Τι Έχει Μέσα Το Κουτί;

Ένας μικρός προβληματισμός με αφορμή μια κουβέντα στου Σαραντάκου. Το θέμα ήταν σχετικά με τον Θεό, την αθεΐα, τους άθεους, τους πιστούς κ.λπ. Ας αρχίσουμε όμως με τον Richard Dawkins. Ο οποίος κάπου έλεγε ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων, αυτοί που πιστεύουν στην προέλευση της ζωής με βάση κάποια ανώτερη διάνοια (Θεός, Ευφυής Σχεδιασμός κ.λπ.) κι αυτοί που δέχονται την επιστημονική ερμηνεία της εξέλιξης μέσω φυσικής επιλογής. Λοιπόν, πιστεύω κι εγώ ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων, όχι όμως αυτές που λέει ο Dawkins. Κάποιες άλλες! Το ξέρω αυτό... κοιτώντας γύρω μου, όλους τους ανθρώπους που συναντώ και που συνάντησα στη ζωή μου. Θα προσπαθήσω να το δείξω με μια μεταφορά:

Όπως όλος ο κόσμος, χρησιμοποιώ κι εγώ Η/Υ. Όπως όλος ο κόσμος, στέλνω κι εγώ e-mail, ψάχνω στο ίντερνετ, γράφω στο Word. Όπως όλος κόσμος, έτσι κι εγώ ξέρω ελάχιστα για το περιεχόμενο του κουτιού – όχι, όχι, δεν είναι η σωστή έκφραση:

Ούτε καν με απασχολεί τι έχει μέσα το κουτί, ούτε που περνάει από το μυαλό μου.

Θέλω απλώς να πατάω το κουμπί και να κάνω αυτά που ξέρω να κάνω. Όπως όλος ο κόσμος. Αν με ρωτήσεις σχετικά, φυσικά και πιστεύω εις ένα Μάδερμπορντ, και εις ένα Σκληρό Δίσκο, και εις έναν Επεξεργαστή, δι’ ου τα πάντα εγένετο, δεν τα έχω δει ποτέ όμως τα πιστεύω, καμιά αντίρρηση. Παραβλέπεις όμως ότι ασχολήθηκα με αυτές τις αόρατες οντότητες μόνο και μόνο τώρα, που με ρώτησες, ακριβώς επειδή με ρώτησες! Στη συνηθισμένη μου αλληλεπίδραση με το μηχάνημα, δεν αφιερώνω ούτε ένα δευτερόλεπτο να σκεφτώ τι έχει μέσα το κουτί. Ο πατέρας μου έλεγε: «Μη μου λες, δε με νοιάζει. Δείξε μου πώς να στέλνω e-mail, πώς να γράφω στο Word, και δεν πα να ‘χει και μικρά ανθρωπάκια μέσα ο Η/Υ, ούτε που με ενδιαφέρει». Όπως όλος ο κόσμος. Όπως σχεδόν όλος ο κόσμος...

Διότι υπάρχει μια ισχνή κατηγορία ανθρώπων που ενδιαφέρονται: οι τεχνικοί, οι χάκερς, οι πιτσιρικάδες που ασχολούνται παθιασμένα κ.λπ. Για αυτούς είναι σημαντικό ότι ο Η/Υ έχει μέσα μάδερμπορντ και σκληρό δίσκο, όχι λέιζερ ή τεχνολογία πλάσματος ή μικρά ανθρωπάκια. Εμείς οι υπόλοιποι, οι κοινοί θνητοί, μπορεί τυπικά να συμφωνούμε μαζί τους, όμως δεν την έχουμε βρει σημαντική αυτή τη γνώση – κι αυτό είναι κάτι που μας ενώνει με τους παλαβούς, οι οποίοι πιστεύουν σε τεχνολογία πλάσματος ή μικρά ανθρωπάκια. Αντίθετα, η γνώση που όλοι εμείς έχουμε βρει σημαντική είναι π.χ. πώς να βάζεις φωτογραφίες σε e-mail, πώς να ψάχνεις καλύτερα στο ίντερνετ, πώς να αλλάζεις το διάστιχο στα κείμενα του Word. Αυτά πράγματι μας ενδιαφέρουν. Είναι κι αυτό κάτι που μας ενώνει με τους παραπάνω παλαβούς. Στις συνηθισμένες συνεδρίες μας με το μηχάνημα, όλοι εμείς, λογικοί και παλαβοί, θέλουμε απλώς να πατάμε το κουμπί και να κάνουμε ό,τι ξέρουμε να κάνουμε.

Λοιπόν, αντικαταστήστε στην παραπάνω μεταφορά όπου:
Υπολογιστής --> Ζωή ή κόσμος
Επεξεργαστής & μάδερμπορντ --> Επιστημονική ή θεολογική αφήγηση για τη ζωή και τον κόσμο
Απλοί χρήστες --> Απλοί πιστοί ή απλοί άθεοι
Τεχνικοί & χάκερς --> Ιερατείο, διανοούμενοι της θρησκείας & διανοούμενοι της αθεΐας

Αυτή η θεώρηση λοιπόν ενώνει τον Richard Dawkins με τον Πειραιώς Σεραφείμ. Διότι και οι δύο νοιάζονται για την προέλευση του κόσμου ή της ζωής, το μυαλό τους πηγαίνει πολύ συχνά εκεί, το θεωρούν τρομερά σημαντικό. Απλά έχουν ριζικά διαφορετικές αφηγήσεις μεταξύ τους. Όμως όλοι εμείς, οι κοινοί πιστοί ή κοινοί άθεοι, ούτε καν το σκεφτόμαστε. Τυπικά μπορεί να συμφωνούμε με τον έναν ή τον άλλον όμως, εκ των πραγμάτων, πρόκειται για μια γνώση την οποία δεν έχουμε βρει σημαντική. Σε αντίθεση με τον Πειραιώς Σεραφείμ. Και τον Richard Dawkins.

Ο Max Weber κάνει μια παρατήρηση στην Κοινωνιολογία της Θρησκείας, νομίζω, πολύ εύστοχη. Ότι έχει μεγάλη διαφορά η έννοια της σωτηρίας που έτεινε ιστορικά να αναπτύσσει η ιντελιγκέντσια από την λαϊκή έννοια της σωτηρίας: “The needs of intellectualism are mostly philosophical, they are the needs of the human mind as it is driven to reflect on ethical and religious questions, driven not by material need but by an inner need to understand the world as a meaningful cosmos”.

