Μικρά Γαλάζια Μυστικά

Από το ημερολόγιό μου:

*

Ηλίθιος: άνθρωπος του οποίου ο αυτοματισμός των συναισθημάτων είναι τόσο έντονος ώστε τον οδηγεί σε πράξεις μακροπρόθεσμα αντίθετες από το συμφέρον του.

*

Διαπαιδαγώγηση: δυστυχισμένοι άνθρωποι μεγαλώνουν δυστυχισμένα παιδιά και τα βγάζουν στην κοινωνία ευνουχισμένα κι ακρωτηριασμένα για να κάνουν δυστυχισμένη τη ζωή άλλων δυστυχισμένων υπάρξεων.

*

«Φιλόσοφος» δεν είναι όποιος αναπτύσσει έναν συστηματικό και βαθύ προβληματισμό γύρω από ορισμένα θεμελιακά υπαρξιακά μεγέθη. Είναι αυτός που μπορεί να πείσει κάποιους άλλους να τον πληρώνουν για να ασκεί τον εν λόγω προβληματισμό• αυτός που μπορεί να επιδίδεται στις μεθοδικές του αναλύσεις ανενόχλητος από μυωπικές ασχολίες όπως το νοίκι και οι λογαριασμοί.

*

Το Προσωπικό μου Κοράνι

Σούρα 11, Η Δημιουργία
Λα ιλαχά ιλαλλάχ
Ω, Απεσταλμένε, ανάγγειλε στους Ανθρώπους:
Ο Άνθρωπος είναι ένα υπερτιμημένο βιολογικό είδος.
Τα ζώα είναι πιο εξελιγμένα από τον Άνθρωπο.
Αλήθεια σας λέω, ο Άνθρωπος είναι ένα παραπροϊόν της εξέλιξης στην προσπάθειά της να φτιάξει πιθήκους.
Η Κοροϊδία της Δημιουργίας.
Λα ιλαχά ιλαλλάχ

*

Υλικός κόσμος: ακόμα και η τελειότερη ευτυχία του μπορεί να σπιλωθεί από την έλλειψη πρόσβασης σε τουαλέτα• ο ήχος από το καζανάκι μπορεί να καταστρέψει και την πιο ρομαντική στιγμή.

*

Τα καλύτερα παιδιά του κόσμου, υπάρχουν στα διηγήματα του Σαμαράκη: ώριμα, με στρωτό λόγο, με κατανόηση και ευαισθησία, αγνά και αμόλυντα, καλοσυνάτα. Παιδιά που αντιπαραβάλλουν την αγαθή τους φύση στη διαστροφή των μεγάλων. Παιδιά που ξεπετάγονται σαν σιντριβάνια αγάπης μέσα σ' έναν κόσμο σκληρότητας. Παιδιά που κάθε γονιός θα τα ήθελε για δικά του. Παιδιά που υπάρχουν μόνο στα διηγήματα του Σαμαράκη.

*

Υπάρχει ένας ρομαντισμός στον ψυχασθενή που εκφράζεται ελεύθερα, λέει αυτά που αντιλαμβάνεται χωρίς δεύτερη σκέψη και δε νοιάζεται για την εικόνα του.
Υπάρχει μια υποκρισία στον μεσοαστό γιατρό που δεν έχει ούτε το μισό σφρίγος από το μανιακό ασθενή του, που διαλέγει με προσοχή τις λέξεις του, που δεν τολμάει να τον κοιτάξει στα μάτια.

*

Όνειρα: το LSD του φτωχού.

*

Αν ένας σύγχρονος ψυχίατρος μελετούσε επαγγελματικά την περίπτωση του Χριστού όπως παρουσιάζεται στα Ευαγγέλια, θα έβγαζε το συμπέρασμα ότι το άτομο αυτό έπασχε από κλινική κατάθλιψη (ή μανιοκατάθλιψη, αν θυμηθούμε το περιστατικό της εκδίωξης των εμπόρων από το Ναό).

*

Η επανάσταση στην Ελλάδα, όταν γίνει, θα ξεκινήσει από ψαγμένα μπαράκια με ελαφρά jazz μουσική και καφέ-ρεστοράν με εξωτική κουζίνα, μελετημένη διακόσμηση, και 45άρες διαζευγμένες σερβιτόρες με φοιτητική θητεία στο ΕΚΚΕ ή στο ΚΚΕ Εσωτερικού.

*

Λατρεύω τα αεροπλάνα. Για μένα είναι σύμβολα ελευθερίας. Ένας λόγος που πονούσα όταν έβλεπα τις σκηνές από τους Δίδυμους Πύργους είναι ότι νιώθω σαν να φτωχαίνει ο κόσμος όσο μικραίνει ο αριθμός των αεροπλάνων.

*

Άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας. Επίσης, άλλος ο Αντώνης Σαμαράς κι άλλος ο Αντώνης Σαμαράκης. Αυτός ο τελευταίος, ο «αιώνιος έφηβος», μάλλον δεν έχει υπάρξει ποτέ του παιδί (γεννήθηκε κατευθείαν ηλικιωμένος και πρεσβευτής καλής θέλησης της UNICEF). Αλλιώς θα γνώριζε ότι ο κόσμος τους είναι γεμάτος από κακία, ζήλια, μίσος, ωμότητα, τραμπουκισμούς, εκδικητικότητα και βία. Αν τα παιδιά είχαν τη σωματική δύναμη ενήλικα, ο πλανήτης θα ήταν Τέξας.

Αλίμονο αν τα σαμαράκεια παιδιά αποκτήσουν στρατό και όπλα• θα επιβάλλουν τη δικτατορία της ειρήνης με το ζόρι. Δεν ξέρω αν ο Αντώνης είχε οικογένεια, πάντως δε θα ήθελα να τον είχα για πατέρα.

*

Ορισμένοι άνθρωποι μού θυμίζουν τα πολυτελή δερμάτινα πορτοφόλια: το έξω είναι πιο ακριβό από το μέσα.

*

Το Πνεύμα (ή Ανώτερη Διάνοια) είναι αυτό που έχει ο άνθρωπος και υπερτερεί έναντι των ζώων που δεν το έχουν. Επίσης, αυτό που δεν έχουν οι χαζογκόμενες και υπερτερούν έναντι των έξυπνων γυναικών που το έχουν.
Οπότε, το να διαθέτεις δικαιοδοσία σε μια ανώτερη γνωστική διάσταση και πρόσβαση σε μια υψηλότερη οντολογική βαθμίδα δεν αποτελεί πάντα πλεονέκτημα - πιο σημαντικό είναι να έχεις ωραίο κώλο.

*

Το κάθε νεογέννητο είναι ένα τσεκ που αποκολλάται από το συμπαντικό μπλοκ επιταγών για να επιτελέσει τη δική του συναλλαγή με τη ζωή. Σε κάποιο σημείο, θα κληθεί να καταβάλλει το χρηματικό του αντίτιμο και ο λογαριασμός του θα είναι άδειος. Τότε θα ‘ρθει ο θάνατος και θα το σφραγίσει τελειωτικά.

*

Η ευτυχία είναι πτητική.

*

Με τον καιρό, ο γάμος γίνεται ένα είδος σχέσης σαν κι αυτήν που αναπτύσσουν οι ταξιδιώτες μιας πολύωρης πτήσης: προσπαθούν να ανεχτούν ο ένας τον άλλο για να σκοτώσουν την ώρα τους.

*

Έχει αποδειχθεί και επιστημονικά πως όταν κάποιος πεθαίνει, μετενσαρκώνεται μέσα στα αγαπημένα του φιλμ και ζει σ’ αυτά αιωνίως.
Έτσι κι εγώ ξέρω πως μετά το θάνατό μου θα γίνω σύμβουλος της Ελισάβετ της Α’, θα ψάξω για τον Συνταγματάρχη Κουρτζ στην Καμπότζη, θα σκοτώσω τον Λίμπερτυ Βάλανς.

*

Πρέπει διαρκώς να παρέχουμε στον εαυτό μας μια σταθερή δόση νοήματος για να αντέξουμε• πρέπει να του θυμίζουμε όλη την ώρα ότι «η ζωή έχει κάποιο σκοπό», ότι «είναι οι απλές, μικρές καθημερινές χαρές που κάνουν τη διαφορά», ότι «υπάρχει λόγος που τράβηξες αυτά που τράβηξες και δεν πάνε χαμένα» κ.λπ.
Αν επιχειρήσουμε να κοιτάξουμε έστω και για μια στιγμή τα πράγματα αφτιασίδωτα, θα τρελαθούμε.

