Ο Δρόμος Είχε Τη Δική Του Υστερία

Κοιτάζω έναν χάρτη του Βόλου και προσπαθώ να καταλάβω τη λογική της ονοματοδοσίας των δρόμων του. Έχουν τη δική τους ιστορία. Το πιο χτυπητό είναι οι δρόμοι της Νέας Ιωνίας. Μόλις διασχίζεις το ποτάμι και περνάς στους παλιούς προσφυγικούς συνοικισμούς, σου ξανάρχονται ένα-ένα χρόνια δοξασμένα: οδός Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Μπότσαρη, Ναυαρίνου, Κατσαντώνη και άλλων σχετικών, λες και κάποιος πήρε το βιβλίο ιστορίας της 6ης Δημοτικού για να δώσει ονόματα στους δρόμους των προσφύγων. Υπάρχουν βέβαια και λίγοι νοσταλγικοί δρόμοι όπως οδός Προύσης ή Μικράς Ασίας, γενικά όμως στους δρόμους της Νέας Ιωνίας μεθάς με το αθάνατο κρασί του 1821. Ίσως οι «τουρκόσποροι» και οι «βρωμιάρηδες» που εγκαταστάθηκαν μετά την Καταστροφή στην άλλη μεριά του ποταμιού, να έγιναν αντιληπτοί από τους καθωσπρέπει Βολιώτες ως ανεπαρκείς, ημι-Έλληνες και φιλότουρκοι, οπότε έπρεπε να διαπαιδαγωγηθούν στην ελληνοπρέπεια ακόμα και με τις διευθύνσεις των σπιτιών τους. Ο δρόμος είχε τη δική του υστερία. Ήμαν παιδάκι όμως θυμάμαι ακόμα τους παλιούς να μου λένε: «μην πας με το ποδήλατο στη Νέα Ιωνία, είναι βρώμικα εκεί», και νόμιζα ότι εννοούσαν πως έχει πολλά σκουπίδια.

Σύμφωνα με κάποιον Κινέζο που πέρασε από δω, ο Βόλος είναι η πόλη με το χειρότερο φενγκ σούι στον κόσμο. Είναι μια πόλη χτισμένη σ’ έναν κλειστό ορμίσκο, μέσα σ’ έναν πολύ κλειστό κόλπο (τον Παγασητικό), μέσα σε μια κλειστή θάλασσα (το Αιγαίο), μέσα σε μια πολύ κλειστή υπερθάλασσα (τη Μεσόγειο). Από πλευράς ενεργειακών ροών, είπε ο Κινέζος, ο Βόλος είναι σαν ένα σφραγισμένο δωμάτο με ελάχιστο εξαερισμό, οπότε βαλτώνει ενεργειακά. Ερμητικά κλεισμένος από τη μια μεριά με το Πήλιο κι από την άλλη με τον κλειστό ορμίσκο εντός κλειστού κόλπου εντός κλειστής θάλασσας εντός κλειστής υπερθάλασσας, ο ενεργειακός αυτός βάλτος που λέγεται Βόλος τείνει να καλλιεργεί φοβικές νοοτροπίες, επιθετικές συμπεριφορές και περιχαρακωμένο τρόπο ζωής. Τάδε έφη Κινέζος. 

Επιστρέφοντας όμως από τα μέρη που κυριαρχούν οι οπαδοί της Νίκης Βόλου («Νίκη Νέας Ιωνίας» λέγαμε κάποτε) στα μέρη που κυριαρχούν οι οπαδοί του Ολυμπιακού Βόλου, το 1821 υποχωρεί για να δώσει τη θέση του στους αρχαίους και τους σύγχρονους. Για κάποιον περίεργο λόγο, επιβάλλεται να πηγαίνουν μαζί ο Θουκυδίδης και ο Παπαδιαμάντης, ο Ηρόδοτος και η Γαλλία, ο Σόλωνας και ο Νίκος Γκάτσος, εις βάρος των αγωνιστών του 1821. Δηλαδή υπάρχει λίγο κι από αυτό, δε λείπει ποτέ εντελώς, υπάρχει και λίγη ακριτική γεωγραφία (οδός Θρακών), όμως κυβέρνηση συνεργασίας τελικά σχηματίζει ο 20ος αιώνας με την αρχαιότητα στους δρόμους του καθαυτό Βόλου. Ποιος ξέρει γιατί. Κοντά στο Εργατικό Κέντρο θα βρούμε επίσης την οδό Παλαιστίνης και κοντά στην Εβραϊκή Συναγωγή την οδό Μωυσή.

Κουίζ: χωρίς να ανοίξετε χάρτη, ξέρετε πού είναι η οδός Γεωργίου Σαραντάρη στον Βόλο; Η οδός Θαλή;

Μ’ αυτά και μ’ αυτά, φτάνουμε στο κέντρο του Βόλου, στο μέρος με την εμπορική ζωή και τις υψηλότερες αντικειμενικές αξίες. Το οποίο είναι η αποθέωση του τοπικισμού και της βλαχοδημαρχίας. Κρίθηκε σε κάποια στιγμή ότι κεντρικότατοι δρόμοι επιβάλλεται να φέρουν ονόματα πάλαι ποτέ τοπικών βαρώνων, όπως οδός Δημάρχου Γεωργιάδου, οδός Κ. Καρτάλη, οδός Γ. Καρτάλη, οδός Ι. Καρτάλη (μια τόσο ισχυρή οικογένεια της περιοχής πρέπει να τιμηθεί επαρκώς), οδός Τοπάλη, οδός Γκλαβάνη, οδός Σπυρίδη κ.α. Άμα δεν τους ξέρετε όλους αυτούς, μην ανησυχείτε. Ο κάθε Χαρχούδας που πέρασε από το τοπικό δημαρχείο πρέπει να γίνει και δρόμος κεντρικός. Τρέμω στη σκέψη ότι μελλοντικά ο Βόλος θα αποκτήσει και οδό Αχιλλέα Μπέου...