Οι μορφωμένοι διανοούμενοι της μεσαίας τάξης (που δεν αγωνιούν για το νοίκι και τους λογαριασμούς) θέλουν να κατανοήσουν τη ζωή, το σύμπαν και τα πάντα. Οι ευρείες λαϊκές μάζες (που αγωνιούν για το νοίκι και τους λογαριασμούς) δεν ενδιαφέρονται να κατανοήσουν. Δεν το ‘χουν βρει σημαντικό να μάθουν τι έχει μέσα το κουτί! Έχουν άλλα ζόρια. Γι’ αυτό και στη θρησκεία τείνουν να παίρνουν την κατεστημένη έννοια της σωτηρίας και να την κάνουν πολύ πιο υλική, εγκόσμια, ανταποδοτική.

Το ίδιο ακριβώς ισχύει και στον αθεϊσμό, δηλαδή την απόρριψη της κατεστημένης εκκλησίας ή θρησκείας. Ο οποίος πρέπει να υπήρχε από τα αρχαία χρόνια ακόμα: «Είπεν άφρων εν καρδία αυτού, ουκ έστι Θεός». Η παρατήρηση που κάνει εδώ ο Weber είναι ότι έχει μεγάλη διαφορά ο αθεϊσμός της ιντελιγκέντσιας από τον κατωταξικό αθεϊσμό: ο μορφωμένος διανοούμενος απορρίπτει την κατεστημένη θρησκεία πάνω σε μια εναλλακτική αφήγηση για τον κόσμο ή τη ζωή• ο αγρότης, εργάτης, μικροτεχνίτης, υπηρέτης, πωλητής του δρόμου κ.λπ. απορρίπτει τη θρησκεία επειδή βιώνει έναν κόσμο άδικο, ενώ η εκκλησία τείνει να του περιγράφει έναν κόσμο με εγγενή μηχανισμό δικαιοσύνης. Όσο για το τι έχει μέσα το κουτί... συνήθως ούτε που τον ενδιαφέρει.

Πώς συνεχίζει ο παραπάνω Ψαλμός, θυμάστε; «Διεφθάρησαν και εβδελύχθησαν εις τα έργα, ουκ έστι πράττων αγαθόν». Όχι «ουκ έστι κοινωνιοβιολόγος» ή «ουκ έστι επιστημονική ερμηνεία της φύσης του κόσμου, της προέλευσης της ζωής κ.λπ.». Δεν ενδιαφέρουν αυτά τον κατωταξικό αθεϊσμό! Η κάτω τάξη (εννοώντας τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων), από τα αρχαία χρόνια ακόμα, απέρριπτε την κατεστημένη θρησκεία χωρίς κάποια εναλλακτική αφήγηση, επιστημονική ή φιλοσοφική ή οτιδήποτε, για τον κόσμο και τη ζωή – όχι, όχι, κάτι ακόμα ισχυρότερο:

Χωρίς καν να περνάει απ’ το μυαλό της ότι χρειάζεται μια τέτοια αφήγηση! 

Τους περνάνε όμως απ' το μυαλό άλλα πράγματα. Όπως παρατηρούσε ο Weber για κάποιους άθεους γερμανούς εργάτες της εποχής του: “Rejection of the belief in god was motivated, not by scientific arguments, but by their difficulty in reconciling the idea of providence with the injustice and imperfection of the social order”.

Αντιπαραβάλετέ το αυτό με τη μαρτυρία του Ντάγκλας Άνταμς για τον δικό του αθεϊσμό (την αναφέρει ο Dawkins στο The God Delusion), δείτε πόσο ριζικά διαφορετική είναι. Ο Ντάγκλας Άνταμς, σε κάθε πρότασή του, εκφράζει αυτήν τη μεσοταξική ανάγκη να κατανοήσω, να βρω κάποιο εναλλακτικό μοντέλο, να μάθω τι έχει μέσα το κουτί (οι υπογραμμίσεις δικές μου):

I was extremely doubtful about the idea of god, but I just didn't know enough about anything to have a good working model of any other explanation for, well, life, the universe, and everything to put in its place. But I kept at it, and I kept reading and I kept thinking. Sometime around my early thirties I stumbled upon evolutionary biology, particularly in the form of Richard Dawkins's books The Selfish Gene and then The Blind Watchmaker, and suddenly … it all fell into place. It was a concept of such stunning simplicity, but it gave rise, naturally, to all of the infinite and baffling complexity of life

Ούτε ο ίδιος συνειδητοποιεί πόσο μειοψηφία είναι στους συν-άθεούς του. Όπως κι οι ιερείς και οι θεολόγοι και οι άλλοι επαγγελματίες ή διανοούμενοι της θρησκείας συνήθως δεν συνειδητοποιούν πόσο μειοψηφία είναι στους συν-πιστούς τους. Όσο μειοψηφία είναι οι χάκερς και οι τεχνικοί των Η/Υ στο σύμπαν των κοινών χρηστών.

Λοιπόν ο απλός άνθρωπος, πιστός ή άθεος, απλά δέχεται τον κόσμο όπως τον βρίσκει! Τον απασχολούν, φυσικά, πολλά πράγματα – να βγάλω δίπλωμα, να γράψει καλά το παιδί στις εξετάσεις, να κυνηγήσω τους οφειλέτες, να αποφύγω τους πιστωτές, να μ’ αγαπήσει η Μαρία, να πέσει η κυβέρνηση, τέτοια πράγματα. Όμως, τι έχει μέσα το κουτί... ούτε που το σκέφτεται, ούτε που τον ενδιαφέρει.

Σε αντίθεση με τον Richard Dawkins. Και τον Πειραιώς Σεραφείμ.

24 σχόλια:

  1. Η κλασική επίδειξη γνώσεων από τον πρήχτη των νιπτήρων:
    --primum vivere, deinde philosophari (Αριστοτέλης; Σενέκας; Χομπς; Σοπενάουερ; το ίντερνετ δεν έχει καταλήξει)
    --Έχεις διαβάσει για τον μυλωνά του Φριούλι, που έλεγε τον 16ο αιώνα ότι η η ζωή γεννήθηκε από τη γη όπως τα σκουλήκια γεννιούνται από το τυρί; Υπήρχαν, φαίνεται, και οθωμανοί αθεϊστές προς το τέλος του 17ου αιώνα!