*

Τα φαντάσματα πρέπει να είναι αγγλική εφεύρεση. Από εκεί μάλλον ξεκίνησε αυτή η γνωστή εικόνα της ομιχλώδους παρουσίας μέσα σ’ ένα «στοιχειωμένο» σπίτι, καθώς και η ερμηνευτική θεωρία περί ανήσυχων ψυχών ήδη νεκρών ανθρώπων.
Το στοιχείο-κλειδί της φαντασματοσύνης υποθέτω πως είναι η παράδοση• πρέπει μία χώρα να έχει μακρόχρονη συνέχεια σε κοινωνικούς θεσμούς, έθιμα, νόμους, κυβερνητικό σύστημα, ώστε να γεννηθεί συνέχεια παραστάσεων.
Παντού υπάρχουν και υπήρξαν άνθρωποι που πέθαιναν ταραγμένα, που μισούσαν και αγαπούσαν σφοδρά, που σήκωναν αβάσταχτες ενοχές. Πρέπει όμως το βάρος της παράδοσης να πέφτει συντριπτικό στους ώμους σου για να διατηρηθούν τα πάθη σου ανήσυχα και μετά το φυσικό θάνατο. Ο αριθμός των φαντασμάτων μιας χώρας είναι δείκτης συντήρησης της γηγενούς κοινωνικής παράστασης.
(Βγαίνει νόημα από τα παραπάνω;)

*

Υπάρχουν δύο τραγούδια που έχουν μία παράξενη ομοιότητα μεταξύ τους. Το πρώτο δεν το ξέρει σχεδόν κανείς στον κόσμο, εκτός από τα 10 – 11 εκατομμύρια κατοίκους της Ελλάδας• «ν’ ανέβω σ’ ένα αεροπλάνο / να δω τον κόσμο από πάνω» κ.λπ. Το δεύτερο το ξέρουν σχεδόν όλοι στον κόσμο, ακόμα και κάποιοι εντός Ελλάδας• είναι το Space Oddity του David Bowie.

Νομίζω ότι γράφτηκαν περίπου την ίδια περίοδο, στα τέλη του ‘60. Αν δεν κάνω λάθος, ο Bowie έγραψε το δικό του τραγούδι λίγο μετά την προσσελήνωση. Κι ο Χατζής πρέπει να έγραψε το Αεροπλάνο του κάπου εκεί κοντά, ίσως τότε που ο Ωνάσης πούλησε την Ολυμπιακή στο Ελληνικό Κράτος.

Μόνο φαινομενικά, όμως, μοιάζουν μεταξύ τους τα τραγούδια. Εκ πρώτης όψεως, περιγράφουν και τα δύο μία αφ’ υψηλού θεώρηση της Γης (μεταφορικά και κυριολεκτικά), και διδάσκουν ή υπονοούν ορισμένες στάσεις. Το συμπέρασμα του Χατζή είναι αφελέστατα αισιόδοξο: όλα σου τα προβλήματα, αν τα δεις αποστασιοποιημένος, γίνονται αστεία («κι εσύ τα πήρες σοβαρά»)• όταν συνειδητοποιήσεις την κλίμακα των κοσμικών μεγεθών και τη γήινη ασημαντότητα μέσα στο μεγάλο σύμπαν τότε θα γελάσεις ανακουφισμένος και θα πάρεις την αγαπημένη σου για μια βόλτα στο φεγγάρι, τον τόπο της λύτρωσης από τη γήινη μιζέρια.

Παραείναι βουδιστικό για να είναι αληθινό.

Από παλιά υφίσταμαι την τρομοκρατία του Αεροπλάνου. Ούτε κι εγώ δεν ξέρω πόσες φορές μου είπαν: «Να, όπως λέει και το τραγούδι, μοιάζουν μυρμήγκια οι ανθρώποι. Ξέρεις πόσες φορές το σκέφτηκα; Πολύ δίκιο έχει». Την επόμενη φορά που θα ‘ρθει κάποιος να μου αποκαλύψει το κλειδί της ευτυχίας στην αποστασιοποίηση μέσα από τους στίχους του Αεροπλάνου, θα του απαντήσω: «Οπότε, λοιπόν, άμα θα ‘χεις κάποιο λογαριασμό να πληρώσεις ή κάποια επιταγή να καλύψεις και δεν υπάρχει ρευστό, βάλτα σ’ ένα συρτάρι και ξέχασέ τα. Κι άμα σου ζητήσει εξηγήσεις η τράπεζα, απάντησέ της πως όταν κοιτάς από ψηλά, μοιάζει ο κόσμος ζωγραφιά. Πες το κι όταν θα σε βάζουν φυλακή».

Ο ήρωας του Bowie, τουλάχιστον, σ’ άλλο συμπέρασμα καταλήγει όταν απογειώνεται στο σύμπαν: «Planet Earth is blue, and there’s nothing I can do». Και δεν ξαναγυρίζει πίσω.

Προσπαθούμε να ανακαλύψουμε την κατάλληλη νοητική στάση για να ξεφύγουμε από τα προβλήματα, αυτά όμως έχουν τέτοια δύναμη που καταρρίπτουν οποιοδήποτε αεροπλάνο σκαρφιστούμε.

*

Με την επιχειρηματολογία μπορείς να αλλάξεις πολλές απόψεις κάποιου• με τίποτα όμως δεν μπορείς να αλλάξεις το σενάριο που έχει φτιάξει για την κινηματογραφική ταινία της ζωής του, τη βασική νοηματοδότηση με την οποία ερμηνεύει τις κακοτυχίες του, τα γεγονότα του παρελθόντος, τους μελλοντικούς του στόχους.

Αν δοκιμάσεις κάτι τέτοιο, θα μάθεις ότι 1+1=4, ότι η Γη είναι επίπεδη και οι αγελάδες πετάνε.

*

Υπάρχει ένα ζώο άγνωστο στη βιολογία: ο Άνθρωπος (με το Α κεφαλαίο). Παρεπιδημεί σε λόγους ουμανιστών, στα διηγήματα του Σαμαράκη, στα τραγούδια των Beatles κι αλλού. Πρωτοεμφανίστηκε στα έργα των Διαφωτιστών κι έκτοτε η εξέλιξή του υπήρξε ραγδαία. Πολλές φορές καμουφλάρεται πίσω από έννοιες όπως «ο λαός». Πάντα ατόφιος και άσπιλος, πάντα με το Α κεφαλαίο.

Σε αντιδιαστολή μ’ αυτόν, υπάρχουν οι άνθρωποι (με το Α μικρό) που συναντάμε καθημερινά: μικρόψυχοι, ανόητοι, δειλοί. Που σκαλίζουν τη μύτη τους στο λεωφορείο, σου σκάβουν το λάκκο πισώπλατα, παίζουν τις οικονομίες μιας χρονιάς στο καζίνο και κατουράνε στραβά στις δημόσιες τουαλέτες. Ο Άνθρωπος όμως (με το Α κεφαλαίο) ακόμα κι όταν κλάνει μυρίζει λεβάντα.

Είναι εύκολο να κηρύττεις (έτσι αφηρημένα) την αγάπη και τη συμπόνοια μεταξύ των ανθρώπων, να μισείς όμως θανάσιμα τον (συγκεκριμένο) αχώνευτο γείτονα.

*

Πολλές φορές η διαίσθηση δεν είναι να βλέπεις αόρατα πράγματα με κάποιο θαυμαστό τρόπο. Είναι να μπορείς να διακρίνεις τη σχέση ανάμεσα σε φαινομενικά αταίριαστα στοιχεία. Εκεί που οι άλλοι βλέπουν διάσπαρτα αστέρια, εσύ βλέπεις τη Μεγάλη Άρκτο και τη Ζώνη του Ωρίωνα.

*

Το μόνο νόημα που βγαίνει από τη ζωή είναι ότι από τη ζωή δε βγαίνει κανένα νόημα.

*

Αν εξετάσει κάποιος την Ιστορία, θα διαπιστώσει ότι το διαχρονικό όνειρο του Ανθρώπου, σε κάθε εποχή και σε κάθε κοινωνία, δεν είναι η οικοδόμηση του επίγειου παραδείσου, ούτε η κατανόηση της Αλήθειας, ούτε η ενάρετη ζωή, ούτε η κατάκτηση του διαστήματος, ούτε η φώτιση, ούτε η ανακούφιση της δυστυχίας, ούτε η ένωση με το Θεό, ούτε η επιστημονική πρόοδος• είναι να βγάζει λεφτά χωρίς να δουλεύει. Να βάλει κάποιους άλλους να δουλεύουν γι’ αυτόν.

