... παρά σαράντα χρόνια σε γκρουπ τουριστικά
Με λίγο χιούμορ το τραγούδι, ε;
... παρά σαράντα χρόνια σε γκρουπ τουριστικά
Με λίγο χιούμορ το τραγούδι, ε;
Είναι το αρχαιότερο τραγούδι του κόσμου, έρχεται από το 1400 π.Χ. Σε μια αναζήτηση στο ίντερνετ θα το βρείτε ως “Hurrian Hymn” ή “Hurrian Song”. Ή πιο απλά “H6”, από την ταξινόμηση της πήλινης πινακίδας με μουσική σημειογραφία που ανακαλύφτηκε στην αρχαία Ουγκαρίτ (σημερινή Συρία). Οι Χουρρίτες που μας έδωσαν το τραγούδι ζούσαν στην ευρύτερη γειτονιά του Τίγρη και του Ευφράτη παράλληλα με / μεταγενέστεροι από / προηγούμενοι από Σουμέριους, Χετταίους, Ακκάδιους, Ουραρτού, Βαβυλώνιους, Αμορραίους, Μιττάνους, Χαλδαίους, Οροντίδες, Ασσύριους, Καναανίτες (σα να μην έφτανε αυτό, έρχονται κατόπιν Αρταξίδες, Φρύγες, Μήδες, Πέρσες, Αρμένιοι, Σελευκίδες κ.α.)
Πολύ περίπλοκο... Τους λέμε όλους «Μεσοποτάμιους» ή «Βαβυλώνιους» κι ησυχάσαμε.
Οι πρώτες απόπειρες να αποκρυπτογραφηθεί η μουσική της πινακίδας Η6 ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’70. Έχουν γίνει συνολικά πέντε απόπειρες μέχρι σήμερα κι η κάθε μια δίνει διαφορετικό αποτέλεσμα. Εμπιστεύομαι την πρόσφατη δουλειά του Richard Dumbrill από το 2012, νομίζω είναι ό,τι καλύτερο έχουμε για να ακούσουμε το αρχαίο τραγούδι – ή κάτι κοντά σ’ αυτό. Ένας λόγος είναι ότι τις λίγες τελευταίες δεκαετίες έχει αλλάξει η αντίληψή μας για τη μουσική των αρχαίων Μεσοποτάμιων. Παλιότερα πιστεύαμε ότι μουσικώς ήταν πρωτόγονοι. Ότι μέχρι να ‘ρθουν οι Έλληνες, η κατανόηση της μουσικής θεωρίας ήταν στοιχειώδης. Όμως τα τελευταία χρόνια έχουν πια μαζευτεί αρκετές ενδείξεις ότι οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι ήταν μουσικοί βιρτουόζοι, χιλιετίες πριν τους Έλληνες.
Το όνομα του αρχαίου συνθέτη μάς είναι άγνωστο. Στους στίχους του τραγουδιού, μια κόρη ζητά από την Κυρία του Φεγγαριού να δώσει παιδιά στις γυναίκες.
Αχ, το 1400 π.Χ.! Τι εποχές ήταν εκείνες! Είχαμε ωραία τραγούδια τότε, είχαμε ωραία Μουσική τότε. Οι σημερινοί νέοι τα χάνουν αυτά, ακούν μόνο τα μοντέρνα hits των τελευταίων 500–600 χρόνων. Όμως οι παλιοί θυμόμαστε:
ΥΓ: Δίνω και την παρτιτούρα του Richard Dumbrill, αν κάποιος ενδιαφέρεται
Τα περίεργα σημεία που είδατε πιο πάνω, δίεση και κατόπιν αριθμός ή ύφεση και κατόπιν αριθμός σημαίνουν εναρμόνια μικροδιαστήματα (ας πούμε «τσακίσματα στη φωνή»), είχαν άλλα κουρδίσματα τότε. Πολύ χονδρικά: #5 σημαίνει περίπου ένα ημιτόνιο πάνω, ενώ b4 σημαίνει περίπου ένα ημιτόνιο κάτω
Μια φορά κι έναν καιρό, καθώς ο Κομφούκιος ταξίδευε, έτυχε να χάσει το άλογό του. Το οποίο ανακάλυψε ένας τοπικός αγρότης να τρώει τα σπαρτά του, οπότε νευρίασε και το ‘δεσε μ’ ένα σχοινί.