    Στην ουσία της συζήτησης δεν θα μπω, διότι η κουβέντα περί θεού/αθεΐας (ιδίως όταν εμπλέκεται Ντώκινς) είναι μαζί με την κουβέντα περί έθνους, γένεσής του, συνέχειάς του κλπ. οι δύο μεγάλες συζητήσεις που έχω ορκιστεί να μην ξανακάνω στη ζωή μου. :)

    Και: Μέρος Β΄, Μακ εναντίον PC.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλή ιδέα. Ορκίζομαι κι εγώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Aπό την προσωπική μου εμπειρία, οι φτωχότεροι μαθητές ήταν αυτοί που τους ενδιέφεραν περισσότερο η φυσική, τα μαθηματικά, η πολιτική και εν γένει οι μηχανισμοί της φύσης και της κοινωνίας πίσω από τα καθημερινά. Καθώς επίσης και τα τεχνικά θέματα. Τα φτωχόπαιδα τα ενδιέφερε να κάνουν βίδες το μηχανάκι ή το κομπιούτερ τους αντί να το αντιμετωπίσουν απλά σαν καθαρά χρηστικό εργαλείο. Οι πλουσιότεροι ήταν περισσότερο στραμένοι στην καλή ζωή, στα επιχειρηματικά, στις άμεσες ηδονές, στην "τεχνική" της δημιουργίας κοινωνικών κύκλων. Μια πιο ολιστική, πρακτική και ανταποδοτική προσέγγιση σε σχέση με ότι ενδιέφερε τα φτωχοσπασικλάκια. Η ανάρτηση δεν είναι παρά μια ακόμα απλουστευτική ταξική αφήγηση• οι αστοί που ενδιαφέρονται για τις βαθύτερες αιτίες και σχέσεις της πραγματικότητας, οι φτωχοί (πλειοψηφία) που ενδιαφέρονται μόνο για την καθημερινότητα της επιβίωσης. Μπορεί να ίσχυε για τις εποχές που οι αριστοκράτες και οι μεγαλοαστοί ήταν οι μόνοι που είχαν πρόσβαση στην γνώση και κάποια άνεση χρόνου και χρήματος για να ασχοληθούν, δεν έχει καμία σχέση με το σήμερα.

    Αν δεν παίζει κανένα ρόλο στην δρώσα καθημερινότητα αν κάποιος πιστεύει ή όχι στην εξέλιξη, αν έχει μια στοιχειώδη αντίληψη της φυσικής, της κοινωνικής και της πολιτικής πραγματικότητας, τότε δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν πιστεύουν οι άνθρωποι στην αστρολογία, σους ψεκασμούς, στην μαθηματική δομή της ελληνικής γλώσσας, στο περιούσιο του ελληνισμού, στα πρωτόκολλα της Σιών. Δεν έχει και πολύ σημασία αν ξαφνικά μας προκύπτει και μια Χρυσή Αυγή.

    Είναι στη φύση του ανθρώπου να ψάχνει τα μεγάλα ερωτήματα. Η φράση "Ούτε καν με απασχολεί τι έχει μέσα το κουτί, ούτε που περνάει από το μυαλό μου" είναι μπάλα στην στρατόσφαιρα. Τα τελετουργικά όλων των πολιτισμών είναι, μεταξύ πολλών άλλων, συλλογικές εκδηλώσεις αυτών των ερωτημάτων. Αυτά που αλλάζουν είναι ο βαθμός ενδιαφέροντος από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά και στον ίδιο τον άνρωπο από περίοδο σε περίοδο, και κυρίως η προσωπική του μέθοδος με την οποία προσεγγίζει τα ερωτήματα. Ο Ντώκινς μπορεί να κατηγορηθεί για διάφορα, όχι για το ότι φέρνει στο επίκεντρο τη μέθοδο αντιμετώπισης των μεγάλων ερωτήματων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Την... βιοτική μου εμπειρία επικαλούμαι κι εγώ όταν λέω ότι η συντριπτική πλειοψοηφία των ανθρώπων που συνάντησα στη ζωή μου (κι εγώ μέσα), δέχονται τον κόσμο έτσι όπως τον βρίσκουν, χωρίς πρακτικά να πολυπηγαίνει το μυαλό τους στα Μεγάλα Ερωτήματα. Η αγωνία του Ντάγκλας Άνταμς – να κατανοήσω, να βρω το εναλλακτικό μοντέλο – τον κάνει ισχνή μειοψηφία. Η μεταφορά με τον κοινό χρήστη Η/Υ, "τι έχει μέσα το κουτί", δεν έχω καλύτερο τρόπο να το εκφράσω.

    Να το διατυπώσω με τον τρόπο των θετικών επιστημών: Αν δεν σε ξέρω κι αναρωτιέμαι τι άνθρωπος είσαι, συνήθως δεν μου είναι σημαντικό να μάθω αν είσαι άθεος, χριστιανός, βουδιστής, ανιμιστής κ.λπ. Δεν είναι από τις προτεραιότητές μου, δεν κρίνω ότι μου προσφέρει σοβαρή προβλεπτική δυνατότητα. Αντίθετα, μ’ ενδιαφέρει να μάθω π.χ. για τη ζωή σου, αν είσαι άνθρωπος της πόλης ή άνθρωπος του χωριού, αν κάνεις εργασία γραφείου ή όχι, αν είσαι μοναχοπαίδι ή έχεις αδέρφια κ.α. Αυτά κρίνω ότι μου προσφέρουν καλύτερη προβλεπτική δυνατότητα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Όσο για τον αιτιακό ρόλο που παίζει στην καθημερινότητά μας η θεωρητική σύλληψη του κόσμου (θεολογική, επιστημονική, οτιδήποτε), σε καλύπτει αυτό το σχόλιο; Η θεωρητική σύλληψη δεν είναι το ποιητικό αίτιο της ηθικής μας στάσης ή κρίσης. Συνήθως έρχεται σε δεύτερο χρόνο, όταν η κρίση έχει ήδη παρθεί, περισσότερο για να χρωματίσει παρά για να κατευθύνει. Είναι αιτιακός κομπάρσος, όχι αιτιακός πρωταγωνιστής. Ο δικηγόρος που παρουσιάζει μια υπόθεση υπό το Α ή Β πρίσμα, όχι ο δράστης της υπόθεσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Οι ηθικές στάσεις έχουν συγκλίνει λόγω του κοινού πλέον υποβάθρου του Δυτικού Πολιτισμού (αυτός που βρίζεις :). Η ηθικές στάσεις θα ήταν πολύ διαφορετικές αν το πείραμα είχε γίνει πριν 500 χρόνια. Οι θρησκείες έχουν γίνει κομπάρσες ακριβώς γιατί πλέον δεν εξηγούν τίποτα σε φυσικό ή πολιτικό επίπεδο ακόμα και σιγά-σιγά σε κοινωνικό επίπεδο (δες τους αγώνες της απελευθέρωσης των γυναικών στον μουσουλμαινκό κόσμο). Ο ρόλος τους έχει περιοριστεί στην ικανοποίηση υπαρξιακών αναγκών και αναγκών ανθρώπινης συμβίωσης (ανάγκες που είναι στη φύση μας και κάπου εδώ είναι το λάθος του Ντώκινς). Εννοείται πως έχω περισσότερα κοινά σημεία (πέρα από την εθνική κουλτούρα) με έναν Ινδό σπουδαστή λάτρη των θετικών και των πολιτικών επιστημών με τον ορθόδοξο βλάκα που πιστεύει ότι προέρχεται από το Σείριο. Εν προκειμένω αυτό που λέμε αντιμετώπιση των μεγάλων ερωτημάτων δεν είναι οι ταμπέλες ινδουϊστής, χριστιανός αλλά η γενική εικόνα που έχει κάποιος για τον πραγματικότητα.