Είναι τόσο καθολική αυτή η τάση, που προτείνω ότι θα πρέπει να εξετάζει κάποιος έναν πολιτισμό ξεκινώντας με το ερώτημα: ποιους θεσμούς και τρόπους, ποιες μεθόδους εφηύρε αυτός ο πολιτισμός για να οδηγεί ένα πληθυσμιακό τμήμα του στην ΟΕΑ (= Οικονομικά Επωφελή Αεργία);

Είναι ο αρχέγονος πόθος του Ανθρώπου, η Πρώτη Αρχή: από τότε που στάθηκε στα δυο του πόδια, ξεχώρισε από τα ζώα και κοίταξε τον ήλιο, οραματίστηκε τον εαυτό του Συνταξιούχο. Homo Leisurus.

*

Άντρας δε γίνεται κάποιος στα 18 του. Γίνεται όταν σταματήσει να κατηγορεί άλλους γι’ αυτά που του συμβαίνουν. Ακόμα κι όταν πράγματι φταίνε άλλοι γι’ αυτά που του συμβαίνουν.

*

Διάβασα τον «Κακό Δημιουργό» του Σιοράν. Δεν ξέρω πόσο καλή είναι η ελληνική μετάφραση, πάντως κάποια σημεία μού έκαναν εντύπωση και τα σημείωσα:

- Η εκλέπτυνση είναι σημάδι ανεπαρκούς ζωτικότητας• στην τέχνη, στον έρωτα, στα πάντα.

- Κάθε μορφή αδυναμίας και αποτυχίας εμπεριέχει ένα θετικό στοιχείο σε μεταφυσικό επίπεδο.

- Τη νύχτα που θα αποφασίσω ότι τα όνειρά μας δεν είχαν καμία σχέση με τη βαθύτερη ζωή μας και ότι προέρχονταν από τη χαμηλού επιπέδου λογοτεχνία [από τον κακής ποιότητας κινηματογράφο, θα λέγαμε σήμερα], την ίδια νύχτα θα κοιμηθώ μόνο και μόνο για να παρευρεθώ στην παρέλαση των πιο παλιών και πιο κρυφών μου τρόμων.

- Μόνο οι στιγμές που η επιθυμία σου να μείνεις με τον εαυτό σου είναι τόσο έντονη ώστε θα προτιμούσες να τινάξεις τα μυαλά σου στον αέρα παρά να ανταλλάξεις έστω και λίγες κουβέντες με κάποιον άλλο, μόνο αυτές μετράνε.

- Είναι σφάλμα να συνδέουμε την κατήφεια με τη σκέψη. Αν ήταν έτσι, ο πρώτος τυχών που θα κατέρρεε ψυχικά θα γινόταν αυτομάτως στοχαστής. Το επιστέγασμα είναι ότι πράγματι γίνεται.

- Βεβαιότητα ότι απέχω του καθήκοντός μου, ότι δεν εκπληρώνω αυτό για το οποίο έχω γεννηθεί, ότι αφήνω τις ώρες να περνούν χωρίς όφελος, έστω και αρνητικό. Αυτή η τελευταία κατηγορία όμως δεν είναι δικαιολογημένη, αφού η ανησυχία, το παράπονό μου είναι ακριβώς αυτό το παράδοξο όφελος.

*

Κανένας άντρας δεν μπορεί να παραμείνει ευφυής μέσα σε μια γυναικεία αγκαλιά.

*

Σκέφτομαι ότι το πλυντήριο πιάτων θα έπρεπε να ονομαστεί: Η Τεχνολογία του Μικροαστού. Υλοποιεί πανάρχαια όνειρα και υπαρξιακές ανάγκες όλων όσων,
- Μόλις αράξουν στο τραπέζι, δε θέλουν πια να σηκωθούν.
- Έχουν το φαγητό ως την πιο σημαντική στιγμή της ημέρας.
- Έχουν το φαγητό ως σκοπό, όχι ως μέσον.
- Δεν έχουν κίνητρο να φάνε λίγο.
- Η ενεργητικότητά τους σταματάει μετά το φαγητό.
- Βρίσκουν την ευτυχία στο φαγητό.
- Αν είχαν το τζίνι του Αλαντίν, θα του ζητούσαν να σηκώσει τα πιάτα από το τραπέζι.

*

Υπάρχουν οι πράξεις ενός ανθρώπου, υπάρχει κι ο μύθος που χτίζει για τον εαυτό του. Αν δοκιμάσουμε να βρούμε τι θέλει πραγματικά ο τάδε, τι πραγματικά έχει αξία για τον δείνα με βάση μόνο αυτά που κάνει, θα εκπλαγούμε. Καινούργιους ανθρώπους θα ανακαλύψουμε γύρω μας. Όλοι οι φίλοι, γνωστοί, συγγενείς, θα μεταμορφωθούν σε λέξεις μιας άγνωστης γλώσσας. Πρέπει όμως να τους αποσυνδέσουμε από τα λόγια τους, το μύθο που χτίζουν γύρω από τον εαυτό τους, τις προφάσεις που εφευρίσκουν, τις δικαιολογίες που επικαλούνται – άσχετα αν και οι ίδιοι αποτελούν θύματα του δικού τους μύθου. Ακόμα και στον εαυτό μας αν εφαρμόσουμε αυτό το κριτήριο, αν δηλαδή καταγράψουμε τις πράξεις μας ημερολογιακά, δημοσιογραφικά, χαρτογραφήσουμε τις ασχολίες στις οποίες αφιερώνουμε το χρόνο μας και βγάλουμε τα αναγκαία συμπεράσματα για το τι πραγματικά θέλουμε, ποιοι είναι οι πραγματικοί στόχοι μας, τότε θα μείνουμε με το στόμα ανοιχτό.
Και θα απογοητευτούμε• ω ναι, θα απογοητευτούμε πολύ.

*

Ελληνάνθρωπος: Ενδιάμεσο προείδος στην εξέλιξη του Ανθρώπου, κατατάσσεται πριν από τον Αυστραλοπίθηκο και μετά από τις Αμοιβάδες (ή μήπως μετά από τα Ραδίκια; Δε θυμάμαι καλά τη Βιολογία).

*

Οι Μαρξ & Ένγκελς δίδαξαν ότι η Ιστορία μπορεί να ερμηνευτεί ως η διαρκής πάλη ανάμεσα στην αέναη τεχνολογική πρόοδο και τις παρωχημένες κοινωνικές σχέσεις που δεν μπορούν να την ενσωματώσουν αποτελεσματικά. Εγώ όμως βλέπω την Ιστορία ως τις πολυποίκιλες μεταλλάξεις της Πρώτης Αρχής του Ανθρώπου στη βάση γεωγραφικών, κλιματικών, πληθυσμιακών, τεχνικών, και οικονομικών δεδομένων.
Όπου η Πρώτη Αρχή είναι η ΟΕΑ: να έχει κάποιος εισόδημα χωρίς να δουλεύει. Να κάαααααααθεται...

*

Υπάρχει μία σύμβαση για να ζήσεις στην Ελλάδα: πρέπει να καμώνεσαι διαρκώς ότι αυτή η χώρα έχει ή είχε ή θα έχει κάτι σπουδαίο. Σπουδαία παράδοση, σπουδαία ιστορία, σπουδαίους ανθρώπους, σπουδαίο παρελθόν, σπουδαίο πεπρωμένο, σπουδαίες ακρογιαλιές κ.λπ. Κανείς δε θα μπορούσε ν’ αντέξει τον καθημερινό βιοπορισμό δίχως το όπιο της Ελληνικής Σύμβασης• θα τρελαινόταν ή θα μετανάστευε.

*

Ό,τι πιο πικρό έχω διαβάσει ποτέ το έγραψε ο Τζ. Μπ. Σω: «Γελάς με τα κείμενά μου γιατί νομίζεις ότι κοροϊδεύω το διπλανό σου. Αμ, δεν κοροϊδεύω το διπλανό σου, εσένα κοροϊδεύω».

*

Η Αριστερά, λένε, προδόθηκε τόσες πολλές φορές που είναι φυσιολογικό να έχει αναπτύξει ένα αίσθημα περιθωριοποίησης και ηττοπάθειας. Οι άνθρωποί της έχουν μάθει τι σημαίνει διάψευση γι’ αυτό και είναι μαζεμένοι, στωικοί κ.λπ., όπως τα ανθρωπάκια στις γελοιογραφίες του Στάθη.
Έχω δει όμως αμέτρητες φορές να συμβαίνει το αντίστροφο: άνθρωποι μικροί από τη φύση τους, πνευματικοί ραγιάδες και losers, επιλέγουν την Αριστερά ώστε να έχουν ένα ηθικό άλλοθι για την καρπαζοεισπρακτική τους ψυχή.

*

Το ηλιοβασίλεμα είναι το μόνο πράγμα στον κόσμο που συνέχεια μεταβάλλεται κι όμως συνέχεια είναι τέλειο.