Η ιστορία είναι απ’ το Huainanzi, ονομαστό κινέζικο βιβλίο του 2ου αιώνα π.Χ. Η μορφή του Κομφούκιου (6ος – 5ος αιώνας π.Χ.) ήδη είχε γίνει μυθική, οπότε δεν θα πρέπει να πάρουμε την ιστορία ως ντοκουμέντο αλλά ως οικοδόμηση, χτίσιμο πάνω σ’ έναν θρύλο της εποχής. Αυτός που γράφει δεν κάνει ρεπορτάζ, αλλά φτιάχνει ένα παραμύθι προκειμένου να επισημάνει κάτι.
Πρώτα πήγε στον αγρότη ο Zigong, μαθητής του Δασκάλου, και τον παρακάλεσε μ’ ευγενικά λόγια κι επιτηδευμένες εκφράσεις να επιστρέψει το άλογο. Ο αγρότης δεν κατάλαβε γρι. Ο Δάσκαλος, σχολιάζοντας αργότερα είπε: «Λες και πας να πείσεις κάποιον μ’ αυτό που δεν μπορεί καν ν’ ακούσει»
Κατόπιν πήγε στον αγρότη ο σταβλίτης του Κομφούκιου, το παιδί που φρόντιζε το άλογο. Του λέει: «Ρε μάγκα, συ οργώνεις όλη τη γη απ’ την Ανατολική ως τη Δυτική θάλασσα! Είναι δυνατόν να μην είναι δικό σου ό,τι τύχει να μασουλήσει τ’ άλογο;». Ο αγρότης κολακεύτηκε από το κοπλιμέντο και δέχτηκε να επιστρέψει το ζώο.
Οι συγγραφείς του Huainanzi σχολιάζουν: «Εντελώς άγαρμπα προσπάθησε να τον πείσει, όμως τα κατάφερε. Πολλά συμβαίνουν σε καταστάσεις μεταξύ ανθρώπων κι εδώ η χοντροκοπιά μπορεί να είναι καλύτερη από την επιτήδευση. Όταν τραγουδάς το Μαζεύοντας Τριβόλια ή παίζεις τη Βόρεια Όχθη (κλασικά τραγούδια της εποχής) σε χωρικούς, δεν είναι τόσο καλό όσο να τους τραγουδάς την Ατέλειωτη Πρωινή Πάχνη (λαϊκό της εποχής) ώστε να τους εναρμονίσεις».
Είχαμε ξαναδεί το Huainanzi στη γοητευτική ιστορία του αγρότη που έχασε το άλογό του (πάλι αγρότης! πάλι άλογο!)
Αλήθεια, ενδιαφέρουν κανέναν αυτά;
Σκέφτομαι ότι το λαϊκό κινέζικο τραγούδι Ατέλειωτη Πρωινή Πάχνη στα ελληνικά μπορεί και να αποδοθεί Πρωί–Πρωί με τη Δροσούλα:
Ο Alexandre de Rhodes (1593 - 1660) ήταν από τους πρώτους Χριστιανούς ιεραπόστολους στο σημερινό Βιετνάμ (τότε ακόμα οι Ευρωπαίοι πρέπει να είχαν μια συγκεχυμένη εικόνα για το μέρος και να το λέγαν "Νότια Κίνα" ή "Τονκίν" ή "Αννάμ" του οποίου τα στίγματα δε βγαίνουνε ποτέ). Ιησουίτης, Καθολικός, μορφωμένος, ταξίδεψε το 1624 σε μια περιοχή σχεδόν άγνωστη. Η πρώτη του επαφή με τα Βιετναμέζικα ήταν απελπισία: "αυτή η γλώσσα δε μαθαίνεται! Είναι σαν το κελάηδημα των πουλιών!" (daily conversation "resembles the singing of the birds", wrote Alexandre de Rhodes).