    Συμφωνώ λοιπόν ότι οι σύγχρονες θρησκείες είναι κομπάρσες στις περισσότερες επιλογές μας. Είναι όμως απαραίτητες για τους λόγους που προανέφερα. Οπότε πέφτουν σε μια απαραίτητη αντίφαση, έχουν σημαντικό μεν αλλά περιορισμένο ρόλο, ενώ εξ ορισμού έχουν απάντηση για όλα. Άρα σήμερα είναι πολύ λογικό κάποιος να δηλώνει ότι πιστεύει ενώ δέχεται και την εξέλιξη. Είναι αντιφατικό, αλλά πολύ ανθρώπινο! Ε, αυτή την αντίφαση πάει να εκμεταλλευτεί ο Ντώκινς με τον υπερορθολογισμό του. Άλλο αυτό, άλλο να λέμε ότι η πραγματική κοσμοθεωρία που έχει κάποιος, η ειλικρινής και άρρητη εικόνα που έχει για την πραγματικότητα, που την έχει αναπτύξει είτε συνειδητά είτε όχι, δεν έχει αντίκτυπο στις προσωπικές επιλογές και στην κοινωνική πραγματικότητα. Εγώ βαθύτατα πιστεύω ότι η ιδιότυπη αμορφωσιά του μέσου Έλληνα, είναι από τους σημαντικούς παράγοντες που εμφανίστηκαν οι ναζί. Σκέψου το ρόλο που έπαιξαν τα βιβλία του Λιακόπουλου και η σχετική παραφιλολογία σε αυτό. Θυμίσου ότι οι ορίτζιναλ ναζί στήριξαν την ιδεολογία τους και την επικράτησή τους σε ψευδοεπιστημονικές και κατασκευασμένες μυστικιστικές αντιλήψεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Πρώτη φορά διαβάζω άρθρο σου και διαφωνώ, θα είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα.
    Η γενίκευση (η συμπεριφορά αυτών που λένε ότι είναι πιστοί) —> (η διδασκαλία της κάθε θρησκείας), πιστεύω πως είναι το πρόβλημα.
    Εάν γνωρίσω έναν άνθρωπο, δεν θα τον ρωτήσω τι ομάδα είναι, εκτός και αν τον συναντήσω στο γήπεδο, η σε συμπλοκή οπαδών. Με άλλα λόγια, αυτοί που νοιάζονται τι έχει μέσα το κουτί είναι αυτοί που πιστεύουν πως το περιεχόμενο του κουτιού καθορίζει την ζωή τους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αρχίζω να τα χάνω με την κουβέντα. Δεν είμαι 100% σίγουρος τι εννοείτε.

    @Taxman
    Χρησιμοποιούμε σίγουρα τη λέξη "ηθικός" με διαφορετικό τρόπο. Κατά τ' άλλα, δε διαφωνώ για τις θρησκείες ότι "πέφτουν σε μια απαραίτητη αντίφαση, έχουν σημαντικό μεν αλλά περιορισμένο ρόλο, ενώ εξ ορισμού έχουν απάντηση για όλα", αν όμως σ' αυτό συμπεριελάμβανες σ' αυτό την επιστήμη και τον αθεϊσμό, θα ήσουν αδερφός.
    Όσο για τους ναζί, το ερώτημα, κατ' εμέ, τίθεται ως εξής: τι ήταν αυτό που έκανε ελκυστικές τις ηλιθιότητες τύπου Λιακόπουλου και την αφελή συλλογιστική του Μιχαλολιάκου. Νομίζω πως πρώτο και καλύτερο είναι η αίσθηση ανημπόριας του κόσμου λόγω της αχρειότητας του πολιτικού συστήματος, "φοβάμαι όλα αυτά που γίνονται για μένα χωρίς εμένα". Η αμορφωσιά παίζει μικρό ρόλο. Υπάρχει λόγος που αυτές οι ιδέες έγιναν ελκυστικές.
    Όπως το έβλεπε και ο Freire, θυμάσαι; Στον δρόμο γεννιούνται συνειδήσεις.

    @Κατσαρό Πιρούνι
    Σόρι, δεν καταλαβαίνω τι εννοείς! Μπορεί να φταίω κι εγώ. Θες να το εξηγήσεις λίγο περισσότερο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Μάλλον είμαι ξαδερφός :). Για να μην επεκταθώ επιστήμη και αθεισμός διαπράτουν θανάσιμα αμαρτήματα όπως αλαζονεία και αυταπάτη αλλά επουδενί δεν βλέπω συμμετρία μεταξύ αυτών και την θρησκεία. Ειδικά για την επιστήμη.

