Η Πρώτη Ύλη (Prima Materia) ήταν κάτι μυστηριώδες που οι παλιοί αλχημιστές θεωρούσαν απαραίτητο για την παρασκευή της Φιλοσοφικής Λίθου. Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα γι’ αυτό, εξάλλου ακόμα και τ’ όνομά του, «Πρώτη Ύλη», ήταν μια κρυπτική ταμπέλα που χρησιμοποιούσαν οι αλχημιστές στα δημοσιευμένα κείμενά τους. Οι ίδιοι μεταξύ τους σίγουρα θα λέγαν πολλά περισσότερα. Αναφέρεται ότι είχε μορφή κοκκινωπής σκόνης κι ήταν ανθεκτικό στη φωτιά, αν και στους παλιούς αλχημιστές δεν ξέρεις ποτέ τι είναι κυριολεκτικό και τι μεταφορικό. Τι άλλο ξέρουμε για την Πρώτη Ύλη;
Στην Turba Philosophorum (Σύναξη των Φιλοσόφων), ονομαστό αλχημιστικό κείμενο του 12ου αιώνα μεταφρασμένο από κάποια παλιότερη αραβική πηγή, ο Πυθαγόρας φέρεται να μιλά για κάτι που:
“... μπορεί να βρεθεί παντού, είναι πολύτιμος λίθος όμως δεν είναι πολύτιμος λίθος. Είναι ευτελές κι ανεκτίμητο, κρυμμένο κι όμως το ξέρει ο καθένας. Έχει ένα όνομα κι έχει πολλά ονόματα, είναι ο Αφρός του Φεγγαριού. Αυτός ο πολύτιμος λίθος, που δεν είναι πολύτιμος λίθος, είναι ο πιο ακριβός απ’ όλους, χωρίς αυτόν η Φύση δεν μπορεί να φτιάξει τίποτα»
Εδώ η Turba Philosophorum σε αγγλική μετάφραση
To Gloria Mundi, αλχημιστικό κείμενο του 1620 προσθέτει λίγα περισσότερα για τον Αφρό του Φεγγαριού:
«Το ξέρουν όλοι, νέοι και γέροι. Το βρίσκεις στην επαρχία, στο χωριό, στην πόλη, σ’ όλα τα δημιουργήματα του Θεού, κι όμως όλοι το περιφρονούν. Κανείς δεν του δίνει αξία παρόλο που μετά την ανθρώπινη ψυχή, είναι το πιο όμορφο και πιο πολύτιμο πράγμα στον κόσμο. Έχει δύναμη να ρίξει πρίγκηπες και βασιλιάδες».
«Αλέξης Τσίπρας» δεν πιάνεται για σωστή απάντηση, δεν μπορεί να ήταν αυτός η Πρώτη Ύλη των αλχημιστών.
Τι ήταν τελικά ο Αφρός του Φεγγαριού; Ο παρακάτω γρίφος πρέπει να εμφανίστηκε τον 17ο αιώνα σε αλχημιστικά κείμενα της εποχής. Μόχθησα να τον βρω σε κάποια πρωτότυπη πηγή αλλά δεν τα κατάφερα. Τον αναφέρω όπως τυπικά αναπαράγεται, τείνω να πιστεύω ότι είναι αυθεντικός:
«Είναι το κλειδί της ζωής και του θανάτου. Μπορεί να βρεθεί παντού όμως αν δεν το βρεις στο σπίτι σου, δε θα το βρεις πουθενά. Παρόλα αυτά είναι μπροστά στα μάτια σου. Κανείς δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό κι όλοι το χρησιμοποιούν. Ο φτωχός συνήθως έχει περισσότερο από δαύτο απ’ ό,τι ο πλούσιος. Τα παιδιά παίζουν μ’ αυτό στους δρόμους. Οι αμόρφωτοι το εκτιμούν πολύ, ενώ οι μορφωμένοι συχνά το πετάνε. Είναι μια ζωντανή κι αόρατη ουσία που συγκεντρώνεται στις κοιλότητες της φύσης, σε ιερά ποτήρια και σε μέρη του ανθρώπινου σώματος. Είναι το μόνο πράγμα από το οποίο μπορεί να παρασκευαστεί η Φιλοσοφική Λίθος και χωρίς αυτό, κανένα ευγενές μέταλλο δεν μπορεί να γίνει»