Καμιά απορία. Λίγα χρόνια πιο πριν στο "Αννάμ", ο συν-ιεραπόστολος και συν-Ιησουίτης του Christoforo Borri την πάτησε άσχημα με την τοπική γλώσσα. Ο ίδιος μιλούσε περίφημα Λατινικά, Ελληνικά, Εβραϊκά, Γαλλικά, Πορτογαλικά, όμως δεν τα πήγαινε καλά με το κελάηδημα των πουλιών... Οπότε έμαθε Βιετναμέζικα επιβίωσης, ίσα-ίσα να κινείται και να βαφτίζει ντόπιους στον Χριστιανισμό. Έτσι νόμιζε τουλάχιστον.
Ένα βράδυ είδε ένα περίεργο θέαμα στο παζάρι της πόλης. Μερικοί ντόπιοι είχαν μαζευτεί και δίναν μια αυτοσχέδια θεατρική παράσταση. Κάποιος "ηθοποιός" έκανε ότι φορούσε ρούχα Δυτικών, έλεγε κάτι σ' έναν άλλο "ηθοποιό" της στιγμής, τον έβαζε μέσα στα ρούχα του, μετά από λίγο τον έβγαζε θριαμβευτικά κι όλοι, θεατές-ηθοποιοί, ξεσπούσαν στα γέλια. Ο πατέρας Christoforo κοιτούσε παραξενεμένος, μέχρι που ξαφνικά τον χτύπησε κατακέφαλα η συνειδητοποίηση:
Οι ντόπιοι γελούσαν με τους Δυτικούς και τη διατύπωσή τους στα Βιετναμέζικα, Κινέζε, θες να βαπτιστείς Χριστιανός; Τουλάχιστον αυτό νόμιζαν ότι λέγαν οι ιεραπόστολοι. Ενώ απ' τη μεριά τους οι ντόπιοι άκουγαν:
Κινέζε, θες να μπεις στην κοιλιά ενός Πορτογάλου;
Κι απορούσαν με τους αλλοπρόσαλλους Δυτικούς, τι τους έχει πιάσει και θέλουν σώνει και καλά να μας βάλουν σε κοιλιές Πορτογάλων;... ("enter the belly of a Portuguese")
* * * * *
Πριν καμιά 10αριά χρόνια διάβασα ένα περιστατικό που με εντυπωσίασε. Το μεταφέρω από μνήμης: 19ος αιώνας, οι Άγγλοι έχουν αποικίσει τη Μαλαισία, κι ο Βρετανός διοικητής της αποικίας πρέπει να συνεννοηθεί με τον Σιαμέζο βασιλιά για κάποιο ζήτημα - νομίζω για κάτι συνοριακό.
Ναι αλλά σε ποια γλώσσα θα συνεννοηθούν;
Ο Βρετανός είχε ένα μεταφραστή που μετέφραζε από τα Αγγλικά στα Μαλαισιανά. Ο Σιαμέζος βασιλιάς είχε έναν άλλο μεταφραστή που μετέφραζε από τα Μαλαισιανά στα Σιαμέζικα (πολύ διαφορετικές γλώσσες, καθόλου συγγενικές μεταξύ τους). Στο τέλος, ο Βρετανός διοικητής έγραψε στην αναφορά του στο Λονδίνο: "Δεν καταφέραμε να βγάλουμε άκρη!"
Ποιος ξέρει τι έλεγε ο ένας και τι σουρεαλισμοί έφταναν τελικά στον άλλο μέσα από δύο μεταφραστές... "Θες να μπεις στην κοιλιά ενός Πορτογάλου;" ή κάτι ανάλογο
Α Όι: Βιετναμέζικο νανούρισμα