    Να θυμίσω ότι ο λαός είχε πολλές επιλογές να ψηφίσει για να αντιδράσει στο πολιτικό σύστημα και την ανημποριά που του είχε επιβάλει. Όπως και έκανε. Αυτοί που ψήφισαν ΧΑ είχαν μια διαφορετική ψυχική διάρθρωση πέρα από τις αντικειμενικές συνθήκες που ισχύουν για όλους. Εσύ λες οτι είναι λόγω της εμπειρία ζωής. Ωραία, είναι πολύ δύσκολο να πεις τι επηρεάζει περισσότερο τις πράξεις μας η γενική εικόνα που έχουμε για τον κόσμο ή η καθημερινή εμπειρία μας, ή το πως συνεργάζονται τα δύο. Θα το προσέγγιζα ως εξής, η παιδεία και η εκπαίδευση μας είναι αυτές που παίζουν το κυρίαρχο ρόλο, όταν είναι να πάρουμε μια συνειδητή απόφαση που χρειάζεται ενός είδους αφαίρεσης, η καθημερινή εμπειρία μας βοηθάει κυρίως στις άρρητες καθημερινές επιλογές και στις κοινωνικές σχέσεις. Ως αντιπαράδειγμα σε αυτό που διαγνώσκεις για τη ΧΑ, να φέρω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν άνθρωποι που την υποστηρίζουν που είναι πολύ πιο ψημένοι στη ζωή από ότι εγώ, που ξέρουν πολύ καλύτερα τι σημαίνει πιάτσα, επιχείρηση, ανθρώπινη συμβίωση από ότι εγώ, παρόλα αυτά έχω την αλαζονεία να πιστεύω ότι έχω καλύτερη γενική εικόνα και πολιτική άποψη. Τι να τις κάνεις τις εμπειρίες, πως να τις διαχειριστείς σωστά (ή να σε διαχειριστούν αυτές) αν δομικά η αντίληψή σου, έχει συγκεκριμένο στραβό τρόπο, να ερμηνεύει τα ερεθίσματα, ή αν ακόμα χειρότερα, έχεις θετικά αποτελέσματα και βρίσκεις ανταπόκριση από τους άλλους γύρω σου, όταν τις ερμηνεύεις και αντιδράς με τον τρόπο που το κάνεις; Επειδή το μπέρδεψα, να το πω με ένα παράδειγμα: Πάει ένας που πιστεύει ότι για όλα φταίνε οι Εβραίοι και οι Πεφωτισμένοι. Ανοίγει ένα λογαριασμό twitter για να τα πει και αποκτάει γρήγορα 5000 φόλοου. Η ζωντανή εμπειρία δεν τον επιβράβευσε; Δεν θα ισχυροποιήσει τις πεποιθήσεις του;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Κατ' εμέ, το καλύτερο μοντέλο για τις απλοϊκές νοοτροπίες Καλών-Κακών είναι ο αρχάριος οδηγός. "Όταν πρωτοβγήκα στον δρόμο έβλεπα τέρατα έτοιμα να μου επιτεθούν (συνομωσιολογία, ΧΑ), από μια στιγμή και μετά άρχισα να βλέπω μαλάκες που δεν ξέρουν να οδηγούν (φορείς ιδεολογιών και εκφραστές συμφερόντων)". Έχω βρει ότι τα αναγνώσματα και τα επιχειρήματα δεν αλλάζουν τον άνθρωπο - όχι σε τέτοια σημαντικά θέματα τουλάχιστον. Αυτό έχω βρει στη ζωή μου.

    Συνθηματικά: Στον δρόμο γεννιούνται συνειδήσεις. Ή όπως το θέτει μια φίλη: η ζωή είναι ο δάσκαλος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Η ζωή δεν έχει μόνο μια εκδήλωση, ένα αποτέλεσμα, καλή ή κακή οδήγηση. Ένας ΧΑτης μπορεί να είναι σωστός οικογενειάρχης, φίλος, επαγγελματίας. Ή τουλαχιστον να τα καταφέρνει κουτσά στραβά όπως οι περισσότεροι απο εμάς. Είναι ένας καθημερινός άνθρωπος που σε τίποτα δεν μοιάζει με τέρας. Ελάχιστοι είναι αυτοί που έχουν κυνηγήσει μετανάστες ή έχουν συμμετάσχει σε παρελάσεις. Αυτό λέει η δική μου εμπειρία. Στην εκδήλωση της πολιτικής επιλογής συμπεριφέρεται τερατωδώς. Η γενική εικόνα που έχει τον έχει οδηγήσει σε αυτό, όχι κάτι εξαιρετικό ή πολύ διαφορετικό στα βιώματά του. Τα βλέπει τα βάσανα των μεταναστών, καθημερινά. Σίγουρα γνωρίζει κάποιους, σίγουρα έχει συνεργαστεί πετυχημένα με κάποιους. Είναι πολύ παράξενο αλλά αυτό συμβαίνει. Το μοντέλο του κόσμου που έχει στο μυαλό του τον έχει οδηγήσει σε αυτή την επιλογή, η φαντασιακή γενική εικόνα.

    Χρησιμοποιώ συνεχώς το παράδειγμα της ΧΑ ακριβώς επειδή είναι ακραίο και με βοηθάει να γενικεύσω το σύνθημά μου: Την γενική εικόνα μην την υποτιμάς, παντού είναι το φαντασιακό όπου κοιτάς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Η ΧΑ έχει και Αλβανούς οι οποίοι υπήρξαν οι ίδιοι μετανάστες. Δε διαφωνούμε σ' όλα αυτά. Όταν όμως ρωτάμε "ποια είναι η αιτία του ΧΑτισμού", αυτό σημαίνει πρακτικά, "τι πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστεί το θέμα". Κρίνεις λοιπόν ότι οι υποστηρικτές ΧΑ πρέπει να μορφωθούν και να διαβάσουν σωστά βιβλία; Πιστεύεις ότι έτσι θ' αλλάξουν; Αν ναι, τότε εξήγησέ μου αυτό που έχω δει εγώ να γίνεται: ότι ο κόσμος δεν αλλάζει με βιβλία και επιχειρήματα. Δεν πα να λένε τα πιο σωστά πράματα. Ο κόσμος δεν πείθεται, παρά μόνο άμα θέλει να πειστεί. Άμα δεν θέλει, δεν θα τον πείσεις με τίποτα. Έτσι το 'χω βρει εγώ στη ζωή μου.

    Βάζω και τον εαυτό μου μέσα. Κοιτάζω π.χ. συζητήσεις μου στο ίντερνετ πριν 5 και 6 χρόνια, και λέω, "κοίτα τι μυωπικός που ήμουνα..."