Είμαι Δυο

Παράδειγμα 1

Όλοι ξέρουν τους Beatles. Λίγοι ξέρουν όμως ότι πίσω από την τεράστια επιτυχία τους κρυβόταν ο μουσικός τους παραγωγός, ο George Martin. Έβαλε το χεράκι του σχεδόν σε όλα τα τραγούδια των Fab Four, ενορχηστρώνοντας, επεμβαίνοντας στους στίχους, στη μουσική, απορρίπτοντας κάποια, αλλάζοντας κάποια άλλα κ.λπ. Ο ίδιος δεν ήταν κάτι ιδαίτερο ως συνθέτης, είχε όμως καταπληκτική αντίληψη για τον αντίκτυπο ενός τραγουδιού στο κοινό: “προκειμένου να γίνει χιτ, αλλάξτε το ρεφραίν, κάντε το πιο γρήγορο, γράψτε πιο δυνατούς στίχους, γράψτε μια καλύτερη εισαγωγή, αυτό είναι καλό και το κρατάμε, αυτό δεν είναι καλό και το αφήνουμε, εδώ θα βάλουμε μια φυσαρμόνικα, εδώ έγχορδα, εδώ ένα χάλκινο πνευστό κ.λπ.”

Παράδειγμα 2

Πιτσιρικάς συνάντησα ένα βράδυ τον Μάνο Ελευθερίου. Συζητήσαμε αρκετή ώρα για τη δουλειά του και τον τρόπο που γράφει στίχους και ποιήματα. Κάτι που συγκράτησα ήταν η παρατήρησή του πως οι καλύτερές του δουλειές, οι πιο πετυχημένοι του στίχοι, γράφτηκαν σχεδόν πάντα απρογραμμάτιστα. Του ήταν δύσκολο να καθίσει κάτω και να γράψει επί τούτου. Οι καλές εμπνεύσεις τού έρχονταν πάντα σε ανύποπτες στιγμές, στο δρόμο, στο αυτοκίνητο κ.λπ., οπότε έπρεπε να έχει διαρκώς μαζί του χαρτί και μολύβι για να τις σημειώνει αμέσως. Το αστείο ήταν ότι συνάντησε πρόβλημα, είπε, όταν άλλαξε τσιγάρα κι από το ASSOS κασετίνα (πακέτο με άφθονο λευκό χώρο για στίχους) πήγε σε τσιγάρα με διακοσμημένο πακέτο. Ποιος ξέρει πόσα επιπλέον τραγούδια θα είχαμε σήμερα αν ο Μάνος Ελευθερίου δεν άλλαζε μάρκα τσιγάρων.

Παράδειγμα 3

Σε κύκλους μουσικών κυκλοφορεί μία φήμη για τον τρόπο που έγραφε τα τραγούδια του ο Γιάννης Σπανός. Μάθαινε, λέει, απ' έξω τους στίχους, καθόταν στο πιάνο, έβαζε το μαγνητόφωνο να ηχογραφεί και δοκίμαζε μελωδίες για ώρες. Γέμιζε πολλές κασέτες έτσι, κατόπιν τις άκουγε από την αρχή, από τις δεκάδες μελωδίες απομόνωνε ελάχιστες εδώ κι εκεί και... στο τέλος έφτιαχνε μ' αυτές το τραγούδι που ήθελε. Έτσι λέγεται, τουλάχιστον.

Πού Το Πας;

Οι Beatles ήταν μια μηχανή παραγωγής τραγουδιών, στίχων, μελωδιών. Δε στεκόταν όμως όλη τους η παραγωγή στο ίδιο επίπεδο ποιότητας. Αν δεν υπήρχε ο George Martin, το Help! θα ήταν μια αργή μπαλάντα με φωνή & κιθάρα, το Please Please Me δε θα ήταν τόσο γρήγορο και ξεσηκωτικό, το Yesterday δε θα είχε αυτά τα χαρακτηριστικά βιολιά, το Sgt. Pepper's θα ήταν πολύ λιγότερο πρωτοποριακό, όλα τα τραγούδια τους θα είχαν πολλούς αδύναμους στίχους και ημιτελείς μελωδίες, όλα τα άλμπουμ τους θα είχαν πολλά μέτρια τραγούδια. Ήταν τυχεροί, βρήκαν τον άνθρωπο που μπορούσε να παρακολουθήσει την παραγωγή τους και να απομονώσει τα ψήγματα χρυσού μέσα από τα πετρώματα.

Κάτι αντίστοιχο και με τον Μάνο Ελευθερίου. Ήταν και είναι μια μηχανή παραγωγής στίχων. Προκειμένου όμως να συλλαμβάνει εν τω γεννάσθαι τις αξιόλογες εμπνεύσεις του, έπρεπε να κάνει αυτό το κόλπο με το χαρτί και το μολύβι (ή με τα τσιγάρα ASSOS κασετίνα). Κατά κάποιον τρόπο, ήταν και οι Beatles και ο George Martin του ίδιου του εαυτού του. Ομοίως και με τον Γιάννη Σπανό.

Τα παραπάνω ήταν απλώς παραδείγματα. Δεν αναφέρομαι μονάχα στην τέχνη, όχι, αλλά σε κάτι ευρύτερο. Κάθε άνθρωπος σε κάθε πτυχή της ζωής του καλείται να παίξει αυτούς τους δύο ρόλους, του πιανίστα και του μαγνητοφώνου ταυτόχρονα. Να σκέφτεται, να νιώθει και να πράττει διάφορα, ενώ από την άλλη πρέπει και να παρακολουθεί όσο το δυνατόν πιο αποστασιοποιημένα την ψυχική του παραγωγή. Απαραίτητο όμως καθόλου εύκολο. Όμως απαραίτητο. Συχνά χάνουμε την μπάλα, παρασυρόμαστε από τα πάθη, τις επιθυμίες μας και τις αγωνίες μας, γινόμαστε 99% πιανίστας και 1% μαγνητόφωνο, ενώ άλλοτε βγαίνουμε έξω από τη δράση, παρακολουθούμε ενώ θα έπρεπε να συμμετάσχουμε, δημοσιογραφούμε ενώ θα έπρεπε να πρωταγωνιστούμε, γινόμαστε 1% πιανίστας και 99% μαγνητόφωνο. Είμαι δυο και δεν μπορώ να με ομονοήσω, λέει ένα τραγούδι του Νίκου Ζιώγαλα σε στίχους Σούλη Λιάκου. Κι ορισμένες φορές, σε κάποιες ιδιαίτερες βιοτικές περιστάσεις, αυτοί οι δύο εαυτοί μπορεί και να διαχωριστούν ξεκάθαρα:

Παράδειγμα 4

Φεβρουάριος του 1937, μέσα στη δίνη του Ισπανικού Εμφυλίου, όταν οι δυνάμεις του Φράνκο καταλαμβάνουν τη Μάλαγα. Ο Άρθουρ Καίσλερ επιτελεί κατασκοπευτικό έργο και βρίσκεται στην πόλη, στη βίλα Σάντα Λουτσία, κατοικία του άγγλου ζωολόγου σερ Πήτερ Τσάλμερς-Μίτσελ. Δίνω το λόγο σ' αυτόν (ο Μπολίν, που αναφέρεται στο κείμενο, είναι λοχαγός του Φράνκο):

Την ημέρα που μας συλλάβανε, τον σερ Πήτερ κι εμένα, ήρθαν τρεις στιγμές που πίστεψα ότι ήταν αναπόφευκτη η εκτέλεσή μου. Η πρώτη ήταν στη σάλα, στη βίλα Σάντα Λουτσία, όταν τρία περίστροφα χώνονταν στα πλευρά μου κι ο Μπολίν ζητούσε ένα σχοινί με τόσο απειλητική φωνή, που νόμισα ότι το ήθελε να με κρεμάσει (ενώ το ήθελε μόνο να μου δέσει τα χέρια). Η δεύτερη όταν το αυτοκίνητο σταμάτησε στον αυτοσχέδιο τόπο εκτελέσεων στο Καμίνο Νουέβο, η τρίτη μερικές ώρες αργότερα, όταν ο Μπολίν μού είπε ότι θα με τουφέκιζαν τη νύχτα.

