Ηθικές Κοινότητες

(Η ανάρτηση είναι σχόλιο στη συζήτηση για τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται το ελληνικό κράτος και το πολιτικό κόστος που επιφέρουν αυτές).

Λοιπόν, πιστεύω ότι αυτή η κουβέντα των μεταρρυθμίσεων τίθεται εξαρχής σε ΠΟΛΥ λάθος βάση. Οι αρθρογράφοι τις αντιμετωπίζουν είτε λογιστικά-οικονομοτεχνικά («από πού θα κόψουμε για να μαζέψουμε άλλα Χ δισ.») είτε στεγνά πολιτικά («οι προεκλογικές υποσχέσεις, το πολιτικό κόστος, η πίεση των συντεχνιών κ.λπ.»). Όμως μια χώρα είναι πρώτα και καλύτερα ηθική κοινότητα και κατόπιν, σε δεύτερο χρόνο, οικονομική ή πολιτική κοινότητα. Τα Χ οικονομικά μέτρα, οι Ψ πολιτικές κινήσεις νοηματοδοτούνται από το ηθικό πλαίσιο εντός του οποίου τίθενται. Δεν είναι από μόνα τους «φοροεισπρακτικά», «σκληρά», «αντιδημοφιλή» κ.λπ., έχει να κάνει με το κοινό αίσθημα δικαίου.

Ας δώσω όμως ένα παράδειγμα: το νομοσχέδιο Γιαννίτση για το ασφαλιστικό. Είναι το κυριότερο επιχείρημα που προβάλλεται για να υποστηρίξει την άποψη ότι ο κόσμος κοιτάει την πάρτη του, θέλει μεν μεταρρυθμίσεις αρκεί όμως να πληρώσει κάποιος άλλος, ο Γιαννίτσης ήθελε να εξυγιάνει το ασφαλιστικό αλλά ο κόσμος αγανάκτησε κ.λπ. κ.λπ.

Λοιπόν, ο κόσμος αγανάκτησε και καλά έκανε. Το νομοσχέδιο Γιαννίτση ήταν ένα δορυφορικό συμβάν στην μεγάλη τότε λαίλαπα του ΧΑΑ. Θυμίζω το ευρύτερο πλαίσιο της εποχής: το νομοσχέδιο εμφανίστηκε τον Απρίλιο του 2001. Έναν χρόνο πριν, το ΠΑΣΟΚ κέρδισε οριακά τις εκλογές με ρητή δέσμευση: «Ο κόσμος δεν θα χάσει από το ΧΑΑ» – όπως θυμόμαστε, ο γενικός δείκτης είχε αρχίσει να πέφτει από τον Σεπτέμβρη του 1999, και το «κόμμα του χρηματιστηρίου» μετατράπηκε σε κόμμα εγκλωβισμένων. Δεν ξέρω αν θυμόμαστε την τεράστια καμπάνια που έκαναν οι εκσυγχρονιστές, ήδη από το 1998, για να σπρώξουν τον κόσμο στο ΧΑΑ.

Από τον Μάρτιο του 1998 ήταν που το Χρηματιστήριο είχε αρχίσει να καλπάζει, τότε που ο Σημίτης υποτίμησε τη δραχμή κατά 14% προκειμένου η χώρα να ενταχθεί στον προθάλαμο του ευρώ. Πάρα πολλοί νόμισαν τότε ότι μπήκαν στον κόσμο του επενδυτή μόνο και μόνο επειδή διάβασαν τον Κόσμο του Επενδυτή, από την άλλη όμως ο Παπαντωνίου, ο Σημίτης, ο Λαλιώτης κι άλλοι εκσυγχρονιστές παρότρυναν συνεχώς: «Η υγιής πορεία της οικονομίας επέτρεψε στο Χρηματιστήριο να αποκτήσει τη θέση που έχει και σε άλλες προηγμένες χώρες» ή «το ΠΑΣΟΚ ήταν και είναι και θα είναι η εγγύηση για τα κεκτημένα και για τις προσδοκίες» και πολλά πολλά άλλα (π.χ. εδώ). Συνέχισαν να παροτρύνουν τον κόσμο ακόμα και το φθινόπωρο του 1999, που ο γενικός δείκτης έπεφτε. Σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, οι πασόκοι προσπαθούσαν μάταια να δώσουν βιάγκρα στον γενικό δείκτη τοποθετώντας στο ΧΑΑ τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων και των κρατικών τραπεζών, οδηγώντας σε απώλεια περίπου 500 δισ. (δραχμών) μέσα σε 12 μήνες. Και φυσικά διαβεβαίωναν συνεχώς ότι ο κόσμος δεν θα χάσει από το ΧΑΑ.  