    Γι' αυτό και αναρωτιέμαι τι είναι αυτό που πραγματικά αλλάζει τον άνθρωπο. Ποιο είναι το ποιητικό αίτιο - η καθαυτό αιτία, όχι τα επιφαινόμενά της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Πιστεύω ότι δεν θα είχαν γίνει ΧΑγίτες αν είχαν διαβάσει τα σωστά βιβλία, αν είχαν την κατάλληλη μόρφωση που θα τους έδινε μια στοιχειώδους συγκρότησης ερμηνεία του κόσμου. Θα μπορούσαν να αλλάξουν, πολύ δύσκολα, με εξαντλητική επιχειρηματολογία. Αντιθέτως, δεν έχω καταλάβει καθόλου εσύ τι προτείνεις; Πως μπορείς να αλλάξεις βιωματικά έναν ΧΑγίτη; Να τον φέρεις σε επαφή με τους μετανάστες; Μήπως τους κάνει και αυτούς ΧΑγίτες όπως οι Αλβανοί που αναφέρες; Να γίνουν αλληλέγγυοι στην φτώχια; Περηφανεύονται ότι είναι οι πιο αλληλέγυοι.

    Δεν λέω ότι η γενική εικόνα είναι αναλοίωτη. Συνεχώς θα την εμπλουτίζουμε όσο ζούμε, ειδικά αν συγκρούεται εμφανώς με ότι ζούμε. Με την κρίση όλοι βρεθήκαμε εκτός ισορροπίας, όλοι οφείλαμε να αναθεωρήσουμε. Και η αλλαγή όμως γίνεται με όρους γενικής εικόνας. Πως άλλαξε η δική σου άποψη, με κάποια βιωματική αποκάλυψη όπως γίνεται με τις ανθρώπινες σχέσεις, ή με όρους θεωρίας, ψάχνοντας εναλλακτικά αφηγήματα, εναλλακτικούς μηχανισμούς λειτουργίας της οικονομίας. Και πάλι δεν νομίζω ότι άλλαξαν οι αξίες σου, ο ηθικός σου κώδικας, η βασική εικόνα που έχεις για τον κόσμο.

    Για να μην αποφύγω το ερώτημα, ναι έχεις δίκιο, το λάθος που προκύπτει μέσα από την εμπειρία μπορεί να σε αλλάξει. Μπορείς όμως άνετα να το καταπιείς αν δεν ταιριάζει στη γενική εικόνα και να το εξορθολογίσεις με βάση αυτή. Ολοκληρές κοινωνίες, όχι μόνο άνθρωποι, αυταπατήθηκαν μέχρι που η κατάσταση έφτανε στο απροχώρητο. Ο κόσμος δεν πείθεται, παρά μόνο άμα θέλει να πειστεί. Άμα δεν θέλει, δεν θα τον πείσεις με τίποτα.

    Έχω δε κατά νου κάτι βιβλία, κάτι ιδέες και κάτι θεωρίες που άλλαξαν όχι μόνο ανθρώπους αλλά και τον κόσμο ολόκληρο. Η ειδησεογραφία, οι αναλύσεις, η προπαγάνδα, ο πόλεμος των ιδεών και των ιδεολογιών που απευθύνονται, τι προσπαθούν κυρίως να επηρεάσουν, το καθημερινό βίωμα του μέσου ανθρώπου ή την γενική εικόνα που έχει για τον κόσμο;


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. "Πως μπορείς να αλλάξεις βιωματικά έναν ΧΑγίτη;"

    Η αιτία γιγάντωσης της ΧΑ είναι η κυβέρνηση - τα μέτρα, οι πολιτικές λιτότητας και τα ιδεολογήματα που τις στηρίζουν, αυτό εννοώ όταν λέω "κυβέρνηση". Οι περισσότεροι υποστηρικτές ΧΑ είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που νομίζουν ότι ψηφίζοντας τον Μιχαλολιάκο κάνουν αντίσταση. Κι επαναστάσεις στα όνειρά του αναζητεί. Το φάρμακο γι' αυτό είναι η πραγματική αντίσταση: δράσεις, απεργίες, κινήματα ανυπακοής, ακτιβισμοί, δίκτυα στήριξης κ.λπ. Στον δρόμο γεννιούνται συνειδήσεις. Ουσιαστικά, η γιγάντωση της ΧΑ είναι η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ. Όπως διάβασα κι εδώ: "Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πολύ καλός στα λόγια και πολύ κακός στις πράξεις" ("SYRIZA is good at sloganeering but bad at the kind of grassroots organising that would connect with desperate voters")

    Αν ο άλλος αρχίσει να νιώθει δυνατός απέναντι στην κυβέρνηση, θα πάψει να αναζητεί επαναστάσεις στα όνειρά του, να νομίζει ότι κάνει κάτι ψηφίζοντας Μιχαλολιάκο. Οι συνομωσιολογίες και οι απλοϊκές λογικές Καλού-Κακού θα εξαφανιστούν φυσιολογικά, όπως τα μαραμένα φύλλα πέφτουν απ' το δέντρο, χωρίς επιχειρήματα, χωρίς αναλύσεις, τίποτα τέτοιο. Θα πάψει να υπάρχει η ανάγκη γι' αυτές.

    Τα 'λεγα και στην ανάρτηση για τον Freire. Τα ίδια πράγματα επαναλαμβάνω. Αυτό είχε παρατηρήσει ο Freire από την εμπειρία μιας ζωής στους καταπιεσμένους χωρικούς της Βραζιλίας: ότι οι συνομωσιολογίες και οι απλοϊκές λογικές Καλού-Κακού δεν ξεπερνιούνται με επιχειρήματα και βιβλία, αλλά με προσωπική δράση ενάντια στον καταπιεστή. Δεν αποδεικνύεται το σφάλμα τους, απλά παύει να υπάρχει η ανάγκη γι' αυτές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Περίεργο, γιατί αυτό που περιγράφεις ήταν και το κίνημα των αγανακτισμένων που βοήθησε, μεταξύ των άλλων, στη συνειδητοποίηση των ακροδεξιών και την άνοδο της ΧΑ. Κάθε πολιτική δράση οφείλει να έχει κάποια στοιχειώδη πολιτική συνισταμένη διαφορετικά είναι ένας σπασμός χωρίς νόημα. Αυτό που ίσως θά έπρεπε να σε ανησυχεί είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πλέον πολύ λιγότερη συμπαγή ιδεολογία από όσο είχε όταν ήταν μικρό κόμμα. Και αυτός είναι ο λόγος που δεν μπορεί να δημιουργήσει μια πραγματική αντίσταση. Για να αντισταθείς πρέπει κάτι να αντιπροτείνεις, και πλέον όποτε είναι αναγκάιο να προτείνει κάτι πλησιάζει όλο και περισσότερο στη μνημονιακή λογική (πχ πρωτογενές πλεόνασμα). Πως θα αντισταθεί απέναντι στον πιθανό μελλοντικό εαυτό του; Mάλλον και όποιος ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ νομίζει πως κάνει αντίσταση.