Και στις τρεις αυτές στιγμές κατέφυγα στο γνωστό φαινόμενο της διχασμένης συνείδησης, σ' αυτήν την σαν όνειρο ζαλισμένη αποξένωση από τον εαυτό σου, κατά την οποία ο συνειδητός εαυτός διαχωρίζεται από τον δρώντα εαυτό – ο πρώτος γίνεται ο ανεπηρέαστος παρατηρητής κι ο δεύτερος ένα αυτόματο, ενώ ο αέρας βουΐζει στα αυτιά σου όπως μέσα σ' ένα άδειο κοχύλι. Δεν είναι καθόλου κακό όσο διαρκεί, το δυσάρεστο μέρος αρχίζει όταν ξανασμίγουνε τα δύο μισά, φέρνοντας μαζί κι όλο το σοκ της πραγματικότητας (από τη βιογραφία του Α. Καίσλερ, Η Αόρατη Γραφή, εκδόσεις Χατζηνικολή, 1983)

Τελικά;

“Όλα είναι πόνος”, δίδαξε ο Βούδας και αιτία του πόνου η προσκόληση – στο πρόσκαιρο, στο φαινομενικό, στο φθαρτό. Ο Φωτισμένος έβλεπε όλες τις βιοτικές εκδηλώσεις, όλες τις πράξεις / σκέψεις / αισθήματα / πόθους μας κ.λπ. ως δάνεια που συνάπτουμε με τοκογλυφικό επιτόκιο. Μπορεί αρχικά να αισθανόμαστε πλούσιοι και να χαιρόμαστε, όμως τελικά θα έρθει η στιγμή που θα πληρώσουμε ακριβά το δανειοληπτικό συμβόλαιο που υπογράψαμε με την τράπεζα της ζωής. Ο μόνος τρόπος για να επιτύχουμε την αληθινή ευτυχία είναι... η μέθοδος της κυβέρνησης Παπανδρέου. Σκληρά μέτρα προκειμένου να αποπληρώσουμε το χρέος μας.

Στην ορολογία του Βουδισμού, τα δάνεια ονομάζονται κάρμα, ο τόκος ονομάζεται ντούκα, η τράπεζα της ζωής ονομάζεται σαμσάρα, η ξεχρέωση ονομάζεται νιρβάνα και το Μνημόνιο που εφαρμόζουμε για να ξεχρεώσουμε ονομάζεται Οκταπλό Μονοπάτι. Ένας από τους όρους του Μνημονίου είναι και η αποστασιοποίηση, δηλαδή η ψύχραιμη παρακολούθηση των ψυχικών μας φαινομένων και όχι η ταύτιση με αυτά ή με τα εξωτερικά ερεθίσματα που τα προκαλούν. Θα μπορούσαμε να την παρομοιάσουμε με την ανεξαρτητοποίηση της ΕΣΥΕ και την απομάκρυνση του εσωτερικού μας Κοντοπυράκη, ώστε η εντός μας Στατιστική Υπηρεσία να αποστέλει αξιόπιστα στοιχεία κι όχι Greek Statistics.

Αυτό όμως που μου κάνει εντύπωση είναι η εμπειρία του Καίσλερ. Ο άνθρωπος μέσα σε μια στιγμή πέτυχε αυτό που οι βουδιστές θεωρούν ότι απαιτεί ζωές ολόκληρες για να επιτευχθεί. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κήρυξε στάση πληρωμών κι αποποιήθηκε το χρέος του – νομίζω η ΚΟΕ υποστήριζε κάτι τέτοιο, ίσως κι η Παπαρήγα. Τελικά, όλες αυτές οι διδασκαλίες των θρησκειών απευθύνονται σε ανθρώπους που βιώνουν κοινές, καθημερινές, ήπιες καταστάσεις – σαν εσένα κι εμένα, ένα πράμα. Όταν όμως έχουμε να κάνουμε με ιδιαίτερες καταστάσεις υψηλής αδρεναλίνης, όπως η αναμονή του επικείμενου θανάτου, τότε ισχύουν άλλοι νόμοι.

“Ε, και σαν; Τι το φοβερό κατάφερε ο Καίσλερ;” ίσως να αναρωτηθείς. Του δίνω πάλι το λόγο να μας περιγράψει τα βιώματά του στη φυλακή αμέσως μετά τη σύλληψή του:

Το κύμα ξεκίνησε από μιαν έναρθρη ρηματική αποκάλυψη αλλά εξατμίστηκε αμέσως, αφήνοντας πίσω του μόνο μια υπόσταση άναρθρη, ένα κλάσμα αιωνιότητας. Θα πρέπει να έμεινα εκεί για μερικά λεπτά, μαγεμένος μέσα στη βουβή επίγνωση ότι “αυτό είναι τέλειο – τέλειο”, ώσπου να αντιληφθώ πως κάτι με ενοχλούσε στο πίσω μέρος του μυαλού μου – κάτι ασήμαντο μου χαλούσε την τελειότητα της στιγμής. Και τότε το θυμήθηκα: βρισκόμουν στη φυλακή όπου από στιγμή σε στιγμή κινδύνευα να με εκτελέσουν. Αμέσως όμως δόθηκε η απάντηση από ένα συναίσθημα το οποίο, ρηματικά, θα μπορούσε να μεταφραστεί σε: “Και λοιπόν; Αυτό είναι όλο; Δεν έχεις τίποτα πιο σοβαρό να σκεφτείς;” – μια απάντηση τόσο αυθόρμητη, δροσερή και ειρωνική, λες και την ενόχληση που ένιωθα την προκάλεσε η απώλεια ενός κουμπιού από το πουκάμισό μου. Και μετά έπλεα ανάσκελα πάνω στην πλάτη μου, σ' ένα ποτάμι ειρήνης, κάτω από γέφυρες σιωπής. Το ποτάμι δεν ερχόταν από πουθενά και δεν κυλούσε προς πουθενά. Μετά δεν υπήρχε ούτε ποτάμι ούτε εγώ. Το Εγώ είχε πάψει να υπάρχει.

Δες κι αυτό το κείμενο του Old Boy

Φοροεισπρακτικές Πολιτικές

Κύμα ανατιμήσεων αναμένεται να προκαλέσει η επικείμενη αύξηση του ΦΠΑ. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι, για πρώτη φορά, θα αυξηθεί ο ΦΠΑ και στον ενεργειακό κλάδο. Από τον Σεπτέμβριο και μετά λοιπόν, η εξίσωση του Αϊνστάιν περί ισοδυναμίας μάζας - ενέργειας θα έχει ως εξής:

E = mc² + ΦΠΑ 23%

Αυτοί Που Θέλησαν Να Αγοράσουν Τον Ιωσήφ

Από το Συνέδριο Των Πουλιών του Αττάρ:

Όταν πήγαν τον Ιωσήφ στην Αίγυπτο να τον πουλήσουν σκλάβο, το παζάρι γέμισε από ενθουσιασμένους Αιγύπτιους. Έρχονταν από την αυγή ως το ηλιοβασίλεμα έστω και για να δουν το πρόσωπό του, ενώ η τιμή του ορίστηκε σε πέντε σκάφες γεμάτες ακριβό μύρο. Σε κάποια στιγμή, μια μπαμπόγρια παραμέρισε τον συγκεντρωμένο κόσμο και βγήκε μπροστά, κρατώντας κάτι κουβάρια μαλλί στο χέρι της.

"Έι, εσείς που πουλάτε τον άνθρωπο από τη Χαναάν!" φώναξε κουνώντας τα κουβάρια. "Έχω αποτρελαθεί από τον πόθο για τον υπέροχο νιο. Έπλεξα αυτά τα κουβάρια μαλλί, πάρτε τα και δώστε τον σε μένα, μην πείτε ούτε κουβέντα!"

Ο έμπορος γέλασε: "Έλα τώρα, που θες ν' αγοράσεις αυτό το ανεκτίμητο μαργαριτάρι με λίγες μάλλινες κλωστές! Η τιμή του μετριέται σε ασήμι και χρυσάφι, όχι σε μαλλί. Και δεν είναι προορισμένο για αρχαίες μούμιες, σαν και του λόγου σου!"

"Ω, το ήξερα αυτό", είπε η γριά. "Το ήξερα εκ των προτέρων ότι δε θα μου τον δίνατε για το μαλλί μου. Όμως εμένα μου είναι αρκετό ότι την Ημέρα της Κρίσεως, όταν ο Θεός θα συνάξει τις ψυχές των ανθρώπων, εγώ θα προσμετρηθώ ανάμεσα σ' αυτούς που θέλησαν να αγοράσουν τον Ιωσήφ".

Τα Τραγούδια Που Γύρισαν Από Τα Μπάζα

Τα ακόλουθα τραγουδάκια δεν είναι για τα μπάζα, είναι από τα μπάζα - δηλαδή, από σχόλια στο Buzz (τα περισσότερα). Κανένα τους δεν ήταν προμελετημένο, καρφωτό και δουλεμένο. Προέκυψαν στη ροή της κουβέντας απροσχεδίαστα. Κάθισα χθες και τα συγκέντρωσα να τα ξαναθυμηθώ. 