(φώτο από http://carnagio.wordpress.com)


Ο κόσμος τελικά έχασε άγρια από το ΧΑΑ. Όπως και τα ασφαλιστικά ταμεία. Ο Γιαννίτσης δεν ήταν άσχετος με το έγκλημα, ήταν οικονομικός σύμβουλος του Σημίτη μέχρι το 2000 και κατόπιν Υπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης. Και τον Απρίλιο του 2001, όχι μόνο δεν τήρησε την προεκλογική του υπόσχεση, αλλά βάφτισε «εξυγίανση του ασφαλιστικού» την απόπειρα να φορτώσει στον κόσμο τα δικά του ψηφοθηρικά τερτίπια με τα λεφτά των ταμείων. Ακόμα και σήμερα δεν έχει ξεκαθαριστεί εντελώς τι ρόλο έπαιξαν οι εκσυγχρονιστές στο σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου. Είτε ήταν μια δική τους κομπίνα (η χειρότερη περίπτωση) είτε πιαστήκαν κι αυτοί στον ύπνο (η καλύτερη) είτε, το πιο πιθανό, κάτι ενδιάμεσο. Πάντως, από τη στιγμή που επί δύο χρόνια προέτρεπαν τον κόσμο να μπει στο «κόμμα του χρηματιστηρίου», από τη στιγμή που υποσχέθηκαν ότι «ο κόσμος δεν θα χάσει από το ΧΑΑ» και μετά τα κάναν γαργάρα («ας πρόσεχαν», δήλωσε τελικά ο Σημίτης για τους εγκλωβισμένους το καλοκαίρι του 2001)... τότε δεν υπήρχε περίπτωση να περάσει η «εξυγίανση του ασφαλιστικού». Πληγώθηκε ένα αίσθημα δικαίου, «μας κοροϊδεύετε». Όσο κι αν έφταιγε πρώτα απ’ όλα η αφέλεια όλων αυτών που την είδαν επενδυτές, για το νομοσχέδιο Γιαννίτση έκαναν καλά που αγανάκτησαν, εγώ τους δίνω δίκιο.

Κι ας έρθουμε λίγο στα τωρινά. Η κυβέρνηση υποτίθεται ότι διαπραγματεύεται με την τρόικα για μέτρα λιτότητας («τα τελευταία») ύψους 11,5 δισ. / 11,9 δισ. / 13,5 δισ. / 9 δισ. ή κάτι τέτοιο, με πρόσθετες περικοπές και χαράτσια. Πιστεύω ότι θα εισπράξει ένα τσουνάμι από ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ σε όλα τα μέτωπα. Θα βαρεθούμε να διαβάζουμε τους ερχόμενους μήνες ειδήσεις του στιλ: «Το υπουργείο υπολόγιζε να εισπράξει 700 εκ. από το τάδε μέτρο, τελικά εισέπραξε 4 εικοσάλεπτα κι 7 κουτάκια αναψυκτικών για την ανακύκλωση». Μετά όμως από το έπος της λίστας Λαγκάρντ, από την προκλητική είδηση για τους Μεϊμαράκη, Λιάπη, Βουλγαράκη, μετά την κόρη Πολύδωρα και τους συγγενείς του Τραγάκη κ.λπ., δεν υπάρχει περίπτωση να πάρει άλλα λεφτά η κυβέρνηση. «Μας κοροϊδεύετε». Θα πέφτουν συνέχεια έξω οι προγραμματισμοί κι ο Στουρνάρας θα γίνει υπερτασικός.