      Κοίταξε, αν θέλεις σώνει και καλά να γίνει κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ με γεια σου και χαρά σου. Πραγματικά δεν θέλεις μια συμπαράταξη με κάποιον που κινείται στην ιδεολογία της ΧΑ με την ελπίδα ότι θα φτιάξει συνείδηση και θα βοηθήσει τον ΣΥΡΙΖΑ για το άλμα. Έχω τελείως διαφορετική εικόνα απο εσένα για τον ΧΑγίτη. Δεν είναι απλά ένα θυμωμένος και ανήμπορος, όλοι έτσι αισθανόμαστε, είναι ένας φασίστας που "απελευθερώθηκε" όταν το πολιτικό σύστηαμ κατέρρευσε και δεν μπορούσε πλέον να εξαγοράσει τη ψήφο του, και πήγε εκεί που ήθελε η καρδούλα του να πάει πάντα. Μην έχεις τόσο εμπιστοσύνη στα κινήματα ανυπακοής και τις συνειδήσεις που θα φτιάξουν, οι πρώτοι που σήκωσαν μπάρες ήταν οι ΧΑγίτες. Μην είσαι σίγουρος ότι οι ιδέες του Μιχαλολιάκου είναι πιο εύθραυστες από τις ιδέες του Τσίπρα. Όπως φάνηκε από την περίπτωση Καρυπίδη, σε επίπεδο λαού ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτός που πολιορκείται από ακροδεξιές ιδέες και όχι η ΧΑ από αριστερες.

      Το μνημόνιο είναι ο Κακός στο δικό σου αφήγημα;

      Αναφορικά με το πρώτο λινκ το ήξερα, τις παρακολουθώ τις συζητήσεις σας στο buzz ;)

      Διαγραφή
    2. πολιτική συνισταμένη -> ιδεολογική συνισταμένη

      Διαγραφή
  15. Oι αγανακτισμένοι δεν είναι αυτό που έχω στο μυαλό μου! Μια συμβολική και περισσότερο γηπεδική εκτόνωση, που ξεφούσκωσε σχετικά γρήγορα και δεν νομίζω ότι τρόμαξε πραγματικά την κυβέρνηση. Περισσότερο κάτι σαν το κίνημα των Κόκκινων είναι αυτό που έχω στο μυαλό μου.

    "Κάθε πολιτική δράση οφείλει να έχει κάποια στοιχειώδη πολιτική συνισταμένη διαφορετικά είναι ένας σπασμός χωρίς νόημα"
    Κάθε πολιτική δράση οφείλει να είναι αγωνιστική, δηλ. να περιλαμβάνει ρίσκο. Αν αποδειχθεί εύκολο και ανώδυνο, σημαίνει ότι δεν τρομάζει πραγματικά τον αντίπαλο και δεν θ' αλλάξει τίποτα στον κόσμο. Δεν αξίζει καν να ονομάζεται "πολιτική δράση" αλλά, ξέρω 'γω, μόδα, εθιμοτυπική απεργία, εκτόνωση, σπασμός χωρίς νόημα που λες κι εσύ, κάτι τέτοιο. Η πολιτική συνισταμένη θα διαμορφωθεί και θα αποσαφηνιστεί στην πορεία από το σύνολο του κόσμου, όχι από τη φωτισμένη ηγεσία ή την επαναστατική πρωτοπορία. Κάπως σαν τη Wikipedia.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Αυτό που λέω κλείνοντας είναι ότι η ιδεολογία (η γενική εικόνα) είναι η σκεπή όλων. Δεν είναι το παν αλλά είναι το σημαντικότερο στο πολιτικό γίγνεσθαι συμπεριλαμβανομένου των δράσεων που εννοείς και θέλεις εσύ. Θυμίσου ότι οι επαναστάσεις που άλλαξαν την ιστορία είχαν και ιδεολογία και ηγέτες. Συνέβει το αντίθετο από ότι λές, ήρθε η έτοιμη ιδεολογία και καπέλωσε ή επικύρωσε ή οργάνωσε την αυθόρμητη αγανάκτηση.

    Μόνο και μόνο ότι "διαλέγεις" τις πολιτικές δράσεις που σου κάνουν δείχνει ότι το κάνεις βάσει ιδεολογικού κριτηρίου. Λες ότι το κάνεις με κριτήριο του ρίσκου και του φόβου. Οι δράσεις της ΧΑ, η κοινωνική της επιρροή δεν έχουν και ρίσκο δεν προκαλούν και φόβο στη κυβέρνηση; Ναι, αλλά φυσικά δεν σου κάνουν. Οι δράσεις του ΚΚΕ δεν είναι αγωνιστικές; Δεν σου κάνουν ούτε αυτές. Θα μου πεις ότι είναι εξαρχής καπελωμένες και τυποποιημένες, αλλά αυτός ο ρημάδης ο δρόμος δεν θα έπρεπε να κουνήσει λίγο τη συνείδηση των συμμετεχόντων; Οι αγανακτισμένοι δεν ήταν αυθόρμητη και αναδυώμενη σαν τη wikipedia με σχεδόν ανύπαρκτη ιδεολογική κατέυθυνση; Δεν διαμορφώθηκαν εκεί συνειδήσεις, δεν προέκυψαν η πάνω και η κάτω πλατεία με πολλές πολιτικές αναζητήσεις και συζητήσεις στην τελευταία; Ούτε αυτή σου κάνει γιατί δεν είχε ρίσκο και δεν τρόμαξε την κυβέρνηση. Πιστεύω ότι βασικά οι δράσεις που έχεις στο μυαλό σου, κυριώς τα δικά σου ιδεολογικά κριτήρια ικανοποιούν παρά οτιδήποτε άλλο. Ο Χαγίτης άλλο πράγμα έχει στο μυαλό του, όχι μόνο δεν θα άλλαζε στη δράση που οραματίζεσαι, μάλλον θα τον εξόργιζε, όπως θα εξόργιζε εσένα μια πορεία της ΧΑ με πυρσούς και βήμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Οι επαναστάσεις που άλλαξαν την ιστορία ανάγκασαν τον Όργουελ να γράψει τη Φάρμα των Ζώων: Η εξέγερση, η νίκη, και μετά κάποια ζώα που γίνονται πιο ίσα από τα άλλα ζώα κ.λπ. Και τον Σάρτρ να πει: "Κάθε νίκη, αν την εξετάσεις λεπτομερώς, είναι αξεχώριστη από ήττα". Και τον William Morris να πει: "Men fight and lose the battle; and the thing that they fought for comes about in spite of their defeat, and then it turns out not to be what they meant, and other men have to fight for what they meant under another name".