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν κάτι χωράφια και μπαχτσέδες κοντά στη θάλασσα, κάτω από ένα βουνό, δίπλα σ’ έναν οικισμό περιορισμένο μέσα στα ερείπια ενός βυζαντινού κάστρου. Το μεγάλο αστικό κέντρο της περιοχής τότε ήταν το Βελεστίνο. Κάπου όμως στα τέλη του 19ου αιώνα, ο οικισμός άρχισε να ξεχειλίζει από τα ερείπια του κάστρου και να καταπίνει τα διπλανά χωράφια. Και εγένετο Βόλος. Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα, κι έβγαζ’ η γης το πρώτο της κυκλάμινο, τώρα Βολιώτες παζαρεύουν τα τσιμέντα, ταΐζουν τα νταμάρια το ασβεστοκάμινο. Η πόλη είχε μεγάλο ενδιαφέρον στο ξεκίνημά της, με τον Τζόρτζιο ντε Κίρικο, τον Δελμούζο και τους δημοτικιστές, το Παρθεναγωγείο, το Εργατικό Κέντρο, αργότερα τη Σοφία Βέμπο και άλλους. Σήμερα, η πόλη είναι γνωστή για τον Πέτρο Κωστόπουλο και τον Αχιλλέα Μπέο. Θλίψη... Κοιμήσου, Περσεφόνη, στην αγκαλιά της γης, δήμαρχο Μπερλουσκόνι μη δεις και τρελαθείς. 

Ας πάμε όμως ανατολικότερα στις κυριλέ περιοχές, στη Γλυφάδα του Βόλου, στα μέρη με τα υψηλότερα ενοίκια και τα υψηλότερα ποσοστά του ΝΑΙ στο δημοψήφισμα. Εκεί εξαφανίζεται εντελώς το 1821 και ο 20ος αιώνας, στα ονόματα των δρόμων βρίσκεις μόνο την αγνότητα της αρχαίας μυθολογίας. Οδός Απόλλωνος, Σειρήνων, Νάρκισσου, Διόσκουρων, Αρτέμιδος, Ποσειδώνος, Κίρκης, Έκτορος και άλλων σουπερστάρ του Ομήρου και του Ησίοδου. Περιστασιακά μόνο η μυθολογία κόβεται από τον υποχρεωτικό δρόμο με το όνομα κάποιας τοπικής εκκλησίας (π.χ. οδός Ζωοδόχου Πηγής), όμως αμέσως μετά ο χριστιανισμός δίνει τη θέση του στον παγανισμό.

Υπάρχει τελικά κάποια τάση; Ίσως ότι όσο πιο λαϊκή περιοχή, τόσο πιο πολύ τείνει να κυριαρχεί το 1821• όσο πιο κεντρική και εμπορική περιοχή, τόσο πιο πολύ τείνουν να εμφανίζονται οι πατριάρχες των κάποτε ισχυρών οικογενειών και οι περασμένοι δήμαρχοι• όσο πιο ευκατάστατη περιοχή, τόσο πιο πολλή μυθολογία. Ο πλούσιος δεν καταδέχεται να μένει σε οδό Παπαφλέσσα, θέλει οδό Μουσών• ο φτωχός δεν πρέπει να μένει σε οδό Ιακύνθου, οφείλει να μένει σε οδό Νικηταρά• το 1821 είναι λαϊκό ενώ η αρχαία μυθολογία είναι μεσοταξική (και μεγαλοαστική)• όσο για τα μέρη που λατρεύεται ο Μαμμωνάς, εκεί που βρίσκονται τα μαγαζιά, οι επιχειρήσεις, τα γραφεία των γιατρών και των δικηγόρων, εκεί είναι που πρέπει να τιμηθούν οι απόγονοι των παλιών τσιφλικάδων που διέπρεψαν ως τοπικοί πολιτευτές.

Έτσι κι αλλιώς, σωτηρία δεν έχουμε. Άμα γεννηθήκαμε σ’ αυτήν την πόλη, στον ενεργειακό βάλτο του Βόλου, είμαστε δια βίου σημαδεμένοι από τα ενεργειακά του κατακάθια. Όλοι στα γουναράδικα θ’ ανταμώσουμε. Ένα γράμμα μόνο ν’ αλλάξεις από το όνομα αυτής της πόλης, ακούγεται σαν «κώλος». Κι ένα γράμμα ν’ αλλάξεις από το όνομα του δημάρχου της, ακούγεται σαν «πέος». Θα μας φάνε όλους οι δεινόσαυροι του Σπήλμπεργκ. Jurassic Volos.