Γι’ αυτό πιστεύω ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία λύση στο πρόβλημα της Ελλάδας μ’ αυτούς τους πολιτικούς και μ’ αυτήν την κυβέρνηση. Όσο πιο γρήγορα πέσει, τόσο το καλύτερο. Οι χώρες είναι πρώτα απ’ όλα ηθικές κοινότητες. Τα μέτρα και οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι πλατωνικές ιδέες, πορίσματα κάποιων τεχνικών μοντέλων που πέφτουν από τον ουρανό• είναι συγκεκριμένες πολιτικές πράξεις που υλοποιούνται από συγκεκριμένα πρόσωπα με κάποιο ηθικό βάρος στην κοινότητα, πρέπει να τα δεις μέσα στα συμφραζόμενά τους. Το Χ μέτρο μπορεί να είναι τέλειο και δίκαιο έτσι, υπεριστορικά, πλατωνικά• η υλοποίησή του όμως από τον Ψ υπουργό μπορεί να είναι σκάνδαλο και αγανάκτηση. Ο κόσμος είναι ικανός να κάνει πολλά και θαυμαστά και αυτοθυσιαστικά, αρκεί όμως να νιώθει μέλος μιας ηθικής κοινότητας. Το ’40 πάρα πολύς κόσμος έτρεξε αυθόρμητα στα βουνά της Αλβανίας και ρισκάρισε ακόμα και τη ζωή του για τη χώρα• ένιωθε όμως ότι παλεύει για έναν δίκαιο σκοπό. Τώρα δεν το νιώθει. Όχι με αυτούς τους μισητούς πολιτικούς και με αυτήν την απαξιούμενη κυβέρνηση. Όσο πιο γρήγορα πέσει, τόσο το καλύτερο.

Τον έχουν κοροϊδέψει πολύ τον κόσμο.




ΥΓ: Διαβάστε όμως και τα φευγάτα που γράφω, μη διαβάζετε μόνο τα πολιτικά

11 σχόλια:

  1. Ανώνυμος16/10/12

    Νομίζω πως, ασχέτως κυβέρνησης, δεν μπορεί να υπάρξει καμία λύση για την Ελλάδα χωρίς τη συμμετοχή των δανειστών της.

    Τα υπόλοιπα θα τα συζητήσει κάπως πιο ψύχραιμα η χώρα σε δεύτερο χρόνο. Ελπίζω να έχει φανεί κανένας λιγότερο μισητός πολιτικός μέχρι τότε.

    inverted_a

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν μπορεί να υπάρξει λύση χωρίς, πρώτα και καλύτερα, μια κοινά αποδεκτή ερμηνεία της κρίσης: τι έγινε, γιατί έγινε, τι έφταιξε, ποιον βαραίνει η ηθική αυτουργία.

      Για να περάσουμε από τη χούντα στη μεταπολίτευση, πρέπει να γίνει η δίκη των πραξικοπηματιών, είναι ηθικά απαραίτητη. Αυτό που επιχειρήθηκε να γίνει ως τώρα, ήταν να φορτωθεί η ηθική αυτουργία στον κόσμο ("μαζί τα φάγαμε κ.λπ."), δηλαδή εσείς το θελήσατε αυτό το κομματοκλεπτικό σύστημα. Παρόμοιο μ' αυτό που υποστήριξαν οι χουντικοί στη δίκη, ότι ο κόσμος ήθελε τη χούντα και το σύστημά της, γι' αυτό δεν αντιδρούσε. Ο (θείος) Καραμανλής τότε είπε ότι ο κόσμος δεν αντιδρούσε γιατί φοβόνταν, όχι γιατί ενέκρινε τη χούντα. Λοιπόν, αν δεν αλλάξει παρομοίως η ερμηνεία της λαϊκής ηθικής αυτουργίας, λύση δεν θα υπάρξει.

      Ακόμα κι αν συμφωνηθεί ένας ευνοϊκός διακανονισμός της χώρας με τους δανειστές της, λύση δεν θα υπάρξει αν συνεχίσει η ερμηνεία της λαϊκής ηθικής αυτουργίας. Ο κόσμος δεν θα πληρώνει, σε μαζικό βαθμό. Όλο και περισσότεροι θα φτάνουν στο σημείο: "αυτό που λέμε Ελλάδα εμένα πια δεν με αφορά". Το οποίο είναι ένα βήμα από το: "μαϊντανός να γίνουν όλα". Το οποίο είναι ένα βήμα από τον εμφύλιο πόλεμο ή το failed state.

      Οι χώρες είναι πρώτα και καλύτερα ηθικές κοινότητες. Θα είναι τεράστιο σφάλμα να γίνει η αντιμετώπιση της κρίσης με εντελώς οικονομοτεχνικούς όρους, ακόμα κι από καινούργιους άφθαρτους πολιτικούς.

      Διαγραφή
  2. Ανώνυμος16/10/12

    Ειλικρινά δεν το νομίζω.

    Αυτό που περιγράφεις θέλει πολύ χρόνο. Δεν αμφιβάλλω πως η διεργασία μέσα στην κοινωνία έχει ήδη ξεκινήσει, ωστόσο εκτιμώ πως θα τελειώσει μετά το τέλος της κρίσης.

