μεσαιωνική γραμματεία είναι γεμάτες από την εντελώς αντίθετη στάση. Τρία παραδείγματα:
- Ο Κικέρωνας, στο Somnium Scipionis, στέλνει τον Σκιπίωνα ταξίδι στις ουράνιες σφαίρες. Όταν αυτός κοιτάζει κάτω τη Γη, εκπλήσσεται από την ασημαντότητά της και απορεί που ο κόσμος παίρνει στα σοβαρά τέτοιες γελοιότητες όπως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Δηλαδή, με άλλα λόγια, ό,τι λέει και το τραγούδι του Κώστα Χατζή, Το Αεροπλάνο, όμως στο πιο ρωμαϊκό.
- Ένα παρόμοιο ταξίδι με παρόμοιες διαπιστώσεις περιγράφει κι ο Λουκανός στα Pharsalia.
- Ο Δάντης, στη Θεία Κωμωδία, κάνει κι αυτός το ταξίδι στις ουράνιες σφαίρες. Όταν φτάνει στη σφαίρα του Κρόνου, η Βεατρίκη («αγαπημένη μου, μην κλαις, πάμε μαζί ψηλά, αν θες») τον προτρέπει να κοιτάξει κάτω χαμηλά τη Γη (Παράδεισος, Canto 22):
I straight obey'd; and with mine eye return'd
Through all the seven spheres, and saw this globe
So pitiful of semblance, that perforce
It moved my smiles: and him in truth I hold
For wisest, who esteems it least
… μοιάζει ο κόσμος ζωγραφιά, κι εσύ τα πήρες σοβαρά, κι εσύ τα πήρες σοβαρά. Το υποτιθέμενο PSI της ανθρώπινης αυταρέσκειας που, τάχα, έγινε με τον Κοπέρνικο, ήταν ακριβώς αυτό: υποτιθέμενο. Ένας μύθος. Από ό,τι φαίνεται, πολύ πριν τον Κοπέρνικο, τα μορφωμένα τουλάχιστον στρώματα εκδήλωναν μια, ας πούμε, βουδιστική περιφρόνηση για τη Γη και τους ανθρώπους (ως προς τα αμόρφωτα στρώματα, τη μεγάλη πλειοψηφία, πολύ αμφιβάλλω αν έχουμε τη φωνή τους). Και μάλιστα – τι ενδιαφέρον – εκτός αν αντέγραφαν όλοι τον Κικέρωνα, η περιφρόνηση αυτή χρησιμοποιούσε συχνά την ίδια αφηγηματική ιδέα, όπως Κώστας Χατζής: όταν κοιτάς από ψηλά, μοιάζει ο κόσμος ζωγραφιά, κι εσύ τα πήρες σοβαρά. Το tweet του Μανδραβέλη που, υποτίθεται, ότι κάποτε «νιώθαμε υπέροχα στο κέντρο του Σύμπαντος»... δεν είναι ό,τι πιο σωστό μπορεί να ειπωθεί.
Και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.
Λοιπόν Ηλία δες τώρα σύμπτωση, ακριβώς με τον ίδιο τίτλο σου είχα απευθύνει πρόσκληση επανεμφάνισης τότε που είχες εξαφανιστεί στις ζούγκλες :)
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ χωρισμός του κόσμου σε φθαρτό γήινο και τέλειο ουράνιο είναι αριστοτελικός, στη ρητή μορφή του. Νομίζω ήταν η μέηνστρημ άποψη στην προεπιστημονική εποχή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ μέηνστρημ άποψη στην κατά τόπους και κατά εποχές ιντελλιγκέντσια, όμως, και στα ιερατεία. Δηλαδή, σ' ένα ελάχιστο ποσοστό. Τα αγροτικά κοινωνικά στρώματα και οι χωρικοί, το "είμαστε το 99%" των κοινωνιών εκείνων, μάλλον έπαιρναν τους δυισμούς και τους άλλαζαν στην πράξη, ενδιαφέρονταν περισσότερο για μαγικού τύπου ανταποδώσεις εντός του φθαρτού κόσμου της ύλης παρά για την αιωνιότητα ή τη φώτιση κ.λπ.
ΑπάντησηΔιαγραφή