Σχεδόν όλα γράφτηκαν μέσα σε 10 - 20 λεπτά κι η αλήθεια είναι ότι πολύ το απόλαυσα όταν τα σκάρωνα! Κάποια είναι περισσότερο, κάποια λιγότερο επιτυχημένα, πάντως όλα τους υπήρξαν προϊόν κεφιού. Είναι ίσως λίγο δύσκολο να τα κατανοήσει κάποιος έτσι ξεκάρφωτα, θα πρέπει να παρακολουθήσει ολόκληρη την κουβέντα που τα γέννησε. Ηθικοί αυτουργοί, φυσικά, είναι οι συνήθεις ύποπτοι του Buzz, με τις παρατηρήσεις τους, τις ενστάσεις τους, τα σχόλιά τους - θα μπορούσε κανείς να πει ότι πρόκειται για ένα στιχουργικό όργιο, έναν πνευματικό οργασμό, μια καλλιτεχνική συνουσία. Αν συνάγεται κάποιο μήνυμα, είναι η ανάγκη για πολλή μουσική, πολλά τραγούδια, παράταιρα και ετερόκλητα, από τα πιο ψαγμένα ως τα πιο ξεφωνημένα λαϊκά (με έμφαση στα δεύτερα):

Αγάπησα Αριστερό
Τι είν' αυτό που το λένε Αριστερά; Το πρωτότυπο εδώ (Έφη Σαρρή).

Είμαι Πολύ Σπουδαίος
Κύριε Τσαγκαρουσιάνο, κατέβα λίγο απ' το καλάμι σου. Το πρωτότυπο εδώ (Θέμης Ανδρεάδης).

Εμπρός Της Γης Οι Παντρεμένοι
Overdose μικροαστισμού. Το πρωτότυπο εδώ (Ιωσήφ Στάλιν).

Ένα Το Ματσακόνι
Η αυθεντική ελληνικότητα που ξεπροβάλλει μέσα από ένα τυπικό αυθαίρετο, καθώς και μέσα από τα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη - που χωρίς αυτόν δε θα ξέραμε ούτε κατά πού πέφτει το Αιγαίο. Το πρωτότυπο εδώ (Γρηγόρης Μπιθικώτσης).

Καληνύχτα, Γιώργο
Ακούστε τώγα την ιστογία του Γιώγου, ενός νεαγού πγίγκηπα της Ελλάδας, απόγονου του Ανδγέα του Σοσιαλιστή, που πίστεψε πως θ' αλλάξει τη χώγα. Αλλά πικγές οι βουλές του Αλλάχ και σκοτεινές οι ψυχές των αγογών... Το πρωτότυπο εδώ (Αλίκη Καγιαλόγλου).

Καληνύχτα, Ντόρα
Ακούστε τώγα την ιστογία της Ντόγας, μιας φιλελεύθεγης πγιγκήπισσας της Ευγυτανίας, απόγονης του Κώστα του Ψηλού, που πίστευε ότι μπογεί να αλλάξει το κόμμα. Αλλά πικγές οι βουλές του Αλλάχ και σκοτεινές οι ψυχές της οικογένειας Σαμαγά... Το πρωτότυπο εδώ (Αλίκη Καγιαλόγλου).

Καλύτερα Ελεύθερη
... παρά νεοφιλελεύθερη. Το πρωτότυπο εδώ (Θέλξη).

Κόμματα, Κόμματα
Πόσο φιλόχριστος είναι ο ελληνικός Στρατός και με ποιο δικαίωμα μπορούμε πια να προσευχώμεθα "υπέρ του κατά ξηράν, θάλασσαν και αέρα φιλοχρίστου ημών Στρατού"; Για πείτε μας, Εξοχώτατε Υπουργέ Εθνικής Αμύνης; Το πρωτότυπο εδώ (Νίκος Ξυλούρης).

Κρίση
Ο τίτλος τα λέει όλα. Το πρωτότυπο εδώ (Νίκος Μακρόπουλος).

Λαέ Της Συμπρωτεύουσας
Σήκωσε πια παντιέρα, με τον Γκιουλέκα δήμαρχο δε βλέπεις άσπρη μέρα. Το πρωτότυπο εδώ (Σπύρος Σακκάς).

Μικρό Ζεϊμπέκικο Για Τη Ροδιά
Το αιματηρό χρονικό της σφαγής εργολάβων από τη Ροδιά. Το πρωτότυπο εδώ κι εδώ (Διονύσης Σαββόπουλος).

Να 'Τανε Το '81
Πραγματικό γεγονός: στην πρώτη γιορτή του Κιλελέρ αμέσως μετά τη νίκη του ΠΑΣΟΚ το '81, ένας κουλουρτζής είχε στήσει τον πάγκο του. Πουλούσε αυτά τα κλασικά σουσαμένια κουλούρια, όχι στρόγγυλα αλλά μακρόστενα, σαν μπαγκέτες. Ο τόπος δονείτο από το σύνθημα των ημερών, "Εδώ και τώρα, Αλλαγή!" κι ο κουλουρτζής σιγοντάριζε: "Αλλαγή, Αλλαγή, από στρόγγυλο μακρύ!"
Το πρωτότυπο εδώ (Προσοχή: Γιώργος Νταλάρας! Η ακρόαση είναι αποκλειστικά δική σας ευθύνη!)

Νοσταλγός Των Λαϊκών
Το μήλο πέφτει κάτω από τη μηλιά, όμως τα κόκαλα του Αντρέα θα τρίζουν με τις μουσικές προτιμήσεις του γιου του. Το πρωτότυπο εδώ (Γιάννης Γιοκαρίνης).

Ξεφτυλίζοντας Απόψε Τ' Όνομά Μου
Ανεκπεραίωτος, ανεκπεραίωτος θα είμαι εγώ για σένα. Το πρωτότυπο εδώ (Τόλης Βοσκόπουλος).

Ο ΣΥΡΙΖΑ Δε Ζει
Ριζοσπαστικοί κι ανανεωτικοί, Αλαβάνος και Κουβέλης, μπηχτές του Κύρκου, υποκριτικά λόγια για τον Μ. Παπαγιαννάκη που μόλις είχε πεθάνει κι άλλα τέτοια φολκλορικά. Το πρωτότυπο εδώ (Γιώργος Μητσάκης).

Οι Νεοδημοκράτες Άνθρωποι
Λίγη ποίηση για ν' ανέβει το επίπεδο. Το πρωτότυπο εδώ (T. S. Eliot).

Οι Ωραίοι Έχουν Χρέη
Τα πληρώνουνε στο Buzz. Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου, θα πέσει να σε πλακώσει. Το πρωτότυπο εδώ (Χρήστος Δάντης).

Ουράνιο Ζωής
Σε κάθε Έλληνα αντιστοιχούν $ 96.000.000.000 (δισεκατομμύρια, όχι εκατομμύρια), όμως τα τρώει όλα αυτός ο κερατάς, ο Soros. Το πρωτότυπο εδώ (Notis Sfakianakis).

Παίρνω Έναν Δήμαρχο
"Η αστραπή κι η θύελλα", παρατηρούσε ο Νίτσε, "είναι δυνάμεις ατίθασες, ελεύθερες. Αγνή Βούληση πέραν του καλού και του κακού, χωρίς τη σύγχυση της ηθικής και της διάνοιας". Παραδόξως, η περιγραφή ισχύει τέλεια και για τους Δημάρχους της ελληνικής επαρχίας. Το πρωτότυπο εδώ (Κώστας Μακεδόνας).

Παλαιοκώστας Ι (Σαν Βγω Απ' Αυτή Τη Φυλακή)
Ο Παλαιοκώστας δραπετεύει από τον Κορυδαλλό με ελικόπτερο και Παπαληγούρα Υπουργό Δικαιοσύνης. Το πρωτότυπο εδώ (Διονύσης Σαββόπουλος)

Παλαιοκώστας ΙΙ (Σαν Ξαναβγώ Απ' Αυτή Τη Φυλακή)
Ο Παλαιοκώστας βαδίζει στο δρόμο που χάραξε ο Παλαιοκώστας, με Δένδια Υπουργό Δικαιοσύνης. Καταντάει ρουτίνα πια. Το πρωτότυπο εδώ (Notis Sfakianakis)

Πέντε Χρόνια Δικασμένος
Στιχουργικός ευπρεπισμός των τραγουδιών. Το πρωτότυπο εδώ (Άννα Βίσσυ).

Ριζοσπαστικό Ζεϊμπέκικο Για Τον Νώντα
Κορκονέας & Κοεμτζής: ομοιότητες και διαφορές, με αφορμή το διαβόητο διήγημα που δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη. Το πρωτότυπο εδώ κι εδώ (Διονύσης Σαββόπουλος).