      Αυτό είναι το πρόβλημα με τις επαναστάσεις που "άλλαξαν την ιστορία"...

      Οι δράσεις του ΚΚΕ μού κάνουν. Ένα λίγο πιο σοβαρό ΚΚΕ θα μπορούσα να το υποστηρίξω.

      Ας περάσουμε όμως σε άλλες ειδήσεις: Συνεχή άνοδο δείχνουν τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής στις δημοσκοπήσεις κ.λπ. κ.λπ.

      Διαγραφή
  17. Έτσι είναι οι επαναστάσεις. Περιγράφω τι γίνεται. Πιθανώς για να πας σε μια ουτοπία να χρειάζεται μια ουτοπική επανάσταση, με ουτοπικές διεργασίες από ουτοπικούς ανθρώπους. Πιθανώς να μην υπάρχει ιδεολογία στο μέλλον, αλλά προκατασκευασμένοι άνθρωποι στους οποίους η δράση απλά θα "βγάζει" στην επιφάνεια τη σωστή την ιδεολογία.

    Οι δράσεις του ΚΚΕ σου κάνουν; Έκπληξη το δίχως άλλο, μιλώντας σε σχέση με τις επιθυμητές δράσεις έτσι όπως τις περιγράφεις σε όλη την κουβέντα μας, όχι για την πιθανή υποστήριξή σου στο ΚΚΕ. Οπότε μάλλον η απάντηση είναι αγώνας στο δρόμο μέχρι να γίνουμε όλοι κομμουνιστές.

    Προτιμώ μια μόνη της μεγάλη ΧΑ, από το να είναι μέσα στα άλλα κόμματα. Αν δεν υπήρχε ο Κασιδιάρης, θα είχε βγει ο Καρυπίδης περιφερειάρχης. Ακόμα και στην απαίσια περίπτωση να βγει ο πρώτος δήμαρχος θα είναι κάτι πιο ειλικρινές και συνεγερτικό,από το να βρίσκονται κρυμμένα και λανθάνοντα φασιστάκια δεξιά και αριστερά (pun intended).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Παραμένει όμως η αρχική μου πρόκληση: αν πιστεύεις ότι η ιδεολογία ή οι πεποιθήσεις είναι το σημαντικό, το ποιητικό αίτιο της πράξης, τότε γιατί ο κόσμος δεν πείθεται; Αυτό έχω βρει στη ζωή μου εγώ, ότι τα επιχειρήματα και τα βιβλία παίζουν πολύ μικρό ρόλο, ο κόσμος απλά δεν πείθεται (σε σημαντικά θέματα, καταλαβαίνεις τι εννοώ). Αυτό ήταν το αρχικό έναυσμα για τον προβληματισμό μου. Δεν νιώθω ότι έχω πάρει μια ικανοποιητική απάντηση. Το "δεν πείθονται διότι είναι ηλίθιοι / ψεκασμένοι / εγκεφαλοπλυμένοι / αμόρφωτοι κ.λπ." είναι η εύκολη λύση. Κάτι περισσότερο υπάρχει;

      Διαγραφή
  18. Όχι, δεν έχω κάτι περισσότερο ούτε απάντηση. Ο συγκεκριμένος κόσμος είναι απαίδευτος με την ευρεία έννοια, όχι μόνο αμόρφωτος. Τα βιβλία και τα επιχείρηματα δεν του είναι απλά αδιάφορα ή ακατανόητα, του είναι και απειλητικά. Δεν είναι τυχαίο ότι μισεί τους διανοούμενους. Ουσιαστικά δεν ζητάς να αλλάξεις απλά τις απόψεις τους, ζητάς να αλλάξεις τη δομή σκέψης τους. Μπορεί να γίνει αυτό βιωματικά όπως προτείνεις; Πιθανώς, αλλά πάλι θα είναι μια βιωματική "εκπαίδευση" που και αυτή θα υπηρετεί μια ιδεολογία.

    Αυτά για τους ΧΑγίτες και τους ψεκασμένους γενικά. Τώρα δεν ξέρω τι εννοείς γενικά με το "ο κόσμος δεν πείθεται". Σε πολλά θέματα δεν πείθεται ίσως επειδή έχει δίκιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εντάξει, άστο για μια μελλοντική συζήτηση. Να έχουμε και κάποιο συγκεκριμένο θέμα, όχι έτσι, γενικά κι αόριστα που μιλάμε τώρα

      Διαγραφή
  19. "Λοιπόν ο απλός άνθρωπος, πιστός ή άθεος, απλά δέχεται τον κόσμο όπως τον βρίσκει! Τον απασχολούν, φυσικά, πολλά πράγματα .... Όμως, τι έχει μέσα το κουτί... ούτε που το σκέφτεται, ούτε που τον ενδιαφέρει." Έτσι είναι σε γενικές γραμμές, πράγματι. Μόνο που οι "απλοί" άνθρωποι είναι πλέον λιγότεροι από παλιά - ή αν προτιμάς, έχουν γίνει πιο "περίπλοκοι".

    Περισσότερη μόρφωση + άνοδος βιοτικού επιπέδου => άνεση και προϋποθέσεις για υπαρξιακούς προβληματισμούς σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.

    Και πάλι βέβαια οι περισσότεροι δεν νοιάζονται τι έχει μέσα το κουτί.

    Ο δικός μου προβληματισμός, όπως έγραψα και στο μπλογκ μου, είναι ότι κάποιοι λίγοι που νοιάζονται για το τι έχει μέσα το κουτί (μαζί με κάποιους λίγους που δεν νοιάζονται για αυτό, αλλά νοιάζονται να χειραγωγήσουν όλους τους υπόλοιπους) προβάλλουν διάφορους δογματικούς ισχυρισμούς από θέσεις κύρους και ασκούν εξουσία με την πρόφαση της γνώσης του περιεχομένου του κουτιού.

    Αλλά αυτό, φυσικά, είναι μια άλλη ιστορία. :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Αδερφέ, δεν ξέρω τούτο το φεγγάρι
Στης καρδιάς της άδειας τη φυρονεριά
Πούθε τάχει φέρει, πούθε τάχει πάρει
Φωτεινά στην άμμο, χνάρια σαν κεριά.