Η Επιλογή Του Θανάτου

Μου το είχε επισημάνει παλιά μια φίλη νοσοκόμα: κάποιοι άνθρωποι επιλέγουν τη στιγμή του θανάτου τους. Δε μιλάμε για αυτοκτονία ή ευθανασία, αλλά για ηλικιωμένους ή βαριά ασθενείς που αποφασίζουν οι ίδιοι πότε ακριβώς θα πεθάνουν. Ή έτσι δείχνουν, τουλάχιστον. Πάντως, πείθουν αυτούς που έρχονται σε επαφή μαζί τους: όπως μου εξομολογήθηκε η φίλη, αυτό είναι ένα καλά κρυμμένο μυστικό που το μοιράζονται μεταξύ τους πολλοί γιατροί και νοσοκόμες που δουλεύουν εντατική και ασχολούνται με βαριά περιστατικά. Δεν το λένε όμως εύκολα προς τα έξω γιατί ακούγεται... κάπως.

Συγκεκριμένα, όπως το συζητήσαμε με τη φίλη, κάποιος κόσμος ανακοινώνει τη μέρα του θανάτου του και πράγματι πεθαίνει τότε. Ή λέει κάτι σαν: «δεν θέλω να ταλαιπωρηθώ, θα φύγω σύντομα» και όντως φεύγει σύντομα. Ή δείχνει να περιμένει κάποιο γεγονός μεγάλης προσωπικής σημασίας – να δει για τελευταία φορά ένα αγαπημένο πρόσωπο ή να μάθει κάποια είδηση – και πεθαίνει αμέσως μετά. Όμως, πέρα από γιατρούς και νοσοκόμες, υπάρχει και πολύς απλός κόσμος, ορμώμενος κυρίως από οικογενειακές εμπειρίες, που πιστεύει ότι κάποιοι επιλέγουν τη στιγμή του θανάτου τους. Αρκετές φορές έχω ακούσει κάτι σαν: «η μάνα μου / ο πατέρας μου / ο παππούς μου δε φοβήθηκε να πεθάνει, όταν ήρθε η στιγμή έφυγε γρήγορα και με αξιοπρέπεια». Η φίλη μου η νοσοκόμα το παραλλήλιζε με τον ύπνο: όπως μπορούμε να επιλέξουμε (εντός κάποιων ορίων) τη στιγμή που θα αποκοιμηθούμε, αν θα μείνουμε κι άλλο ξύπνιοι ή αν θα αφεθούμε να μας πάρει ο ύπνος, έτσι ακριβώς πίστευε ότι πολύς κόσμος μπορεί να επιλέξει και τη στιγμή του θανάτου του – εντός κάποιων ορίων, πάντα.

Ψάχνοντας περισσότερο το θέμα, βρήκα εδώ έναν αμερικάνο γιατρό ονόματι Mark Crislip που κάνει ακριβώς την ίδια εξομολόγηση: το έχει ζήσει, έχει πειστεί από την εμπειρία του ότι για κάποιους ασθενείς, η στιγμή του θανάτου είναι θέμα επιλογής. Λέει μάλιστα το ίδιο που μου είπε και η φίλη, ότι έχει δει από την προσωπική του επικοινωνία πως είναι πολλοί οι γιατροί που μοιράζονται αυτό το μυστικό. Ο ίδιος ο Mark Crislip είναι πολύ της επιστήμης και του ορθολογισμού, μάλιστα το σάιτ στο οποίο γράφει τιτλοφορείται Science-Based Medicine και αποδομεί τον βελονισμό, τις πνευματικές θεραπείες, την ομοιοπαθητική κ.λπ. Αν ήταν Ελλάδα, μπορεί να ψήφιζε και Ποτάμι. Όμως ομολογεί κι ο ίδιος το σάστισμά του, από τη μια θέλει εμπειρικά στοιχεία και υποστήριξη για να δεχθεί οτιδήποτε, από την άλλη είναι πεπεισμένος για το θέμα από την εμπειρία του, χωρίς όμως να μπορεί να το αποδείξει τυπικά. Το κρατάει σαν ένοχο μυστικό. 

Μου αρέσει η σκέψη της φίλης μου, ο παραλληλισμός της επιλογής του θανάτου με την επιλογή του ύπνου. Όσο υπέροχη και να ήταν η μέρα σου, όσο κι αν θες να παρατείνεις μια νύχτα διασκέδασης, δημιουργικότητας, έρωτα, εμπειριών, σε κάποια στιγμή πρέπει να κοιμηθείς. Το ιδανικό δεν είναι η όσο το δυνατόν μακρύτερη παράταση της αγρύπνιας, το ιδανικό είναι η επιλογή της σωστής στιγμής για να αφεθείς να κοιμηθείς. Και αντιστρόφως, όσο κουραστική, τυραννική να ήταν η μέρα σου, σε κάποια στιγμή θα έρθει το πλήρωμα του ύπνου, η μεγάλη βιολογική δημοκρατία του Μορφέα. Το ιδανικό δεν είναι η τεχνητή συντόμευση της κούρασης με χάπια και υπνωτικά, το ιδανικό είναι κι εδώ η επιλογή της σωστής στιγμής.

Όλα τα παραπάνω, φυσικά, δεν ισχύουν για τον Μητσοτάκη. Αυτός δεν πεθαίνει με τίποτα, οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα ο Μητσοτάκης μένει. Έχει κάνει τις επιλογές του: Μητσοτάκης ο Άγρυπνος.