Σομαλός Πειρατής Ι
Κόντρα Αριστερών & Δεξιών με θέμα τους πειρατές της Σομαλίας. Το πρωτότυπο εδώ (Προσοχή: Βασίλης Παπακωνσταντίνου! Η ακρόαση είναι αποκλειστικά δική σας ευθύνη!)

Σομαλός Πειρατής ΙΙ
Μιλάμε για άγρια κόντρα. Το πρωτότυπο εδώ (Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας).

Σομαλός Πειρατής ΙΙΙ
Τρία ολόκληρα πειρατικά τραγούδια απαιτήθηκαν μέχρι να κάμψω την αντίσταση των Αριστερών. Το πρωτότυπο εδώ (Διονύσης Σαββόπουλος).

Σπουδή Σε Μανδραβέλη
Λίγη ακόμα ποίηση για ν' ανέβει κι άλλο το επίπεδο.

Σφύριξέ Μου Ό,τι Ξέρεις, Ταξιτζή
Ταξιτζήδες-λιακόπουλοι, που γνωρίζουν και διαδίδουν απόρρητη γνώση και μικρά γαλάζια μυστικά. Το πρωτότυπο εδώ (Στράτος Διονυσίου).

Τα Άτιμα Λαμόγια Τα Μεγάλα
Ελλάδα Ελλάδα, μάνα του Τοτού. Το πρωτότυπο εδώ (Νίκος Δημητράτος).

Τα Αυτονόητα
Και ο Σημίτης έχει ψυχή (σίγουρα;). Το πρωτότυπο εδώ (Νατάσσα Θεοδωρίδου).

Ταξίδεψα Κάποια Βραδιά
Μου λείπουν κάποιοι παλιοί σχολιαστές από το Buzz, π.χ. αυτοί που το όνομά τους αρχίζει από Sraosha. Το πρωτότυπο εδώ (Βασίλης Λέκκας).

Τι Να Τα Κάνω Τα Βραβεία Σας
Χριστιανόπουλος φτύνει Γερουλάνο. Το πρωτότυπο εδώ (Διονύσης Σαββόπουλος).

Το Μέσο Είναι Το Μήνυμα
Η πραγματικότητα είναι μια ψευδαίσθηση που οφείλεται στην έλλειψη τηλεόρασης. Το πρωτότυπο εδώ (Βασίλης Νικολαΐδης).

Φέρτε Μου Τ' Αναδρομικά
Ένα τραγούδι-κόλαφος στην αναλγησία της κυβέρνησης, που περικόπτει συντάξεις κι οδηγεί στην απόλυτη εξαθλίωση τους ηλικιωμένους της χώρας. Το πρωτότυπο εδώ (Γρηγόρης Μπιθικώτσης).

Αυτά, πάνω-κάτω. Υπάρχουν πολλά σκόρπια στιχάκια εδώ κι εκεί, όπως το Καμποτάζ, το Μακάρι, Μπουτάρη, οι Κλιματισμένοι, το Φτηνό Υδρογόνο, το You Give Blog A Bad Name, τα Τοξικά Ομόλογα κ.α., όμως είναι απλώς λίγες γραμμές. Όλο και κάποιο άλλο τραγουδάκι θα μου 'χει διαφύγει. Ελπίζω να διασκεδάσατε.

Ένα Τριήμερο Στη Βέροια

Συνεχίζουμε με αμείωτο κέφι το πρόγραμμά μας περί θρησκείας. Για τους φίλους μας που άνοιξαν τώρα τις τηλεοράσεις τους, πρόκειται για μια σειρά αποσπασματικών σκέψεων, έργο ζωής, που επιχειρεί να επιχειρήσει να ρίξει φως σε κάποια θεμελιώδη θρησκευτικά-υπαρξιακά ερωτήματα. “Να ρίξει φως” σημαίνει να παρουσιάσει τις απόψεις μου.

Η Υπέρτατη Δημοκρατία
Υπάρχει ένας θρύλος, το Φλεγόμενο Άστρο, που αποδίδεται στους ινδιάνους Kiowa. Ο θάνατος κάθε ανθρώπου, λέγεται ότι έλεγαν, βρίσκεται λίγο πάνω από τον αριστερό του ώμο, οπότε αν τεντώσει κάποιος το αριστερό του χέρι πίσω και προς τα πάνω, η παλάμη του θα βρεθεί μέσα στο θάνατό του. Όταν λοιπόν σε κάποιον εμφανιστεί ένα Φλεγόμενο Άστρο επάνω από τον αριστερό του ώμο, αυτό είναι προάγγελος θανάτου κι όλοι καταλαβαίνουν ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος βρίσκεται στα τελευταία του. Ο Elvis έχει τραγουδήσει αυτόν τον θρυλούμενο θρύλο στο ομώνυμό του τραγούδι.

Όταν ήμασταν είκοσι χρονών, θάνατος δεν υπήρχε – ή κι αν υπήρχε, αφορούσε κάποιους άλλους, κάπου αλλού, πολύ μακριά, σίγουρα όχι εμάς. Εμείς ήμασταν αθάνατοι. Μέχρι που μια μέρα συνειδητοποιήσαμε με τραγικό τρόπο ότι η ερμηνεία μας για την πραγματικότητα θα πρέπει να συμπεριλάβει και την υπέρτατη δημοκρατία του θανάτου. Κάπου εκεί πρέπει να ήταν που άρχισε ο καθένας μας να κάνει ορισμένες σκέψεις και για το μετά του θανάτου, αν υπάρχει κάποιου είδους συνέχεια της ύπαρξης πέρα από τον τάφο κ.λπ. Σχεδόν πάντα οι σκέψεις αυτές κατέληγαν στη διαπίστωση ότι όλα είναι θέμα πίστης και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει στα σίγουρα.

Ισχυρίζομαι ότι δεν είναι έτσι. Ισχυρίζομαι ότι όλοι μας πιστεύουμε σε κάποια συνέχεια μετά τον θάνατο, ακόμα κι αν δεν το ομολογούμε ούτε καν στους εαυτούς μας. Περισσότερα γι' αυτό παρακάτω.

Πρώτα μια παρένθεση. Συχνά ακούω το επιχείρημα: “Μετά το θάνατο, η ανυπαρξία. Όπως ακριβώς δεν υπήρχαμε πριν γεννηθούμε, έτσι και δε θα υπάρχουμε αφότου πεθάνουμε”. Δεν το βρίσκω καθόλου πειστικό. Αυτοί που το λένε, παραβλέπουν ένα απλό γεγονός, ότι όλοι ανακαλύψαμε τον εαυτό μας στην ηλικία των δύο, τριών, τεσσάρων χρονών, με τις πρώτες αναμνήσεις μας. Υπήρχαμε όμως και πριν, μπορεί μάλιστα να ήμασταν και πολύ ευτυχισμένα μωρά, αλλά δεν έχουμε αναμνήσεις από την εντελώς βρεφική μας ηλικία. Δεν ξέρω με ποιον τρόπο λειτουργεί η μνήμη και η συνείδηση του εαυτού (ποιος ξέρει, αλήθεια;), όμως αυτό που θέλω να πω είναι ότι ναι, μπορείς να υπάρχεις και να μην το θυμάσαι αργότερα. Ίσως μάλιστα μπορείς να υπάρχεις και να μην το ξέρεις ούτε την ίδια στιγμή. Η σκέψη κι η μνήμη δεν είναι οι καλύτεροι οδηγοί για τα θέματα της ύπαρξης. Κάθε νεογέννητο μωρό αποτελεί και μια ασέβεια προς το καρτεσιανό Σκέφτομαι Άρα Υπάρχω. Όπως γνωρίζουν καλά όλες οι μαμάδες, για τα μωρά ισχύει Θηλάζω Άρα Υπάρχω.

Δεν Σκέφτομαι Κι Όμως Υπάρχω – κι όχι απλώς υπάρχω, αλλά γουστάρω κιόλας!