    Π.χ. στην χούντα (που τόσο πολύ την παραλληλίζουν με την σημερινή κατάσταση) προηγήθηκε κοινά αποδεκτή ερμηνεία το '74, γι' αυτό και έπεσε, ή απλά οι συνθήκες την ξεπέρασαν (με δραματικό τρόπο) και η ερμηνεία ακολούθησε αργότερα;

    inverted_a

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Για να καταλάβω, επειδή κρατούσαμε κακία στο Γιαννίτση που δεν κατάφερε να ανεβαίνει το ΧΑΑ αιωνίως, έπαυε να ισχύει ότι το ασφαλιστικό ξόδευε ένα Λουξεμβούργο παραπάνω απ' ό,τι μάζευε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ή αν προτιμάς, τους είχαμε θυμώσει που απέτυχαν να διατηρήσουν την ψευδαίσθηση των λεφτών που δημιουργούνται από το πουθενά στο ΧΑΑ, και άρα δε θα τους αφήναμε με τίποτα να την καταρρίψουν και στο ασφαλιστικό;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Το ασφαλιστικό ξόδευε ένα Λουξεμβούργο παραπάνω απ' ό,τι μάζευε

    Είσαι σίγουρος ότι αυτό είναι το σωστό μοντέλο για το ασφαλιστικό; Ένα ανελαστικό δοχείο με μια εισροή και μια εκροή, που αναλόγως ανεβαίνει ή κατεβαίνει η στάθμη του;

    Όχι. Όπως και όλα στην Ελλάδα, το ασφαλιστικό υπήρξε ένα παζάρι. Αυτό είναι το σωστό μοντέλο. Οι κυβερνήσεις από το 1952 παίρναν τα αποθεματικά των ταμείων και τα τοποθετούσαν σε κρατικά ομόλογα και μετοχές, ενώ, όταν το παρακάναν, ενίσχυαν τα ταμεία με ενέσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό. Οι εκσυγχρονιστές δε ρίξανε όλα τα αποθεματικά στο ΧΑΑ κατά την προεκλογική περίοδο του 2000 – με απώλεια 513 δισ. (δραχμές) για το Δημόσιο μέσα σε περίπου 12 μήνες. Τα συνδικάτα το ξέραν φυσικά αυτό, ότι το ασφαλιστικό είναι παζάρι κι όχι ανελαστικό δοχείο, και πιέζαν. Τα κρατικά ταμεία υπήρξαν ένα ακόμα διαχρονικό λάφυρο για τον εκάστοτε νικητή των εκλογών: ζεστά αποθεματικά να τα χειριστεί με υποβέλτιστο τρόπο και άφθονες θέσεις να βολέψει ημετέρους.

    Στα παζάρια ισχύουν οι κανόνες του παζαριού. Αν θες ο πελάτης να αγοράσει ακριβά, πρέπει να τον σέβεσαι. Αν θες ο κόσμος να μη συμμετέχει στα καλέσματα των συνδικάτων, πρέπει από την αρχή να είσαι άψογος μαζί του, να του εξηγήσεις με ειλικρίνεια την κατάσταση των ταμείων, να παραδεχτείς τις δικές σου λαδιές και να ζητήσεις μια καινούργια εκκίνηση σε υγιείς βάσεις. Οι εκσυγχρονιστές όμως φτύσαν κατάμουτρα τον κόσμο. Όχι «δεν κατάφεραν να διατηρήσουν την ψευδαίσθηση της αιωνίας ανόδου του δείκτη», όχι: συμμετείχαν ενεργά στην υφαρπαγή (ως έναν βαθμό τουλάχιστον). Έσπρωχναν επί δύο χρόνια τον κόσμο να επενδύσει στο ΧΑΑ ό,τι έχει και δεν έχει (τα θυμάσαι, έτσι; Να μην ψάχνω link τώρα). Του υποσχέθηκαν ρητά ότι «δεν θα χάσει» για να επανεκλεγούν, και μετά το κάναν γαργάρα. Ζημιώσαν το Δημόσιο κατά 513 δισ. σε 12 μήνες. Ο Γιαννίτσης έφερε νύχτα και απροειδοποίητα το νομοσχέδιό του στη βουλή. Αργότερα μαθεύτηκε κι ο ύποπτος πλουτισμός των Μανίκα & Νεονάκη μέσα από το ΧΑΑ, που ενισχύει την άποψη ότι ίσως οι εκσυχρονιστές δεν πιάστηκαν στον ύπνο, ίσως ξέραν κάτι παραπάνω, ίσως ήταν κι αυτοί μέρος του κόλπου (ως έναν βαθμό). Συνεχίζεις ακόμα να μη δίνεις δίκιο στον κόσμο που ξεσηκώθηκε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Εγώ ναι. Τα παιδιά χτυπάνε το πόδι κάτω και αρνούνται να δουν την πραγματικότητα. Τόσο το χειρότερο για αυτά (εμάς), όχι την πραγματικότητα.