Τι άλλο ξέρουμε για τον Αφρό του Φεγγαριού; Ο δρ. Sigismond Backstrom (1750 - 1805) ήταν Σκανδιναβός, που μεγάλο μέρος της ζωής του δούλεψε γιατρός σε καράβια. Το 1794 έδεσε στο νησί του Μαυρίκιου (τότε γαλλική αποικία) με το πλοίο Harriet και προορισμό τη Νέα Υόρκη. Εκεί ήταν που συνάντησε τον κόμη Louis de Chazal. Οι δύο άντρες γρήγορα αναγνώρισαν ο ένας στον άλλον έναν συνάδελφο αλχημιστή που είχε ήδη παρασκευάσει κάποτε τη Φιλοσοφική Λίθο. Ο Backstrom σημείωνε στο ημερολόγιό του: «Ο κόμης μου προσέφερε 30.000 Ισπανικά δολάρια να μείνω μαζί του έναν χρόνο και να ξανακάνουμε τη διαδικασία από την αρχή. Όμως καθότι είχα λάβει εντολή από τον Πρόεδρο της Αποικιακής Συνέλευσης [δηλ. την κυβέρνηση των Αβράκωτων του Μαυρίκιου] να επιβιβαστώ στο Harriet και να σαλπάρω για Νέα Υόρκη, δεν τόλμησα να μείνω. Όταν ο κόμης το άκουσε, έκλαψε σα μικρό παιδί».
Κι όμως. Ακόμα και σε εποχές Γαλλικής Επανάστασης με εθνοσυνελεύσεις, Ιακωβίνους, Ροβεσπιέρους, Ναπολέοντες, υπήρχε κόσμος με... εντελώς διαφορετικούς στόχους απ’ αυτούς της Επανάστασης ή των αντιπάλων της
Ο Backstrom συνέθεσε μια αλχημιστική ανθολογία. Τα σχόλια σε αγκύλες [] είναι του ίδιου. Σ' αυτήν διαβάζουμε:
Rebis («Διπλό») στη γλώσσα των αλχημιστών ήταν η ένωση Θείου κι Υδραργύρου, Ήλιου και Σελήνης. Δεν μπόρεσα να βρω τίποτα για τον κόμη Louis de Chazal. Είτε ήταν εξαιρετικά αθόρυβος άνθρωπος που φρόντιζε να μην τραβά την προσοχή, είτε κάποιος αριστοκράτης που στην Επανάσταση κατάλαβε αμέσως πού θα πάει το πράγμα και φρόντισε να ξεφύγει στον Μαυρίκιο, μακριά απ’ τη Γαλλία με τις πολιτοφυλακές και τις γκιλοτίνες της, είτε ήταν συγγραφική κατασκευή του Backstrom (λίγο απίθανο όμως γιατί το ημερολόγιό του ο Backstrom δεν το 'χε για δημοσίευση, τα ‘γραφε για τον εαυτό του).
Τι ήταν τελικά η Prima Materia των αλχημιστών, o Αφρός του Φεγγαριού; Που ήταν πολύτιμος λίθος και δεν ήταν πολύτιμος λίθος; Υποψιάζομαι πως ό,τι πιασάρικη απάντηση κι αν δώσουμε –«φως!», «ζωή!», «αγάπη!», «Θεός!», «φαντασία!», «πνεύμα!» κ.ο.κ.– οι παλιοί αλχημιστές θα την απέρριπταν, δε θα μας θεωρούσαν άξιους μύησης. Κάτι άλλο περιμένουν ν’ ακούσουν.
* * * * *
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αδερφέ, δεν ξέρω τούτο το φεγγάρι
Στης καρδιάς της άδειας τη φυρονεριά
Πούθε τάχει φέρει, πούθε τάχει πάρει
Φωτεινά στην άμμο, χνάρια σαν κεριά.