Ένα Τριήμερο Στη Βέροια
Ας επιστρέψουμε όμως στο αρχικό θέμα με ένα παράδειγμα: είχα αναφέρει σ' αυτήν την παλιά ανάρτηση (“Γιάννης Ντικ & Φίλιπ Σκαρίμπας”) για το σύνδρομο Capgras. Εν συντομία, πρόκειται για σύμπτωμα σχιζοφρένειας κατά το οποίο ο ασθενής θεωρεί ότι οικεία πρόσωπα του άμεσου περιβάλλοντός του έχουν αντικατασταθεί από απατεώνες. Δεν είναι αυτός ο σύζυγος, αδερφός, γιος μου κ.λπ., κάποιος άλλος πήρε τη θέση του, κάποιος που του μοιάζει τέλεια. Η σύγχρονη νευρολογία ερμηνεύει το σύνδρομο C ως εγκεφαλική ασυνεννοησία: υπάρχει η οπτική αναγνώριση του οικείου προσώπου από τον βρεγματικό νεοφλοιό, όμως το λιμβικό σύστημα του εγκεφάλου (η αμυγδαλή κατά βάση) δεν πυροδοτεί τα θετικά συναισθήματα που κανονικά θα συνόδευαν αυτήν την αναγνώριση. Ή, αν αυτά πυροδοτούνται, καταπνίγονται και δε συνδυάζονται με την οπτική αναγνώριση. Κάτι που σημαίνει ότι βλέπουμε τον σύζυγο, αδερφό, γιο μας κ.λπ., δε νιώθουμε όμως τίποτα. Λες και βλέπουμε ένα αδιάφορο πρόσωπο στο δρόμο. Ένα μέρος του εαυτού μας καταλαβαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά κι ο εγκέφαλος βολεύει αυτήν την ανησυχία με την “εύλογη” ερμηνεία, ότι αυτός που βλέπω δεν είναι στην πραγματικότητα ο γνωστός μου/φίλος μου/αδερφός μου/γιος μου/σύζυγός μου κ.λπ. Μπορεί εξωτερικά να είναι ίδιος, εσωτερικά όμως είναι κάποιος άλλος. Κάποιος που πήρε τη θέση του.

Αναφέρω το σύνδρομο C ως παράδειγμα και μόνο, για να δείξω ότι λειτουργούμε ως σύνθεση από στοιχειωδέστερες τάσεις, ορμές, αισθήματα κ.λπ. Είμαστε συνισταμένες από πολλές συνιστώσες. Η σκέψη και η αντίληψή μας δεν είναι κάτι ενιαίο και ομογενές. Όχι. Είμαστε ΣΥΡΙΖΑ, σύνθεση πολλών ανεξάρτητων τάσεων, κι όχι παπανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ, ισοπέδωση εκ των άνω στην προεδρική γραμμή του νεοφλοιού.

Δεν είμαστε έτσι

Είμαστε έτσι

Η συγκρότηση του μέσα ΣΥΡΙΖΑ ολονών μας μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένη. Όταν σε κάποιον άνθρωπο, ο μέσα Κουβέλης αποχωρεί κι ανεξαρτητοποιείται από τον μέσα Τσίπρα, τότε λέμε ότι αυτός είναι “σχιζοφρενής” ή “νευρωτικός” ή παρουσιάζει κάποια ψυχοπαθολογική συμπεριφορά. Σε αντίθεση μ' αυτόν, όλοι εμείς οι νορμάλ άνθρωποι (μη γελάς, σε βλέπω) καταφέρνουμε και κρατάμε τα εσωτερικά μας ξεκατινιάσματα εντός των συνεδριάσεων της μέσα Κουμουνδούρου, βγάζουμε τέλος πάντων προς τα έξω μια συνεπή εικόνα.

Ισχυρίζομαι λοιπόν ότι υπάρχει μία συγκεκριμένη συνιστώσα μέσα μας, ένα κομμάτι του εαυτού μας, για το οποίο είτε πεθάνουμε είτε πάμε ένα τριήμερο στη Βέροια, είναι ένα και το αυτό. Υπάρχει μέσα μας η πεποίθηση ότι ο θάνατος δεν είναι το τέρμα, ότι κάτι συνεχίζει και πέραν του τάφου – όπως ακριβώς κι ένα τριήμερο στη Βέροια δεν είναι το τέρμα. Και φυσικά αυτό το κομμάτι του εαυτού μας, αυτή η συνιστώσα, παίζει το ρόλο της στη σύνθεση της τελικής συνισταμένης.

Για να ανιχνεύσουμε αυτή τη συνιστώσα, δε χρειάζεται να καταφύγουμε σε έρευνες της νευροεπιστήμης αλλά απλώς να κοιτάξουμε γύρω μας. Κάνουμε ασφάλειες ζωής, ενώ από αρχαιοτάτων χρόνων κάνουμε διαθήκες κι αφήνουμε κληρονομιές. Μας ενδιαφέρει πεθαίνοντας να μείνουν τα πράγματα πίσω μας όσο το δυνατόν πιο τακτοποιημένα. Όπως ακριβώς όταν φεύγουμε για ένα τριήμερο στη Βέροια κι αφήνουμε τα πράγματά μας νοικοκυρεμένα, χωρίς εκκρεμότητες, το ίδιο συμβαίνει και με το θάνατό μας. Σκεφτείτε το λίγο. Το επιχείρημά μου είναι ότι αν πραγματικά πιστεύαμε με όλη την ύπαρξή μας πως ο θάνατος είναι το τέρμα και μετά η ανυπαρξία, δε θα νοιαζόμασταν να κάνουμε ασφάλειες ζωής και διαθήκες, δε θα μας περνούσε καν απ' το μυαλό ν' αφήσουμε περιουσία στους απογόνους και τα πράγματα πίσω μας όσο το δυνατόν πιο μαζεμένα. Δε θα νοιαζόμασταν καν για τη φήμη μας. Όχι, αυτά ταιριάζουν περισσότερο σε κάποιον που μεταναστεύει και δεν ξαναγυρίζει, one-way ticket. Εμείς όμως ενδιαφερόμαστα να φύγουμε και να μην αφήσουμε πίσω μας συντρίμια.

Το Μη-Μετρήσιμο
Ίσως με κατηγορήσετε ότι το επιχείρημά μου δεν έχει να κάνει με περιγράψιμα δεδομένα, μετρήσιμες ενδείξεις και φαινόμενα. Πράγματι, είναι αλήθεια! Σκεφτείτε όμως πόσα πολλά πράγματα στη ζωή μας δεν είναι περιγράψιμα, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι είναι ασαφή και νεφελώδη. Προσπαθήστε να περιγράψετε πώς δένουμε τη γραβάτα μας ή τα κορδόνια των παπουτσιών μας. Πώς πιάνουμε μια μελωδία και την αναπαράγουμε τραγουδώντας την. Όλα αυτά είναι πάρα πολύ σαφή, πολύ συγκεκριμένα, κι όμως δεν είναι καθόλου περιγράψιμα – ή, έστω, η περιγραφή έρχεται κατόπιν εορτής, δεν αποτελεί μέρος της φυσιολογικής σύλληψης αυτών των πραγμάτων. Πρώτα πιάνουμε τη μελωδία και την τραγουδάμε χωρίς να εξετάζουμε καθόλου όγδοα και παρεστιγμένα τέταρτα, χωρίς να σκεφτόμαστε καθόλου υφέσεις, διέσεις και ελλιπή μέτρα, και μετά τη γράφουμε σε παρτιτούρα. Πρώτα κατανοούμε τον κόμπο της γραβάτας και των παπουτσιών, και μετά τον σχεδιάζουμε στο χαρτί με οδηγίες και βελάκια. Το μη-περιγράψιμο, το μη-μετρήσιμο παίζει τεράστιο ρόλο στη ζωή μας.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το επιχείρημά μου. Δε ζητώ να το ασπαστείτε άκριτα, αλλά παίξτε λίγο μαζί του, βάλτε το στην άκρη της γλώσσας σας και δοκιμάστε το, όπως ακριβώς δοκιμάζετε διάφορες μελωδίες μέχρι να πετύχετε τη σωστή. Αν πραγματικά πιστεύαμε με όλη την ύπαρξή μας ότι ο θάνατος είναι το τέρμα, τότε δε θα νοιαζόμασταν να κάνουμε ασφάλειες ζωής και διαθήκες, δε θα νοιαζόμασταν για το τι αφήνουμε πίσω μας, ούτε για τη φήμη μας θα νοιαζόμασταν, για τίποτα. Ίσως να μη μιλούσαμε καν για τον θάνατο, να ήταν ένα τυφλό σημείο στη σκέψη μας, με τον ίδιο τρόπο που και το σημείο των 10 περίπου εκατοστών μπροστά από τη μύτη μας, είναι ένα τυφλό σημείο για την όρασή μας. Δε θα είχαμε καν λέξη για τον θάνατο.

Για τον θάνατο; Ή μήπως για το τριήμερο ταξιδάκι στη Βέροια;...

Για να αποκομίσετε τη βέλτιστη αισθητική απόλαυση από την παρούσα ανάρτηση, συνιστάται Internet Explorer 6 ή μεγαλύτερη έκδοση και παράλληλη ακρόαση Νίκου Ζιώγαλα: Βέροια Πόλη Μαγική.