    Ισχυρίζεσαι ότι, αν το ΧΑΑ δεν είχε πέσει, οι ΓΣΕΕΑΔΕΔΥδες θα είχαν συναινέσει στο νομοσχέδιο Γιαννίτση; Να δης τότε πόση ηθική κοινότητα θα είχαμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. //Είσαι σίγουρος ότι αυτό είναι το σωστό μοντέλο για το ασφαλιστικό; Ένα ανελαστικό δοχείο με μια εισροή και μια εκροή, που αναλόγως ανεβαίνει ή κατεβαίνει η στάθμη του;//

    όχι αλλά μπορείς να το περιγράψεις έτσι χωρίς βλάβη της γενικότητας.

    Περαιτέρω όταν εξηγήθηκε με ειλικρίνεια η κατάσταση των ταμείων ("δεν γεννάμε και δεν πεθαίνουμε") ο κόσμος άρχισε τα "μάλιστα, να πεθάνουμε να του κάνουμε τη χάρη του απάνθρωπου αλήτη" και "κουμάντο στο παπάρι μας θα κάνει αυτός".

    Υπήρξε πλήρης ανικανότητα, ή μάλλον απροθυμία να παραδεχτούν ότι το σύστημα έμπαζε 1 και έβγαζε 2.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τα παιδιά όμως είναι έξυπνα και καταλαβαίνουν πότε επικαλείσαι κανόνες που, υποτίθεται, ισχύουν για όλους, όμως τους παραβιάζεις όταν σε βολεύει. Αυτό που ισχυρίζομαι ότι η κυβέρνηση Σημίτη δεν τοποθετήθηκε απέναντι στον κόσμο ως δίκαιος γονιός, "θα ακολουθήσουμε κάποιους κανόνες που θα ισχύουν για όλους μας", αλλά ως ψεύτης, πλεονέκτης γονιός.

    Και δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι η "πραγματικότητα του ασφαλιστικού" ήταν ασυσχέτιστη με τα 513 δισ. που έχασε το Δημόσιο μέσα σε 12 μήνες, την προεκλογική περίοδο 2000, από την τοποθέτηση των αποθεματικών στο ΧΑΑ. Μήπως η "πραγματικότητα του ασφαλιστικού" ήταν: "τα δικά μας δικά μας και τα δικά σας δικά μας";

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ηλία, ξεκάθαρη απάντηση: αν το νομοσχέδιο Γιαννίτση είχε προταθή το α΄ εξάμηνο του 99, όταν το ΧΑΑ πέταγε, όταν δεν υπήρχε ακόμη ούτε σκάνδαλο ούτε ξεσκάνδαλο, τι θα έλεγαν οι συνδικαλιστές; Οι ίδιοι που κλαίγονταν αυτά τα χρόνια για τις αυξήσεις μόλις 5% τον χρόνο που έπαιρναν; ("ένας καφές την ημέρα είναι η αύξηση!")

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αν το νομοσχέδιο είχε παρουσιαστεί το α' 6μηνο του 1999, οι συνδικαλιστές δεν θα μπορούσαν να κατεβάσουν τόσο πολύ και τόσο αποφασισμένο κόσμο. Όπως επίσης, αν το νομοσχέδιο είχε συνδεθεί με την αυτονόμηση των ταμείων - ο Πολυζωγόπουλος τότε είχε πει από το 1998: "πρώτα θα καταρρεύσει ο κρατικός προϋπολογισμός και η εθνική οικονομία και μετά το ασφαλιστικό", ήξερε πως όταν τα ταμεία είχαν πρόβλημα, τα ενίσχυαν με ενέσεις από τον προϋπολογισμό, το ασφαλιστικό ήταν παζάρι κι όχι ανελαστικό δοχείο με μια εισροή και μια εκροή.

      Διαγραφή

Αδερφέ, δεν ξέρω τούτο το φεγγάρι
Στης καρδιάς της άδειας τη φυρονεριά
Πούθε τάχει φέρει, πούθε τάχει πάρει
Φωτεινά στην άμμο, χνάρια σαν κεριά.